تبیان، دستیار زندگی
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قوه قضائیه قوه مستقلی است که باید پیشینیان حقوق فردی و اجتماعی و مسوول تحقق بخشیدن به عدالت و عهده دار وظایف متعددی که در راستای این هدف قرار می گیرند. بر این پایه مطابق قانون اساسی در اصل یکصد و پنجاه و ششم این سوا
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

رسیدگی قوه قضائیه به اغتشاش!

قوه قضائیه

مقدمه:

هفته قوه قضائیه که در آن قرار داریم و مسایل روز جامعه ما که ارتباط مستقیم با قوه قضائیه دارد زمینه ای را فراهم آورد که بخش حقوق سایت تبیان وظایف قوه قضائیه و جایگاه آن را بویژه در رسیدگی به تعدیّات و اغتشاشات به طور کلی مورد بررسی قرار دهد و نکاتی را از منظر حقوقی در این باره تقدیم شما نماید.

وظایف قوه قضائیه چیست؟

بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قوه قضائیه قوه مستقلی است که باید پیشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و مسوول تحقق بخشیدن به عدالت و عهده دار وظایف متعددی که در راستای این هدف قرار می گیرند. بر این پایه مطابق قانون اساسی در اصل یکصد و پنجاه و ششم این سوال مطرح می شود که کدام وظیفه را می توان از وظایف اصلی قوه قضائیه بشمار آورد و آن را معیار ارزیابی کارنامه آن قرار داد.

اولین وظیفه قوه قضائیه: رسیدگی به تظلمات و تعدیّات!

بر اساس بند یکم اصل 156 قانون اساسی اولین وظیفه و تکلیف قوه قضائیه در جهت احقاق عدالت باید رسیدگی و صدور حکم در مورد تظلمات و تعدیّات، شکایات، حل و فصل دعاوی و رفع خصومات و اخذ تصمیم و اقدام لازم در آن قسمت از امور حسبیه، که قانون معین می کنند، می باشد.

بر این پایه رفع اغتشاشات خیابانی و برقراری امنیت اجتماعی و رسیدگی به تمامی این تعدیات روزهای اخیر اولین وظیفه قوه قضائیه است که قانون اساسی آنرا در اولین بند از ابتدای فصل یازدهم که اصول مربوط به قوه قضائیه تصریح و مورد تاکید قرار داده است.

و به عبارت ساده تر قانون گذران قانون اساسی در این اصل اساسی- که در بازنگری قانون اساسی نیز عیناً تایید شد و هیچگونه تغییری در آن را لازم ندیدند- پیش و بیش از هر چیز دیگر رسالت تشکیل قوه قضائیه را رفع و رسیدگی و صدور حکم در مورد تظلمات و تعدیات دانستند.

جهت رسیدگی به جرایم با اهمیت و خطرناکی همچون جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی مثل اغتشاشات دادگاه ویژه ای را به نام دادگاه انقلاب تصور داشته اند.

راه کار اجرایی قوه قضائیه برای رسیدگی به تظلمات چیست؟

قوه قضائیه بر اساس رسالت تعیین شده جهت رسیدگی به تظلمات نهادهای مختلفی را تاسیس نموده تا بتواند برای رسیدگی عادلانه و علمی و سریع اقدام کند و البته خود قانون اساسی نیز راهکاریهایی را برای تحقق این هدف پیش بینی نموده است؛ به عنوان مثال چند نمونه از این نهادها را مورد اشاره قرار می دهیم.

راه کار یکم- دیوان عدالت اداری

رسیدگی به تظلمات و اعتراضات گاه بواسطه اینکه این شکایات علیه ماموین یا واحدها یا آئین نامه های دولتی و جهت احقاق حقوق آنها است؛ قانون گذار در یکی دیگر از اصول قانون اساسی که اصل یکصد و هفتاد و سوم است برای همین منظور نهادی به نام دیوان عدالت اداری را مطرح می نماید که زیر نظر شورای رییس قوه قضائیه تاسیس آن پیش بینی شده که با ریاست قوه قضائیه بصورت غیرشورایی، تحت نظر رییس قوه قضائیه عملاً تشکیل شده و فعالیت می کند.

راه کار دوم- دادگاه انقلاب

در کنار دادگاههای دیگری که در جهت رفع تظلمات تشکیل شده اند، دادگاه انقلاب نیز نسبت به تعدیات خاصی رسیدگی می کند؛ این جرایم که عبارتند از:

1- کلیه جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی و محاربه یا افساد فی الارض

2- توهین به مقام بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و مقام معظم رهبری

3- توطئه علیه جمهوری اسلامی ایران یا اقدام مسلحانه و ترور و تخریب موسسات به منظور مقابله با نظام

4- جاسوسی به نفع اجانب

اغتشاشات در تهران

5- کلیه جریان مربوط به قاچاق و مواد مخدر

6- دعاوی مربوط به اصل 49 قانون اساسی

منظور از دعاوی مربوط به اصل چهل و نهم دعاوی مربوط ثروتهای ناشی از ربا، غصب، رشوه، اختلاس، سرقت، قمار، سوءاستفاده از موقوفات، سوءاستفاده از مقاطعه کاریها و معاملات دولتی فروش زمینهای موات و مباحات اصلی، دایر کردن اماکن فساد و سایر موارد غیرمشروع است.

نتیجه بحث

اولین وظیفه قوه قضائیه بنابراصل مربوطه به آن قوه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران رسیدگی به تظلمات و تعدیات است و قانون اساسی و قوانین عادی مصوب مجلس شورای اسلامی راهکارهایی را به تفکیک برای ایفای این وظیفه خطیر مقرر داشته اند که با دقت نظر و چنان توجهی پیش بینی شده که شکایت یک شخص و شهروند عادی علیه یک مقام بلندپایه دولتی نیز قابل استماع و پی گیری باشد؛ همینطور جهت رسیدگی به جرایم با اهمیت و خطرناکی همچون جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی مثل اغتشاشات دادگاه ویژه ای را به نام دادگاه انقلاب تصور داشته اند.

زهرایی

گروه جامعه وسیاست