گردبادی که باد ندارد!
شگفتی های زیادی در کائنات وجود دارد؛ از ویژگی های عجیب و غریب کهکشان ها و سیاره های دور و نزدیک گرفته تا اسرار سیاه چاله ها و تولد و مرگ ستاره ها.
بعضی از آن ها در نگاه اول به نظر عجیب نمی رسد، اما با پیشرفت دانش بشر و اختراع وسیله های جدید توانسته ایم به این شگفتی ها پی ببریم. مثلاً اگر با تلسکوپ به سیاره عطارد یا تیر نگاه کنیم، شاید در نگاه اول به نظر سیاره آرامی برسد؛ سیاره‌ای تقریباً به اندازه ماه که از گودال های زیادی پر شده است. اما اگر بهتر به آن چشم بدوزیم و دقت مان را بالا ببریم، چیزی بیشتر از یک سیاره آرام خواهیم دید. عطارد که در نزدیکی خورشید قرار دارد، به وسیله امواج تابشی زیادی بمباران می شود که این مسئله تغییرات زیادی در آن به وجود می آورد. عطارد سیاره گرد بادهاست. این گرد بادها ماشین و یا خانه مردم را خراب نمی کنند، چون روی عطارد آدمی زندگی نمی کند! این گرد بادها ابرها را در هم نمی پیچند، چون آن جا ابری وجود ندارد. حتی گرد وغبار هم ایجاد نمی کنند، چرا که آن جا باد و گرد و خاک هم وجود ندارد! ممکن است بگویید پس این دیگر چه گرد بادی است؟!
طوفان ها یا گرد بادهایی که در عطارد اتفاق می افتند شبیه هیچ طوفان دیگری نیستند، چرا که نامرئی اند. میدان مغناطیسی و هسته بیرونی عطارد که بسیار چگال است، عامل اصلی به وجود آمدن این طوفان هاست. این طوفان ها گاهی تمام سیاره را در بر می گیرند و چند دقیقه ای طول می کشند. سیاره عطارد مانند زمین میدان مغناطیسی دارد. این مسئله تا اوایل دهه 70 میلادی برای دانشمندان آشکار نبود.
در سال 1973 فرستادن یک فضاپیما به عطارد باعث شد اطلاعات زیادی درباره این سیاره به دست بیاید.
به کمک این سفینه دانشمندان فهمیدند که نه تنها میدان مغناطیسی عطارد از زمین کوچك تر است بلکه حدود 100 بار ضعیف تر است. پس چه چیزی باعث طوفان و گرد بادهای شدید در عطارد می شود؟!
عطارد نزدیک ترین سیاره به خورشید است، پس واضح است که می تواند بسیار گرم شود. در روز دمای سیاره به 426 درجه سانتی گراد و در شب به منهای 150 درجه سانتی گراد می رسد. عطارد جو خارجی نازکی دارد، به همین دلیل، اختلاف دمای آن در شب و روز بسیار زیاد است. از طرف دیگر به دلیل فاصله كم آن از خورشید، در معرض اشعه و بادهای خورشیدی زیادی قرار دارد. باد خورشیدی شبیه تغییرات آب و هوایی بر روی زمین است. وقتی صحبت از آب و هوا روی کره زمین می شود مواردی مثل میزان بارش و دما و رطوبت و ... اندازه‌گیری می شوند، ولی در عطارد، فاصله از خورشید و تأثیرات آن در کنار میدان مغناطیسی و الکتریکی بررسی می شود. بادهای خورشیدی منبع الکتریسیته هستند که وقتی با میدان مغناطیسی ناچیز عطارد برخورد می‌کنند، نظم آن را بر هم می‌زنند و طوفان‌های شدید مغناطیسی به وجود می‌آورند؛ چیزی شبیه پدیده بسیار زیبای شفق قطبی که در اثر میدان مغناطیسی و بادهای خورشیدی در زمین به وجود می‌آید.
دانستنیهای کودکان
گروه کودک و نوجوان سایت تبیان
مطالب مرتبط
