اختلالات شایع خواب(قسمت دوم)

در قسمت قبل با سه اختلال شایعه خواب یعنی خُرخُر ، آپنه خواب و خواب ناكافی آشنا شدید . اینك در ادامه ، دیگر اختلالات خواب عنوان می شود.

ناركولپسی ( Narcolepsy)

علت ناركولپسی ( تمایل مقاومت ناپذیر به خوابیدن عمیق كوتاه مدت ) یا بیماری مزمن خواب ناشناخته است. ویژگی این بیماری ، خواب آلودگی شدید و بیش از حد روزانه بعد از خواب شبانه كافی است و این افراد معمولاً در زمانها و مكانهای نامناسب به خواب می روند. حملات خواب روزانه ممكن است بدون آگاهی قبلی اتفاق بیفتد تا جایی كه گاهی مقاومت در برابراین حملات خواب بی فایده است و ممكن است این حملات مكرراً در طول روز اتفاق بیفتد. اتفاقات دیگری در بیماران مبتلا به این بیماری ممكن است رخ دهد از جمله:

· كاتاپلكسی:كه عبارت است از حملات ناگهانی شلی و ضعف عضلات كه ممكن است به صورت زمین خوردن بیمار یا عدم توانایی واضح صحبت كردن رخ دهد. حملات كاتاپلكسی ممكن است با واكنشهای احساسی ناگهانی از جمله خشم و ترس و ... شروع شود و از چند لحظه تا چند دقیقه طول بكشد. بیمار به رغم صرع، در طول این حملات هشیار است.

· فلج خواب:عبارت است از عدم توانایی صحبت كردن یا حركت نمودن هنگام آرمیدن در بستر یا هنگام بیدار شدن كه ممكن است از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بكشد.

· توهمات خواب:عبارت است از تجربیات رؤیا مانند واضح و اغلب  هراس انگیز كه هنگام چرت زدن یا هنگام شروع به خواب رخ می دهد.

شایع ترین علامت ناركولپسی ، خواب آلودگی بیش از حد روزانه و حملات چرت زدن است كه ممكن است همراه علایم فوق باشد یا نباشد. تشخیص این بیماری با گرفتن تاریخچه و انجام پلی سومنوگرام میسر است كه در آن تغییرات خاص نوار مغز در حین خواب كه مؤید تغییرات ریتم خواب می باشد مشخص می گردد. هر چند درمان قطعی این بیماری ممكن نیست ولی بعد از تشخیص صحیح، پزشك شما می تواند با برنامه ی درمانی كه برای بیمار ترتیب می دهد علائم و مشكلات خواب و بیداری وی را تا حد قابل توجهی كاهش دهد و در ارتقاء كیفیت زندگی او مؤثر باشد.

بیماری پای بیقرارRestless Legs Syndrome))

بیماری پای بیقرار نوعی اختلال خواب است كه در آن ، فرد مبتلا دچار احساس ناخوشایند در پاها می شود و آن را به صورت احساس گزگز، مورمور، سوزش، درد و كشش توصیف می كند. این احساس ناخوشایند معمولاً در نرمه ساق پا اتفاق می افتد ولی می تواند در هر جای اندام تحتانی از مچ پا گرفته تا ران احساس شود. این احساس معمولاً وقتی رخ می دهد كه بیمار دراز می كشد،  یا برای مدت طولانی می نشیند. فردی كه دچار این حالت می شود به ناچار پای خود را حركت می دهد. حركت پاها، راه رفتن ، مالش یا ماساژ پاها و یا خم كردن زانوها به طور موقت تا حدی علایم را كاهش می دهد و عدم تحرك و استراحت ، سبب تشدید علائم بیماری می شود. این بیماران معمولاً در به خواب رفتن دچار مشكل هستند و معمولاً بهترین خواب را در انتهای شب و ساعات صبح تجربه می كنند. چون این افراد خواب كافی را تجربه نكرده اند ممكن است در طول روز خواب آلود باشند.

گاهی بیماری پای بیقرار به همراه حركات متناوب اندامها حین خوابPeriodic Limp Movements in sleep ) )  دیده می شود. این بیماران به صورت بی اختیار حركات ناگهانی به اندامهای خود در حین خواب می دهند. این حركات به طور معمول هر 10 تا 60 ثانیه رخ می دهد . بعضی افراد صدها بار در طی شب اندام های خود را حركت می دهند. این حركات نه تنها باعث اختلال خواب این افراد می شود بلكه سبب اختلال خواب اطرافیان آنها نیز می گردد.هر چند علل این بیماری شناخته شده نیست ولی نقش عوامل زیر ثابت شده است:

·       در بعضی خانواده ها به صورت ارثی این حالت بیشتر دیده می شود.

·       در حاملگی بخصوص در ماههای آخر بیشتر دیده می شود . معمولاً بعد از زایمان مشكل بیمار بر طرف می شود.

·       كم خونی و پایین بودن سطح آهن خون.

·  بیماریهای مزمن مثل نارسایی كلیوی، دیابت، آرتریت روماتویید ( التهاب مفاصل ) و نوروپاتی های محیطی ( بیماری های مربوط به سیستم عصبی ) .

·       مصرف قهوه و تركیبات حاوی كافئین.

·       افراد مسن و سالمند بیشتر به این بیماری مستعدند.

تشخیص این بیماری بر اساس شرح حال، معاینات و پاراكلینیك است كه توسط پزشك داده می شود و بر اساس عوامل مؤثر، درمان آن صورت می گیرد.

چگونه بهتر بخوابیم؟

نداشتن خواب كافی و مناسب بسیار آزار دهنده است و به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر زندگی اجتماعی، كا ر و روابط انسانی و ... تأثیر می گذارد. با رعایت بهداشت خواب و اصلاح برخی عادات روزانه ، شما نیز می توانید از خواب خود در زمان كافی بهره لازم را ببرید و در هنگام برخاستن از خواب و بیداری احساس شادابی بكنید.

رعایت نكات زیر شما را در بهبود كیفیت و كمیت خواب و به تبع آن بهبود كیفیت زندگی یاری می رساند.

اگر پس از 20 دقیقه آرمیدن در بستر خوابتان نبرد بر خیزید و زمانی را بگذرانید تا احساس خواب آلودگی به شما دست دهد.در این حالت كاملاً بنشینید و از روشن كردن چراغها بپرهیزید.

از خواب بعد از ظهر بپرهیزید.این سبب می شود كه هنگام خوا ب شب، كاملاً خسته و آماده خوا ب باشید. اگر نمی توانید از خواب بعد از ظهر صرف نظر كنید، كمتر از یك ساعت و قبل از ساعت سه بعدازظهر بخوابید.

برای برخاستن از خواب و به خواب رفتن خود برنامه ثابتی داشته باشید.حتی در تعطیلات آخر هفته سعی كنید  كه نظم خواب خود را حفظ كنید.

حداقل از چهار ساعت قبل از خوابتان ورزش نكنید.ورزش منظم برای خواب خوب توصیه می شود ولی زمان آن نباید به خواب شب نزدیك باشد، ورزش در صبح و ابتدای بعدازظهر تداخلی در خواب نمی كند.

تنها هنگامی بخوابید كه خوابتان می آید. رعایت این نكته از زمانی كه شما در بستر بیدار هستید می كاهد.

از بستر تنها برای خوابیدن استفاده كنید.

از تماشای تلویزیون، انجام كار یا مطالعه در بستر خودداری كنید.

حداقل 6-4 ساعت قبل از خواب از سیگار، الكل و تركیبات حاوی كافئین اجتناب كنید.الكل سبب منقطع شدن خواب شما می گردد. سیگار و تركیبات كافئین دار مثل قهوه، چای ، نوشابه های گازدار و شكلات مانع به خواب رفتن شما می شوند.

·      اگر معده شما خالی است قبل از خواب مقدار كمی مواد خوراكی مصرف نمایید.

مصرف مقادیر زیادی غذا بخصوص قبل از خواب و یا خالی بودن بیش از حد معده و احساس گرسنگی سبب اختلال در خواب شما می شود.

·      نود دقیقه قبل از خواب (با آب خیلی گرم) حمام كنید.

این كار باعث افزایش دمای بدن شما می شود و هنگامی كه در بستر آرمیده اید كاهش دمای بدن شما سبب احساس خواب آلودگی در شما می شود.

·      قبل از خواب از راحت و مناسب بودن شرایط فیزیكی اطاق خوابتان مطمئن شوید.

دمای مناسب، تاریكی كافی، سكوت كافی و بستر راحت برای خواب راحت ، ضروری است.

·      از نور خورشید برای تنظیم ساعت بیولوژیك خود استفاده كنید.

به محض این كه از خواب بر می خیزید برای 15 دقیقه از محیط بسته خانه خارج گردید و نور روز را تجربه كنید.