گرگرفتگی در خانم‌های یائسه
با شروع دوران یائسگی تغییراتی در بدن ایجاد می‌شود که بخش مهمی از آنها مربوط به پایان دوره تولیدمثل است. در این دوران، اکثر زنان، کاهش مدت و حجم خون‌ریزی و نامنظمی را در قاعدگی تجربه می‌کنند. تغییرات جسمانی دیگری نیز ممکن است در دوره یائسگی اتفاق بیفتد که بسیاری از آنها با اتخاذ شیوه زندگی سالم قابل پیشگیری است.
در دوران یائسگی به دلیل کاهش ترشح هورمون استروژن، زنان علایمی را تجربه می‌کنند که برخی از آنها برایشان آزاردهنده است. به‌طور کلی تغییراتی که در یائسگی ایجاد می‌شود به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی است که به دنبال قطع ناگهانی هورمون‌ها رخ می‌دهد.
در 50 درصد افراد، بعد از یک سال، این علایم بهبود می‌یابد، اما در برخی دیگر ممکن است بعد از 5 سال این علایم برطرف شوند.
نشانه‌های شایع یائسگی
گرگرفتگی که به‌صورت احساس ناگهانی گرم‌شدن و تعریق شبانه در سر، گردن و تنه است، حتی گاهی باعث بیدارشدن فرد از خواب می‌شود. وقوع این حالات کیفیت زندگی را به هم ریخته و سبب ناراحتی فرد می‌شود. در 70 تا 80 درصد موارد، گرگرفتگی اولین علامت یائسگی است. شدت و حدت آن در افراد متفاوت است و معمولا 4 تا 5 دقیقه طول می‌کشد و خودبه‌خود برطرف می‌شود. اما در مواردی که شدید یا بعد از عمل جراحی بیرون آوردن تخمدان باشد، تحمل آن برای فرد سخت می‌شود. گرگرفتگی یا برافروختگی و تعریق شبانه یک علامت شایع در دوره یائسگی است و اکثر زنان آن را تجربه می‌کنند. این حالت مشابه گرما و برافروختگی است که هنگام عصبانیت در چهره و بدن خود احساس می‌کنیم.
در این حالت فرد به صورت ناگهانی دچار احساس گرما در قسمت بالایی بدن خود می‌شود، صورت و گردن قرمز و لکه‌های قرمزرنگ روی سینه، پشت و بازوها پیدا می‌شود. گاهی این احساس با تعریق در انتها و احساس سرما همراه است. گرگرفتگی به علت کاهش و قطع هورمون استروژن به وجود می‌آید و معمولا در طول شب بیشتر از روز است و ممکن است باعث اختلال در خواب شبانه شود.
علامت دوم که ممکن است با نزدیک شدن به سن یائسگی ایجاد شود، داشتن احساس متفاوت نسبت به فعالیت جنسی است. همچنین تغییرات هورمونی دوره یائسگی سبب نازکی، خشکی و کاهش خاصیت ارتجاعی واژن و در نتیجه احساس سوزش و خارش می‌شود.
احساس خستگی علامت شایعی در دوره یائسگی است.
اجتناب از مصرف کافئین و مصرف یک لیوان شیر گرم (نه داغ) قبل از خواب به رفع مشکل خواب شبانه کمک می‌کند.
به نظر می‌رسد که زنان در دوره یائسگی تحریک‌پذیرتر و غمگین‌تر هستند و تغییرات خلقی آنها بیشتر می‌شود. این مساله علاوه بر تغییرات سطح استروژن می‌تواند ناشی از عکس‌العمل افراد و همسران‌شان به این دوره، استرس‌های خانوادگی و دور شدن فرزندان باشد.
تمرین‌های ورزشی به کاستن استرس کمک می‌کند.
علایم دیگر با سلامت کلی بدن مرتبط است. توده استخوانی در اثر کمبود هورمون کم می‌شود. البته این پوکی استخوان هم بستگی به وضعیت قبل بدن خانم‌ها دارد. میزان دریافت کلسیم و فعالیت قبل از یائسگی همه در ایجاد یا تاخیر در کاهش توده استخوانی موثر است. بنابراین بهتر است زنان قبل از رسیدن به سن یائسگی با انجام ورزش و پیاده‌روی و مصرف شیر و لبنیات از ایجاد پوکی استخوان جلوگیری کنند.
توصیه‌هایی برای کاهش گرگرفتگی
* متخصصان اعتقاد دارند ورزش کردن می تواند اضطراب، عرق شبانه و بی‌خوابی زنان یائسه را کاهش دهد. علاوه براین درمان‌های هورمونی جایگزینی را می‌توان برای کاهش گرگرفتگی دریافت کرد. این درمان را باید حداقل به مدت 12 هفته اجرا کرد تا موثر باشد. هورمون درمانی جایگزینی، استفاده از استروژن است و گاهی همراه با پروژسترون باشد.
* استفاده از غذاهای حاوی استروژن گیاهی یا فیتواستروژن نظیر سویا، انواع حبوبات مثل عدس می‌توانند در کاهش گرگرفتگی کمک‌‌کنند. بنابراین سویا را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
سویا حاوی فیتواستروژن‌ها است و در بسیاری از کشورهای آسیایی به‌عنوان یک غذای اصلی مصرف می‌شود. در کشورهایی مانند ژاپن که فرآورده‌های مختلف سویا در غذاهای اصلی مصرف می‌شود گرگرفتگی در زنان یائسه بسیار نادر است. سویا به عنوان یک ماده پروتئینی با ارزش، اسید‌های آمینه ضروری بدن را تامین می‌کند و از این نظر با گوشت برابری می‌کند، در حالی که میزان چربی و کلسترول آن پایین است. سویا دارای موادی است که بدون ایجاد مشکلات ناشی از استروژن، با تنظیم سطح هورمون بدن زنان حالت گرگرفتگی را کاهش می‌دهد. تحقیقات نشان داده که مصرف مرتب سویا به مدت 4 تا 6 بار در هفته می‌تواند گرگرفتگی را تاحد قابل‌ملاحظه‌ای کم کند. امروزه انواع غذاهای تهیه شده از سویا در بازار در دسترس است از جمله می‌توان از آجیل سویا، شیر سویا، آرد سویا که مانند آرد سفید در تهیه انواع غذاها به کار می‌رود و پروتئین سویا که جایگزین خوبی برای گوشت قرمز است، استفاده کرد.
* کاهش مصرف چای و قهوه، غذاهای ادویه‌دار و تند و نوشابه‌های کولادار است. کافئین موجود در نوشابه‌های کولادار موجب تشدید گرگرفتگی می‌شود.
* استرس نقش مهمی در تحریک گرگرفتگی دارد. سعی کنید با شیوه‌های آرام‌سازی و ورزش‌های هوازی و تنفس عمیق از حملات استرس جلوگیری کنید و طی حملات، احساس برافروختگی خود را کاهش دهید.
* دمای اتاق هم در افزایش یا کاهش این گرگرفتگی بسیار موثر است. در طول زمستان دمای اتاق را پایین و در تابستان اتاق را خنک نگه دارید.
* لباس خواب شما بهتر است از جنس پنبه باشد. در طول روز طوری لباس بپوشید که در صورت حملات گرگرفتگی بتوانید لباس‌های اضافی‌تان را درآورید و خنک شوید.
* می‌توانید در طول روز مقدار زیادی آب خنک بنوشید. هنگام خواب هم در کنار خود یک لیوان آب خنک بگذارید.
* مکمل‌های (قرص) ویتامین E به طور خاص در کاهش علائم یائسگی و از جمله گرگرفتگی موثر است. تحقیقات نشان داده که ویتامین E یک تنظیم‌کننده هورمونی است و سطح استروژن خون را ثابت نگه می‌دارد. مکمل‌های ویتامین E معمولا به صورت 400 میلی‌گرمی موجود است و مصرف روزانه یک عدد از مکمل‌های مذکور توصیه شده است.
* خانم‌هایی که در روز وقتی را برای پیاده‌روی و شنا در نظر می‌گیرند، کمتر دچار عارضه گرگرفتگی یائسگی می‌شوند. وقتی میزان استروژن در خون خانم‌ها به دنبال یائسگی کاهش یابد، به راحتی وزنشان افزایش خواهد یافت. به این ترتیب ورزش علاوه بر فواید دیگر، به کنترل وزن نیز کمک می‌کند و روحیه بانوان را شاداب خواهد کرد.
بخش سلامت تبیان
منبع : هفته نامه سلامت
مطالب مرتبط:
