باشکوه‌ترین بنای روستای دزک

روستای دزک از اواسط دوره قاریه به بعد به عنوان یکی از نواحی حاکم نشین شهرکرد معروف شد و حالا اگر سری به این منطقه بزنید، می بینید که همپای دیگر نقاط همجوارش، یعنی سورک و موسی آباد یکی از مناطق مهم چهارمحال و بختیاری به شمار می رود.

این روستا همجوار با روستای دستگرد امامزاده است و بررسی های تاریخی نشان می دهد که در دوران صفویه رونق بسیاری داشته است. کافی است نگاهی به تپه‌های باستانی دزک و گورستان های قدیمی آن بیندازید که در گوشه و کنارش، شیرهای سنگی صفوی خودنمایی می کنند.

دزک یعنی چه؟

دزک ترکیبی از دو واژه «دز» و «ک» است. دز که همان دژ است و ک هم حرف تصغیر. یعنی قلعه کوچک. در کل وجه تسمیه این روستا به خاطر کاربرد تدافعی و نظامی قلعه ای است که در آن ساخته شده بود.

اهالی روستا می گویند که در گذشته های دور، در ارتفاعات مجاور روستا، دژی وجود داشته که اطراف آن خندق عمیقی حفر کرده بودند و همین باعث شده بود تا بعدها پس از احداث دهکده فعلی، کم کم نام «دزک» برای این روستا گذاشته شود.

قلعه ماندگار دزک

قلعه قدیمی دزک را لطفعلی خان امیر مفخم بختیاری، از خوانین معروف هفت لنگ بختیاری ساخته بود که  بعدها اهالی روستا آن را ترمیم و بازسازی کردند. از قلعه نظامی دزک چهره باشکوه قدیمی اش باقی نمانده است اما بنایی که امروز در دزک می بینید، بخش محوری و اصلی مجموعه‌ای نظامی مسکونی است که توسط خوانین بنام بختیاری در این روستا ساخته شده.

این بنا در دوران مشروطیت، پناهگاه مشروطه خواهان بود و علی اکبر دهخدا در ایام مهاجرت خود به اتفاق تعدادی انقلابیون ضد انگلیسی در جریانات جنگ جهانی اول مدتی را در این قلعه به سر برده بود.

کاخ قلعه دزک معماری ای شبیه به قصرهای اروپایی قدیمی دارد اما در گوشه و کنار آن، تزئینات و آراستگی هایی به سبک ایرانی به چشم می خورد.

این بنا دو طبقه است و ایوان های شمالی و جنوبی دارد که مشرف به بیشه‌های منتهی به کوهستان هستند. بیشتر تزئینات در طبقه اول اعمال شده و هنر «آجر چینی» و تلفیق آن با کاشی کاری های لعابی هندسی، نقش های زیبایی را به وجود آورده است.

جالب ترین و زیباترین قسمت این بنا، تالار سفره خانه و اتاق آیینه است که نقش و نگارها و تزئینات چشم نوازی دارند. گچ بری ها و نقش و نگارها، قصه استوره ایشیر و شکار و فرهاد کوهکن را نشان می دهند و در واقع از هفت پیکر نظامی الهام گرفته شده اند. تصاویری از خوانین و بزرگان بختیاری هم در این بخش به چشم می خورد.

اگر گذارتان به قلعه دزک بیفتد، می بینید که چهار برج مخروطی شکل دارد که البته این برج ها کاربری نظامی نداشته اند و به عنوان انبار و زندان استفاده شده اند. دو برج قسمت جنوبی سالم و دو برج قسمت شمالی نیمه مخروبه هستند.

درست قرینه بنای فعلی، در قسمت پایینی حیاط داخلی هم در گذشته قسمت شاه نشین و در کنار آن بناهای دیگری وجود داشته که امروز اثری از آنها نیست.

قلعه خیر آباد

قلعه خیر آباد هم در قسمت جنوبی قلعه دزك بنا شده و ساختاری غیر از قلعه های این منطقه دارد. بنایی خشت و گلی و باشکوه که این روزها تخریبی شده اما شکوه و زیبایی اش را هنوز حفظ کرده است. می گویند مغول ها این قلعه را به عنوان پایگاهی برای حمله به قلعه دزك بنا می كنند اما در این كار ناموفق می مانند و قلعه را بدون استفاده، رها می كنند و بر می گردند.