تبیان، دستیار زندگی
همیشه داستان اولین ها شنیدنی است . اولین های تاریخ هنر ، و در این چند خط اولین های تاریخ سینمای ایران
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اولین های سینمای ایران


همیشه داستان اولین ها شنیدنی است .  در این نوشتار اولین های تاریخ سینمای ایران را مرور می کنیم.

اولین های سینمای ایران

نخستین فیلم

فیلم “ طوفان زندگی ”‌ محصول مشترك میترا فیلم ، كارگردان : علی دریا بیگی ، نویسنده فیلمنامه : دكتر ضیائی ( بر اساس داستانی فروز و فرزانه نوشته ی از نظام وفا ) ، فیلمبردار : دكتر اسماعیل كوشان ، موسیقی با آهنگ هایی از درویش خان ، علیقلی وزیری ، روح اله خالقی ، تدوینگر : دكتر كوشان، صدا بردار : مهندس مهدی انصاری ،چاپ  : مهندس  جوادی پور ،  بازیگران : فرهاد معتمدی ، اینا اوشید ، مهر اقدس خواجه نوری ، رضا كیائی ، ناصر طائفی ، نیكتاج صبری ، زینت مودب ، شوكت علو ( ژاله ) ، رقیه چهره آزاد ، اسداله آموزش ، فرامرز ربدیا ، احمد علی صدری اعلم دانائی ، حشمت اله فلاحی .

فیلم 35 میلی متری ، سیاه و سفید و 90 دقیقه بوده است .

نخستین فیلم مستند

نخستین فیلم مستند در تاریخ سینمای ایران فیلمبرداری میرزا ابراهیمخان عكاسباشی از مراسم روز جشن گل شهر اوستاند بلژیک است. اما اولین فیلمهایی مستندی كه در سینماها به نمایش در آمدند مسابقه فوتبالیستهای ایران و شوروی  در ترکیه بود.

اولین فیلم مستند جنگی

“ خرمشهر ، شهر خون ، شهر عشق ”‌ محمود بهادری است فیلم “ شقایق سوزان ”‌ ساخته شفتی با داشتن موضوعی مردمی ، یكی از قدمهای اولیه است در جهت درست سینمای مستند؛ اما بدعت در سینمای مستند ایران را هژیر داریوش ، منوچهر طیاب ، احمد فاروقی ، كامران شیر دل  با ساخت گود مقدس ( اریوش ) ، ریتم ( طیاب ) ، بوم سیمین ( شیر دل ) بنا نهادند .

اولین آنونس سینمای ایران 

اولین فیلم آگهی  برای فیلم “ دختری از شیراز ”‌ در سال 1333 توسط ساموئل خاچیكیان ساخته شد . آنونس “ دختری از شیراز ”‌ با صحنه ی پر تحركی از فیلم آغاز می شد و بعد با صحنه ی آرامی ادامه می یافت و سرانجام پس از معرفی بازیگران با صحنه ی پر تحرك دیگری به پایان می رسید . الگوئی كه بعدها مورد استفاده آنونس سازان قرار گرفت .

اولین مدرسه آرتسیتی

اولین  دوره مدرسه ی هنرپیشگی در بیستم اردیبهشت 1309 ، با ثبت نام بالغ بر سیصد نفر شروع شد هر چند این دوره را فقط دوازده نفر به پایان رسانیدند . كلاسها در زمینه های ، موسیقی ، بازیگری . ورزش ، فیلمبرداری ، ژیمناستیك و رقص و … ایجاد شد . آقایان : حسن خان مینوئی ، احمد خان دهقان ، محمدعلی خان قطبی ، امیرخان ارجمند ، منوچهر خان هوشی ، حسین خان نوری ، غلامعلی خان سهرابی ، فارغ التحصیل دوره نخست اند .

مدرسه آرتسیتی سینما عناوین دیگری هم داشتند : پرورشگاه آرتیستی سینما و ورزشگاه آرتیستی سینما . این مدرسه دو دوره به تربیت شاگرد مشغول بود .

اولین كارگردان

آوانس اوهانیانس یا اوهانیان در سال 1279 در عشق اباد تركمنستان ( جزء استان خراسان فعلی بوده ) متولد شد او در سال 1308 فیلم آبی و رابی را ساخت . اوهانیان در سال 1340 در گذشت .

اولین فیلم

آبی و رابی  در سال 1309 به كارگردانی اوانس اوهانیان ساخته شد ، تهیه كننده آن ، ساكوارلیذره فیلمبردار : خان بابا خان معتضدی ، فیلمنامه : اوانس اوهانیان ، هنرپیشگان : محمد خان ضرابی ، غلامعلی خان سهرابی فرد ، محمد علی قطبی ، امیر ارجمند ، ابوالقاسم آشتی ، سیرانوش ، احمد دهقان ، فیلم 35 میلیمتری ، سیاه و سفید و صامت بوده ، فیلم در مورد ماجراهای خنده آور دو مرد بلند وكوتاه در موقعیت های مختلف است .

“ خرمشهر ، شهر خون ، شهر عشق ”‌ محمود بهادری است فیلم “ شقایق سوزان ”‌ ساخته شفتی با داشتن موضوعی مردمی ، یكی از قدمهای اولیه است در جهت درست سینمای مستند؛ اما بدعت در سینمای مستند ایران را هژیر داریوش ، منوچهر طیاب ، احمد فاروقی ، كامران شیر دل با ساخت گود مقدس ( اریوش ) ، ریتم ( طیاب ) ، بوم سیمین ( شیر دل ) بنا نهادند .

اولین فیلم ناطق

فیلم دختر لر ، محصول استودیو امپریال فیلم ( بمبئی ) ، كاگردان فنی و تهیه كننده : اردشیر ایرانی ، فیلمنامه و كارگردان هنری : عبدالحسین سپنتا ، فیلمبردار : رستم ایرانی و ادی ایرانی ، هنرپیشگان ، روح انگیز كرمانی ( سامی نژاد ) ، عبدالحسین سپنتا ، هادی و سهراب پوری فیلم 35 میلیمتری سیاه و سفید بوده است ، جعفر و گلنار بر اثر علاقه ای كه بهم پیدا می كنند : كمك می كنند تا شرارت از یك منطقه خاتمه یابد ، تهه فیلم 7 ماه طول كشید و در دری ماه 1312 در و سینمای مایاك و سپه به روی پرده آمد . این فیلم در هند فیلمبرداری شد .

اولین فیلم رنگی

در سال 1332 در قطع 16 میلیمتر فیلم گرداب به كارگردانی و نویسندگی حسن خردمند و بازیگر اول ، ناصر ملك مطیعی به بازار عرضه شد . گرداب را هوشنگ محبوبیان در پارس فیلم تهیه كرد  و بازیگران دیگر عبارت  بودند تز مهین دیهیم ، هوشنگ بهشتی ، زینت نوری ، عبداله بقائی ، احمد قدكچیان ، منوچهر شفیعی ( خواننده فیلم و بازیگر ) و علی كیائی .

گرداب با دوربین اوریكون فیلمبرداری شد  .

اولین سالن سینما در شهرستان ها

تبریز : 1279 ، سینما سولی توسط كاتولیك ها در تبریز تاسیس شد اما بدلیل عدم دسترسی به فیلم های جدید 1295 تعطیل شد . بعدها امیل سوركف و آرنولد ژاكوبسون كه از متمولین روسیه یودند و بعد از تغییر رژیم روسیه راهی ایران شدند سینما مایاك ( دیده بان ) {مهرابی } ایران { امید } را تاسیس كرد .

مشهد :  1290 ؛ تالاری متعلق به اوگانف در كوچه ی ارك ، محل ثبت اسناد ، توسط موسی خان اعتبار السلطنه جهت اجرای نمایش دایر شد .

رشت : 1301 به همت میرزا حسین خان جودت ، در انجمن فرهنگ دایر شد .

بعدها گریشا ساكوارلیذره كه مهاجر روس بوده در 1303 سینما مایاك را پشت شهربانی تاسیس كرد .

شیراز : 1305 ، سالن سینما پارس در خیابان داریوش افتتاح شد .

آبادان : ایشان در سال 1287 با سینمای سیار انگلیسها آشنا بودند اما در دهه ی 1300 شركت نفت ایران و انگلیس سینما تاج را تاسیس می كنند .

بوشهر : در دهه 1300 حاجی یحیی شیرازی فیروزی با كمك علی وكیلی سالنی در كوی كوتی تاسیس كرد .

یزد : هرمز دیارشه بندری ، گلشن و نوشیروان مهربانی در سال 1316 سینما ایران را تاسیس كردند .

قزوین : به همت استاد برزو در دهه 1310 سینما ایران تاسیس شد .

اهواز : سینمای سیار شركت نفت در باغ معین و گاراژ كارون بود اما 1318 رحیم حسامیان ، جنب باغ ملی ، سینمای دائمی میهن را تاسیس كرد .

بخش سینما وتلویزیون تبیان


منبع: سایت موزه ی سینما