معرفی مساجد استان گیلان
دانستنیهایی درباره ی استان گیلان ( قسمت پنجم )
مسجد اكبریه
مسجد اكبریه در محله « گابنه » در شهر لاهیجان واقع شده وتاریخ ساخت آن مربوط به زمان حكومت فتحعلی شاه قاجار است. ساخت این مسجد به دلیل سعایت بدخواهان حاكم وقت لاهیجان به دربار شاهی و كاخ نامیدن این مسجد ، نیمه كاره رها شد. سنگ نبشته مرمری به خط نستعلیق كه بر دیوار ضلع شرقی مسجد جای دارد ، بانی مسجد را « حاج علی اكبرلاهیجانی» نامیده است. مسجد اكبریه از دو قسمت وضوخانه و شبستان تشكیل شده است. در حاشیه شبستان و متن محراب كاشی كاری همراه با خطوط نسخ و مزین به آیات قرآنی دیده می شود.وضوخانه ی مسجد در دو طبقه ساخته شده و هر طبقه دارای هشت ستون میانی است. از وضوخانه ی طبقه همكف ، سه در بزرگ چوبی به شبستان باز می شود. هر دو وضو خانه دارای پوشش گنبدی هستند.
ارتفاع تك مناره یا گل دسته ی زیبای مسجد از سطح زمین 18 متر است. این گل دسته در گوشه شمال شرقی ساختمان مسجد واقع شده و دارای سقفی هرمی شكل با پوشش بیرونی از كاشی به رنگ آبی آسمانی ، زرد ، سیاه و سفید است. این مسجد احتمالاً به عنوان مدرسه علوم دینی نیز مورد استفاده بود.
مسجد صفی
این مسجد كه به نام های دیگری چون "مسجد سفید" یا "مسجد شهیدیه" نیز نامیده شده ، محلی است كه شاه اسماعیل به هنگام فرار به گیلان در زمان كودكی مدتی ، در جوار آن اقامت داشت. شاه عباس صفوی پس از كشتن صفی میرزا از كرده خود پشیمان شد و دستور داد تا در محل مرگ فرزندش یعنی همین محل ، مسجدی بنا كنند. به همین دلیل این مسجد را شهیدیه نیز نامیده اند.مسجد صفی دارای پلانی مربع شكل است و در حوالی بازار شهر رشت قرار دارد. شبستان مسجد دارای سه فیلپای قطور مركزی ، از شرق به غرب است. سر ستون ها به گچ بری هایی پر كار به نقش گل وازاره(آن قسمت ا ز دیوار اتاق و یا ایوان كه از كف طاقچه تا روی زمین بود. )ستون ها با كاشی های چهار گوش منقوش آراسته شده اند. از دیگر جنبه های زیبای بنا ، گچ بری ها و كاشی كاری قسمت محراب است كه با آیاتی از قرآن كریم تزیین شده است. در وسط محراب تاریخ 1244 هـ . ق و بر روی یك كاشی ، تاریخ تجدید بنای مسجد در سال 1344 هـ . ق نقش بسته است.
مسجد دارای گل دسته ای هشت گوش منفرد و بامی پوشیده از سفال است.
مسجد گلشن
این مسجد در محله ی راه پشته ، در غرب رودخانه لنگرود قرار دارد و در دوران قاجاریه ساخته شده است. ازاره ی دیوارهای شبستان ، كاشی آبی رنگ منقوش به نقوش گیاهی و هندسی است. درِ قدیمی مسجد با دعاهای مذهبی تزیین شده است. الحاقات بنا مربوط به عصر پهلوی است.مسجد انزلی محله
این مسجد در شمال غربی پل خشتی ، نزدیك رودخانه لنگرود قرار دارد و در زمان قاجار شكل گرفته است. سیاحان متعددی در زمان قاجار از این مسجد نام برده اند. درِ قدیمی آن دارای كتیبه هایی از آیات و ادعیه است. خطاط این آیات « حسین رمضانعلی » و تاریخ كتابت آن 1268 هـ . ق است. ازاره شبستان كاشی كاری است و قسمت زنانه در طبقه دوم قرار دارد.اسپی مزگت ( مسجد سفید)
مسجد سفید كه در گویش تالشی به اسپی مزگت مشهور است ، در كنار رودخانه « دینا چال » در میان جنگل های انبوه و در بین راه مواصلاتی انزلی به هشتپر ( تالش ) جای گرفته است. بعضی آن را « آق مسجد» و نیز « مسجدعبداللهی» می نامند.با توجه به وجود كتیبه ای به خط كوفی ، ساخت این مسجد به اوایل دوره اسلامی نسبت داده شده است. با توجه به بقایای این ساختمان احتمالاً پلان بنا متشكل از رواق میانی و دهلیزهایی در اطراف بود. عرض این دهلیزها 340 سانتیمتر و ارتفاع آنها از كف حدود 70/ 5 متر است. پایه های رواق ( ایوان ) به صورت هشت گوش و در قسمت فوقانی پایه ، طاق هلالی شكسته وجود دارد.
از وجوه تزیینی بنا كتیبه ای به خط كوفی برجسته در قسمت درونی دهلیز است. این كتیبه به طول 6 متر ، حاوی آیات گچ بری از سوره توبه است و پایین آن نقوش گیاهی برجسته به چشم می خورد.
مسجد جامع جورشر
این مسجد در جورشر لشت نشا واقع شده و بانیان آن « محمدخان » و « میر اسماعیل » در دوره قاجار بوده اند. بر اساس كتیبه موجود ، بنا در سال 1318 هـ . ق مرمت شده است.مسجد جامع جورشر دارای پلان مستطیل شكل و چهار ستون چوبی در داخل شبستان ، دردو طبقه است. طبقه اول مخصوص مردان و طبقه بالا مربوط به زنان است. كاشی كاری ازاره ، هفت رنگ با نوشته های آیات قرانی به خط ثلث است. سنگ مرمر كنار محراب دارای 6 بیت شعر به تاریخ 1206 هـ . ق است. اُرسی ( پنجره هایی كه در آنها با بالا و پایین رفتن باز و بسته می شد) های قدیمی با شیشه های رنگارنگ و دستك حاشیه طبقه بالا ، جالب توجه است.
مسجد جامع ، لاهیجان
این مسجد در ضلع غربی میدان سردار جنگل ( چهار پادشاه) واقع شده و در دوره ی كیاییان بنا گردیده است. بنای اصلی مسجد در طول زمان دچار تغییرات بسیار شده ، ولی قسمت هایی از بقعه مانند ایوان ، سردر و مناره از قدمت بنا خبر می دهند. « سلطان محمد كیا» در عید قربان 893 هجری در این مسجد نماز گذارده است. شبستانِِ گنبددار و بزرگ قسمت زنانه در طبقه دوم ، از عظمت بنا نشان دارد. ستون های قطور میانی در چند سال اخیر تغییر شكل یافته اند. فرمانی از « سلطان حسین صفوی » بر سنگ مرمر و با تاریخ 1106 هجری در ایوان سر در و كنار در ورودی نصب شده است. كاشی كاری ایوان در چند سال اخیر ایجاد شده است.کتاب میراث فرهنگی استان گیلان
زهره پری نوش - سایت تبیان
