تبیان، دستیار زندگی
به واقع ، اگر كسى حقیقتا در وقت زیارت به معصوم علیه السلام عرض كند كه السلام علیك یعنى تو از ناحیه من در امن و امان هستى و هرگز گزندى از طرف من به شما نخواهد رسید، چنین فردى هرگز دست به معصیت نمى زند...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

حقیقت دعا و آثار آن

(3)

دعا

اثر پنجم دعا

پنجمین اثر دعا آن است كه گذشته از برآمدن حاجت و پیدا شدن مقصود و مطلوب شخص داعى ، آثار بى حد و حصرى بر آن مترتب است كه در تمام موطن هاى وجودى انسان اثر مطلوب خود را باقى مى گذارد. لذا بر خلاف توهم بعضى كوتاه بینان كه گمان كرده اند اگر درخواست آنان ظاهر نشود دعا بى اثر بوده است ، باید گفت كه اجابت دعوت ، در قبال آنچه كه با توجه و دعا دریافت كرده اند، كمترین اثر دعاست . آرى ، آن را به انسان مى دهند كه خود هرگز شعور درخواست آن را ندارد.

و راستى اگر باب رحمت دعا بر بندگان مسدود بود، بسیارى از بندگان صالح خدا از مكارم و كرایمى محروم مى شدند كه یوم تبلى السرائر، سخت بر از دست دادن آن كرایم متاثر و متاسف مى گشتند.

ما حاصل خود در سر خمخانه نهادیم  محصول دعا در ره جانانه نهادیم(1)

دل گفت وصالش به دعا باز توان یافت عمرى است كه عمرم همه در كار دعا رفت (2)

امام صادق علیه السلام مى فرمایند : علیكم بالدعاء فانكم لا تقربون الى الله بمثله : (3) بر شما باد به دعا كردن ، (چرا كه ) با هیچ چیز همانند دعا به خداوند نزدیك نخواهید شد.

هم چنین ایشان مى فرمایند : ما یعلم عظم ثواب الدعاء و تسبیح العبد فیما بینه و بین نفسه الا الله تبارك و تعالى(4) بزرگى پاداش دعا و تنزیه كردن بنده خدا را (آن زمان كه بین او و خود باشد)، هیچ كس جز خدا نمى داند.

و نیز آن حضرت فرموده : ما ابرز عبد یده الى الله العزیز الجبار عزوجل الا استحیى الله عزوجل ان یردها صفرا حتى یجعل فیها من رحمته یشاء(5) هیچ بنده اى دستانش را به طرف خداوند عزیز جبار بالا نمى گیرد، مگر آن كه خداوند شرم مى كند از این كه دستان او را خالى بازگرداند و در دستان او آنچه كه از رحمت خود بخواهد قرار مى دهد.

دعا قبل از هر چیز، از مقام گوینده‌اى خبر مى‌دهد كه در مقام انشاى این مقوله عظیم برآمده است

بر همین اساس است كه فرمود دعاى بدون اجابت در خارج نیست(6) در آیه شریفه ادعونى استجب لكم(7) نیز اجابت را به طور مطلق بر دعا فرموده است ، حال آن كه با آمدن شرط (دعا)، جزا (تحققش ) حتمى است ؛ در صورتى كه در بعضى از دعاها ظاهرا خواسته و حاجت مورد سؤ ال متحقق نمى شود.

چه بسا، بسیارى نمى دانند كه حال دعا، حالى است كه انسان با صرف نظر از عالم كثرات به عالمى وارد شده كه نام و نشانى ندارد و در آن لحظه ، صحیفه نفس بریده از همه چیز به ملكوت پیوسته است و هرگز از آن عالم قدسى دست خالى برنمى گردد.

اثر ششم دعا

ششمین اثر دعا كه شاید از علل مهم و اساسى تاءسیس مكتب دعا به وسیله ى حضرات معصومین علیهم السلام نیز باشد، وقوف بر معارف بلند الهى ، فهم دستور العمل هاى زندگى ، تعلیم آداب و سنن الهى و هم چنین درس چگونه حرف زدن با خداى عزوجل است .

یكى از خصایص دعا آن است كه تمام وجود و حقیقت معصوم علیه السلام - كه با خداى خود در حال مناجات است - در آن تجلى كرده و با تمام حقیقت خود در آن به سخن نشسته است .

نكته در این جاست كه این خصیصه ، در روایات ماثوره از حضرات معصومین علیهم السلام كمتر به چشم مى خورد، زیرا در روایات ، همیشه ظرفیت وجودى راوى محفوظ بوده و آن بزرگواران بر حسب ظرفیت وجودى شنونده سخن مى گفته اند؛ ولى در دعا چون راوى واسطه نیست ، حضرات در آن كلمات و معانى ، به تمام حقیقت خود تجلى فرموده و با خداى متعال سخن مى گویند و سلسله معارفى را كه ممكن نیست در زمانى خاص با راویان در میان گذارند، به صورت دعا تعلیم فرموده اند.

به واقع ، اگر كسى حقیقتا در وقت زیارت به معصوم علیه السلام عرض كند كه السلام علیك یعنى تو از ناحیه من در امن و امان هستى و هرگز گزندى از طرف من به شما نخواهد رسید، چنین فردى هرگز دست به معصیت نمى زند

پس در واقع گنجینه دعا از عظیم ترین ارمغان هایى است كه حضرات معصومین علیهم السلام براى امت خود باقى گذارده اند و امروز شاهد هستیم كه تاكنون كمتر ورقى از این كتابخانه عظیم كاسته نشده و هم چنان این گنجینه به صورت بكر و مكنون و مستور باقى مانده است .

در اینجا لازم است یادآورى كنیم كه باب زیارات نیز از همین مقوله است . عمده مساءله در باب زیارات هم توجه مردم به مقامات معصومین علیهم السلام ، معرفت به آنان و در نتیجه ، انجام دستورات و فرامین ایشان مى باشد؛ و گرنه لقلقه الفاظ بى جان اثر مورد نظر را نخواهد داشت .

به واقع ، اگر كسى حقیقتا در وقت زیارت به معصوم علیه السلام عرض كند كه السلام علیك یعنى تو از ناحیه من در امن و امان هستى و هرگز گزندى از طرف من به شما نخواهد رسید، چنین فردى هرگز دست به معصیت نمى زند؛ زیرا مى داند انجام معصیت ، پایمال كردن مرام و مقاصد حضرات معصومین است كه در راه حفظ شریعت از جان خود گذشته اند. آرى ، معصیت بدترین گزندى است كه مى توان به ساحت قدس آن بزرگواران وارد آورد.

پس در واقع ، قبل از هر خاصیت و اثرى ، مكتب دعا و زیارات در صدد القاى معارف بلندى هستند كه در روایات مورد سؤ ال واقع نشده است و خود حضرات معصومین علیهم السلام آن را ابراز فرموده اند. از این جهت ، مكتب دعا مكتیى تربیتى است كه داراى مقصد و غایتى بس بلند است و یكى از بزرگ ترین سیاست هاى تربیتى دین مبین اسلام به حساب مى آید.

اثر هفتم دعا

هفتمین اثر دعا تربیت انسان كامل است . تربیت انسان هایى كه تا بلندترین قله مقامات بلوغ پیدا كرده و در مرتفع ترین ذروه فضیلت مقام یافته اند، ثابت مى كند كه مقامات مذكور در فرهنگ الهى اسلام ، صرفا یك سرى ایده هاى ذهنى كه تنها در مرحله خیال و وهم قرار داشته باشند نیست تا استعداد خامى چنین انگارد كه این جمله ، نسیه و در آینده اى بسیار دور است كه از آن خبرى نداریم و لذا نتوان به آن وعده هاى دور، از لذایذ نقد درگذشت ؛ چه فكر ناپخته و چه اندیشه دور از واقعیتى!

باید گفت كه اجابت دعوت ، در قبال آنچه كه با توجه و دعا دریافت كرده اند، كمترین اثر دعاست

البته كسى كه با فرهنگ دعا آشنا است ، به خوبى مى داند كه تا انسان خود به مقام معرفت نرسیده باشد، هرگز نمى تواند سخنى را انشاء كند كه همه از آن بى خبرند؛ به عبارت دیگر، دعا قبل از هر چیز، از مقام گوینده اى خبر مى دهد كه در مقام انشاى این مقوله عظیم برآمده است . آن كسى كه در كنار كوه عرفات ایستاده و در آن واقعیت ، یكباره به خداى خود عرض مى كند : انت الذى لا اله غیرك تعرفت لكل شى ء فما جهلك شى ء و انت الذى تعرفت الى فى كل شى فرایتك ظاهرا فى كل شى و انت الظاهر لكل شى(8) تو آن خدایى هستى كه غیر از تو معبودى نیست . خودت را به همه شناسانده اى ، پس هیچ شیئى (در عالم ) نیست كه تو را نشناسد، و خودت را به من در هر چیزى شناسانده اى ، پس تو را در همه چیز ظاهر یافتم و تو هستى كه آشكار كننده هر شى ء مى باشى ، و نكره اى در سیاق تو نفى قرار مى دهد تا بگوید كه به طور مطلق ، همه چیز به تو آگاه است و علم دارد و لذا علم را در سراسر كائنات سرایت داده است ؛ آن چنان بهت آور سخن گفته كه نه تنها مردم امروز قصور از فهم این كلمات دارند، بلكه باید قرون متوالى بگذرد تا در لابه لاى اعصار، افكار پخته تر شده و پرده از چهره پر اسرار این مسایل گرفته شود.

هر كه شد محرم دل، در حرم یار بماند

وان كه این كار ندانست در انكار بماند


(1) دیوان حافظ

(2) دیوان حافظ

(3) بحار الانوار، ج 93، ص 303.

(4) همان ، ص 319

(5) همان ، ص 323

(6) من اعطى الدعاء اعطى الاجابه ، خصال صدوق ، ص 101 - من اعطى الدعاء لم یحرم الاجابه ، معانى الاخبار صدوق ، ص 323.

(7) غافر، 60

(8) دعاى عرفه امام حسین علیه السلام .

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.