گاهی به آسمان زرد نگاه کن

بعد از دیدن یک بار ، آن هم در ازدحام فیلم های جوراجور سفارشی و تامین آرزوهای شهرتی ، اظهار نظر در مورد یک فیلم ، فقط سخت نیست . دور از رعایت انصاف و عقل است . هر چند خطی  هم که نوشته شود ، به قصد یادداشت و معرفی و گذار به نقد یاد می شود . اما آسمان زرد کم عمق در شنیدن نظرات دیگر منتقدین ، یا با در نظر گرفتم صحبت های نشست خبری نباید تحلیل شود . باید همان اثری که با دیدن فیلم بر تماشاچی ایجاد می کند را در نظر گرفت .

الگوی فیلم نامه ی آسمان  زرد کم عمق  مطابق همان الگویی است که پیش از این در فیلم های توکلی شاهد آن بوده این . تقدم و تاخر حوادث بر اساس اسلوبی روایت می شود ، که اهمیت داشته باشد یا بر اساس شیوه ای که به قالب طرح معمای دراماتیک کمک بیشتری کند.

قاعدتا برای برخی ، تغییر نظام روایت داستان در یک فیلم تنها یک نوآوری محسوب می شود . هر چند که در تراکم بهره مندی گروهی قابل توجه ، دیگر نوآوری هم نیست . اما در توجیهی که بیشتر بر اساس اصالت داستانی فاکنر در خشم و هیاهو قابل استناد است ، این  تغییر روند داستانی ناشی از تاکید فلسفی نه بهمفهوم مکتب گرایانه که به تعبیر عمومی حوزه ی اندیشه است . تاکید بر حوادثی که وجوه شخصیت پردازانه را بیشتر و درست تر نمایش دهد .

در فیلم های بهرام توکلی دغدغه ای که به آن پرداخته می شود ، آن چه تم اصلی را زایش می کند ، دغدغه ای قابل فهم در تمامی شرایط است . درک بی پولی دیگران ، دعواهای زن و شوهری ، دچار تبعیض شدن ها و ...  در مواردی باعث همزاد پنداری شود ، که مخاطب یا آن شرایط را لمس کرده باشد یا از قضا در لحظه ی دیدن فیلم دچار وضعیت مشابه باشد . اما برخی پدیده ها در اوج شادی درونی و برون گرایانه قابل درک است . مثلا وقتی به سفری نوروزی می رویم ، جیبمان پرپول است ، با هم سفرانی دلخوش همراهیم ، اگر صحنه ی دلخراش تصادفی ببینیم ، قطعا تا لحظات ویا شاید ساعات و روزها ،  کدر حادثه  ، بر ما موثر بیوفتد . تعریف توکلی هم از آدمی های فیلمش همین طور است . هرچند که تماشاچی را ملزم به اشک و آه نمی کند .

روان شناختی غزل و مهران در محتوای محصل فیلم شبیه همان چیزی است ، که در فرم شخصیت پردازی اتفاق می افتد ، این تعبیر نشانه ی قضاوت در انطباق فرم و محتوا نیست . همان اندازه ای که غزل (بابازی ترانه ی علیدوستی ) برای مخاطب فهمیده می شود ، این معادله در مورد مهران (با بازی صابر ابر ) صورت نمی گیرد . برخی اوقات بیماری های روحی ، ناشی از تمرکز بر واقعه ای است ، که زندگی را ازفرم سابقش خارج می کند . این یک اصل روان شناسی و در مسیر درمان هم مفهومی روان شناختی را شامل می شود . شامل می شود ، چون تمام مسیر معالجه نیست .

نقش غزل و شخصیتی که ترانه ی علیدوستی در آسمان زرد ... اجرا می کند ، نماد همین تمرکز بر یک واقعه است . هر واقعه ای می تواند ، انسان را به مرز فراموشی واقعیت زندگی بکشاند.  احساس گناه ، در از دست دادن اطرافیان . احساس گناه از اندیشه ای که مستوجب عقوبت می شود . لحظه ای که خیال می کنی همه چیز زیباست ، مرگ زیبایی از راه می رسد . متناقض نمای این جمله در مکاتب گوناگون طرفدار یا مخاصمه ایجاد می کند .  داشت این عقیده ، به تفرعن خالق این احساس مربوط نیست ، نوعی تصویر ریاضی و هندسی از اندیشه ای است که جهان پیرامون بشر را می سازد .

آسمان زرد کم عمق سعی  در مطرح کردن مفهومی روان شناختی است ، که در تشریح کتاب ها یا تعالیم آکادمیک ممکن نیست ، نیازمند مراجعه ی مورد به مورد است و شاید یکی از این موارد در غزل آسمان زرد ... قابل دسترسی باشد .  نگاه به آسمانی که متفاوت ترین موسیقی فیلم استاد حسین علیزاده را باعث شده است . هرچند که نگارنده پایبند به رعایت ارکان یک یادداشت برای این فیلم باشد ، ناگزیر از ستایش موسیقی حسین علیزاده خواهد بود.

مجتبی شاعری

بخش سینما و تلویزیون تبیان