تبیان، دستیار زندگی
برای خواندن مقاله ی قبل اینجا را کلیک کنید. 1 - حفظ سلامت روان در حوادث ناگوار و ناملایمات زندگى حوادث ناگوار و مصائب و بحران‏ها بخش جدایى‏ناپذیر زندگى دنیوى است و تقریباً همه ی انسان‏...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بخند،تا دنیا بهت بخنده

دژى در برابر ناملایمات(2)


برای خواندن مقاله ی قبل اینجا را کلیک کنید.


1- حفظ سلامت روان در حوادث ناگوار و ناملایمات زندگى

حوادث ناگوار و مصائب و بحران‏ها بخش جدایى‏ناپذیر زندگى دنیوى است و تقریباً همه ی انسان‏ها در زندگى خود با چنین مسائلى روبه‏رو مى‏شوند و این امرى گریزناپذیر است؛ امّا همه ی انسان‏ها در برابر این مسائل، برخورد یكسانى ندارند. برخى در مقابل كم‏ترین سختى و ناگوارى، خود را مى‏بازند و به كام ناامیدى و بیم و اندوه مى‏اُفتند و به غیر از جزع و فزع و گریه و زارى و شكوه و ناله، كار دیگرى نمى‏كنند و نه تنها نمى‏توانند مشكل را برطرف كنند، بلكه بر پیچیدگى و دشوارى آن نیز مى‏افزایند.

امّا برخى دیگر در مقابل ناملایمات و مصائب، چون كوه استوارند و از لابه‏لاى سخت‏ترین دشوارى‏ها راهى به سوى جلو پیدا مى‏كنند و مشكل را پشت سر مى‏گذارند. با قاطعیت مى‏توان گفت همه ی مردان و زنان بزرگ و تاریخْ‏ساز و كسانى كه توانسته‏اند نام خود را در تاریخ ثبت كنند و ماندگار شوند، از دسته ی دوم بوده‏اند.

انسان‏هاى بزرگ، مشكلات بزرگ نیز داشته‏اند؛ ولى در برابر آنها خود را نباخته و توانسته‏اند با سرپنجه ی تدبیر، اراده، ایمان، صبر، تلاش و مبارزه، در برابر بزرگ‏ترین مشكلات و سخت‏ترین بحران‏ها بایستند و راه خود را به سوى اهداف بزرگ خود باز كنند و بپیمایند.

این انسان‏ها در مقابل مشكلات و ناملایمات، زانو نزده‏اند و بیمارگونه ناله نكرده‏اند؛ بلكه سرافرازانه با كمال قوّت و قدرت و در نهایت سلامت و اقتدار، در برابر هر مشكلى مناسب‏ترین راه حل را پیدا كرده و پى‏گرفته‏اند. اگر قرار بود كه انبوه مشكلات و بزرگى مصائب آنان را از پا بیندازد، هرگز حماسه‏اى پدیدار نمى‏گشت و اسطوره‏اى پا نمى‏گرفت و قهرمانى خلق نمى‏شد.

راز این استوارى و ماندگارى، سلامت روان است كه بدون آرامش، مفهومى براى آن متصوّر نیست.


2-رهایى از چنگال بیم و اندوه

در منابع اسلامى بسیار به این مضمون برمى‏خوریم: آنان كه به ساحل امنیت و آرامش و ایمان رسیده‏اند از دو چیز در امانند: یكى بیم و دیگرى اندوه (لاخَوفٌ َعلیهِم و لا هُم یَحْزَنُون)(4)

معمولاً انسان مضطرب، به دلیل این كه از نظر سازمان روانى، به هم ریخته است، انسانى است متزلزل و تزلزل، پایه‏سازِ بیم و هراس است. انسان متزلزل، از یك طرف خود را هر لحظه در معرض سقوط مى‏بیند و از طرف دیگر تكیه‏گاهى براى خود سراغ ندارد تا به آن تكیه كند و از افتادن خویش جلوگیرى نماید؛ ولى انسانِ برخوردار از آرامش كه آرامش خود را در سایه ی باور به تكیه‏گاهى مطمئن و پشتیبانى قدرتمند به دست آورده است و معتقد است كه در همه جا و همه حال و همه وقت، خدا با اوست، دلیلى براى ترسیدن نمى‏یابد. غُصه و اندوه نیز از همین قرار است. انسان، هنگامى اندوهگین مى‏شود كه چیز عزیز و گرانبهایى را از دست بدهد و راه دست‏یابى مجدّد به آن را براى خود بسته ببیند؛ امّا انسان باورمندى كه در سایه ی ایمان و باور به خداوندِ حكیم و قادر به آرامش رسیده است، مى‏داند كه حكیم، بدون مصلحت و حكمت، تصمیم نمى‏گیرد .

قادر مطلق مى‏تواند چیزى را كه در برهه‏اى و به خاطر مصلحتى از دست ما رفته، جبران كند و خودِ آن یا بهتر از آن را به ما بازگرداند؛ پس چه دلیلى براى حزن و اندوه باقى مى‏ماند؟

البته حزن و اندوه به عنوان یكى از حالات انسانى در برابر از دست رفتنِ چیزى یا كسى تا آن‏جا كه به درهم‏ریختگى سازمان روانى انسان منجر نشود، خود به خود، پدیده ی مذمومى - كه باید با آن مقابله شود - نیست. پیامبر و امامان در فقدان عزیزان خود، اندوهگین مى‏شدند و مى‏گریستند؛ ولى اوّلاً اندوه آنان به خاطر امور پیش پا افتاده نبود و ثانیاً این اندوه، چنان آنان را بى‏اختیار و از خود بى‏خود نمى‏كرد كه از كارآیى بیفتند و نتوانند راجع به سایر وظایف خود، آن چنان كه باید، عمل كنند.


عوامل ایجاد آرامش

از نظر قرآن، دست‏یابى به آرامش، تنها از یك راه ممكن است و بس و آن، یاد خداست (ألا بِذِكرِاللَّهِ تَطْمَئِنُّ القُلُوب).(5)

«خدا» به عنوان خالق و برپادارنده ی نظام هستى و به عنوان ناظم و سبب آرامش و استقرار آن، تنها حقیقتى است كه یاد آن مى‏تواند به انسان وابسته و نیازمند به این حقیقت یگانه ی بى‏نیاز، آرامش ببخشد و اطمینان را براى او به ارمغان آورد: أنزَلَ اللَّهُ سَكینَتَه عَلى رَسُولِهِ و عَلى المُؤمِنین.(6)

از نظر قرآن منشأ آرامش و اعطا كننده ی آن، فقط خداوند است و هیچ كس و هیچ چیز از هیچ منبع و روش دیگرى نمى‏تواند انسان را به آرامش برساند.

یاد خداوند، محصول ایمان به خداوند است (الذین آمنوا و تطمئن قلوبهم بذكر الله ألا بذكر الله تطمئن القلوب)؛(7)

یعنى اوّل باید خدا را باور داشت تا بتوان از ثمره ی اطمینان و آرامش به وسیله ی یاد خدا برخوردار شد.

ناگفته پیداست كه منظور از یاد خدا، صرف ذكر زبانى نیست و ذكر حقیقى، ذكر دل است. اگر خداوند به عنوان پدید آورنده و برپا دارنده هستى، در عمقِ وجود هر انسانى، یعنى دل او حضورى دائمى و قوى داشته باشد، هیچ مشكل و مصیبت و حادثه ی ناگوارى نمى‏تواند انسان را به لرزش و لغزش بیندازد و آرامش درونى او را به هم زند.

یاد خدا بودن به این معناست كه دائماً متوجّه باشیم عالم طبیعت، مالكى دارد و هدفى و انسان در محضر خداى حكیم، قادر، مهربان و خیرخواهى است كه در سخت‏ترین شرایط، بنده ی خود را تنها نمى‏گذارد و همیشه و همه جا با اوست. خدایى كه بر بندگان خویش از هر والدینى مهربان‏تر است و دوست دارد كه همه به كمال و صلاح و فلاح (رستگارى) برسند.


عوامل از بین بَرنده ی آرامش

غفلت وگناه كه هر دو در بستر «خدا فراموشى» زمینه ی بروز و رشد پیدا مى‏كنند، از مهم‏ترین عوامل برهم زننده ی آرامش‏اند. انسانِ غافل، خود را، هدف را و مسیر و جهت را گم مى‏كند و انسان بى‏هدف در وادى تحیّر و سرگردانى قدم مى‏زند و سر از گرداب تشویش و نگرانى و اضطراب درمى‏آورد. گناه نیز جز از غافل سرنمى‏زند و دواى هر دو درد، همانا یاد خداست: الا بذكر الله تطمئن القلوب.(8)


پانوشت ها:

سوره یونس، آیه 62.1

سوره رعد، آیه 28.2

سوره توبه، آیه 26.3

سوره رعد، آیه 28.4

ادامه دارد....

نویسنده:امین ناصح


مقالات مرتبط:

هفت‏خوان زندگى

از زندگی لذت ببرید !!!

این خداوند است!!!

مهارتی به نام " خنده "

روان سالم چگونه است ؟

اسلام و سلامت روان

موفقیت از آن كسانی است كه ذهنیت موفق دارند

گذشته را رها کن، به آینده بیاندیش

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.