هر آنچه باید راجع به «روی» بدانید

جایگاه «روی» در سلامتی

«روی» یک ماده‌ی معدنی مهم است که بدن برای انجام وظایفش به آن نیاز دارد. بدون دریافت کافی این ماده‌ی معدنی تمام عملکردهای بدن دچار اشکال خواهد شد. کمبود این ماده‌ی معدنی می‌تواند منجر به هم خوردن تعادل قند خون، کاهش سرعت سوخت و ساز بدن، اختلال در حس بویایی و چشایی، اختلال در تقسیم سلولی و سنتز DNA شود.

«روی» باعث تقویت سیستم ایمنی بدن نیز می‌شود. به عقیده‌ی دانشمندان پاستیل‌های «روی» می‌تواند دوره‌ی سرماخوردگی را به نصف برساند. در واقع این ماده‌ی معدنی می‌تواند با ویروس سرماخوردگی مقابله کند. نتایج مطالعات مختلف نشان می‌دهد که «روی» می‌تواند برای درمان زخم‌ها و جراحات نیز موثر عمل کند. این ماده‌ی معدنی از ابتلا به اسهال و همچنین دژنراسیون ماکولای چشم پیشگیری می‌کند.

علائم کمبود «روی»   

با وجود اینکه کمبود این ماده‌ی معدنی چندان شایع نیست اما در بین برخی افراد دیده می‌شود. کمبود «روی» با علائمی همراه است که در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود:

* بی اشتهایی

* ضعف سیستم ایمنی بدن

* ریزش مو

* اسهال

* ناتوانی و ضعف

* آسیب‌های چشمی و پوستی

* کاهش غیر عادی وزن

* کاهش سرعت بهبود زخم

* کاهش حس چشایی و بویایی

* رشد غیر عادی یا کند نوزادان و کودکان

البته توجه داشته باشید که مصرف بیش از اندازه‌ی این ماده‌ی معدنی نیز بی‌خطر نیست و باعث مسمومیت می‌شود. افرادی که «روی» بیش از اندازه ای مصرف کرده باشند طعم تلخی مانند طعم فلز در دهانشان احساس خواهند کرد. همچنین احساس دل درد، حالت تهوع، استفراغ، اسهال و گرفتگی عضلات نیز از علائم مصرف بیش از اندازه‌ی این ماده‌ی معدنی است.

چه کسانی در معرض کمبود «روی» قرار می‌گیرند؟

* گیاه‌خواران: بیشتر «روی» ای که دریافت می‌کنیم از طریق مصرف گوشت یا محصولات تولید شده با گوشت است. در نتیجه افراد گیاه‌خوار تا 50 درصد بیشتر به «روی» نیاز خواهند داشت.

* افرادی که از بیماری‌های مربوط به روده رنج می‌برند: افرادی که از بیماری کرون، بیماری‌های مربوط به کلیه، سندروم روده‌ی تحریک پذیر و غیره رنج می‌برند نیز در معرض کمبود این ماده‌ی معدنی قرار می‌گیرند. چون به راحتی نمی‌توانند «روی» ای را که از طریق مصرف مواد غذایی دریافت کرده‌اند جذب کنند.

* زنان باردار و شیرده: از آنجایی که زنان باردار باید نیازهای جنین خود را به این ماده‌ی معدنی تأمین کنند باید قبل از دوره‌ی بارداری «روی» بیشتری مصرف کنند برای همین این افراد بیشتر از افراد معمولی به «روی» نیاز دارند.

* کودکانی که هنوز شیر می‌خورند: بچه ها تا سن 7 ماهگی می‌توانند نیاز روزانه‌شان به این ماده‌ی معدنی را از طریق شیر مادر تأمین کنند. اما بعد از 7 ماهگی نیاز روزانه‌شان به این ماده‌ی معدنی به میزان 50 درصد افزایش می‌یابد و شیر مادر به تنهای جوابگوی این نیاز نخواهد بود.

* افراد الکلی: از هر دو الکلی یک نفر با کمبود «روی» مواجه است چون بدن این افراد نمی‌تواند به اندازه‌ی کافی «روی» جذب کند و این ماده‌ی معدنی را از طریق ادرار دفع می‌کنند.

میزان نیاز روزانه‌ی سنین مختلف به «روی»

کودکان بین 0 تا 6 ماه                        2 میلی گرم در روز

کودکان 7 تا 11 ماهگی                      3 میلی گرم در روز

کودکان 1 تا 3 سال                            3 میلی گرم در روز

کودکان 4 تا 8 سال                            5 میلی گرم در روز

کودکان 9 تا 13 سال                          8 میلی گرم در روز

آقایان بالای 14 سال                         11 میلی گرم در روز

زنان بالای 19 سال                            8 میلی گرم در روز

زنان باردار بالای 18 سال                   11 تا 12 میلی گرم در روز

زنان شیرده بالای 18 سال                12 تا 13 میلی گرم در روز

مواد غذایی سرشار از «روی»

برای اینکه باک «روی» بدن خالی نشود لازم است که مواد غذایی سرشار از این ماده‌ی معدنی را دریابید. علاوه بر برخی از جانوران و غذاهای دریایی «روی» در گوشت گاو، تخمه‌ی کدو، میگو، قارچ و اسفناج آب پز نیز وجود دارد.

چگونه «روی» بیشتری دریافت کنیم؟

* برای اینکه «روی» کافی دریافت کنید از مصرف الکل بپرهیزید و مصرف قهوه را کاهش دهید. این دو نوشیدنی میزان ادرار را بیشتر می‌کنند و به این ترتیب «روی» بدن از طریق ادرار دفع می‌شود.

* تا جایی که می‌توانید از پختن زیاد غذاهایتان بپرهیزید. توجه داشته باشید که اگر زمان بخار پز کردن، استفاده از فر و آب پز کردن طولانی شود میزان «روی» مواد غذایی کاهش می‌یابد. باید بدانید که لوبیاها بیشتر به گرما و حرارت حساس هستند.

* تا جایی که می‌توانید از مصرف مواد غذای صنعتی و تصفیه شده دوری کنید. به عنوان مثال روند تصفیه کردن 75 درصد «روی» موجود در گندم را از بین می‌برد. برای همین تا جایی که می‌توانید از مصرف نان بدون سبوس خودداری کنید.

* برای فرزندانتان شیر خشک غنی شده با «روی» بخرید.

* گوشت‌های کم چرب میل کنید. اگر گیاه‌خوار نیستید باید بدانید که بهترین روش دریافت «روی» روزانه مصرف گوشت است. ماهی‌ها بهترین منبع این ماده‌ی معدنی محسوب می‌شوند.

* اگر گوشتخوار هستید و یا به هر دلیل گوشت نمی‌خورید لوبیا گزینه‌ی خوبی برای تأمین «روی» بدن است. فقط از پختن طولانی مدت لوبیا بپرهیزید چون مواد معدنی خود را از دست می‌دهد. توصیه می‌کنیم به سالادها و غذاهایتان لوبیا اضافه کرده و از خواص آن بهره ببرید.

فاطمه مهدی پور

بخش تغذیه و آشپزی تبیان

مطالب مرتبط:

تأثیر روی در درمان سرماخوردگی

اثر روی بر رشد قدی و ضریب هوش