معمای این صحرا

این سرزمین اکنون بیابان است. گرم و خشک و بایر. فقط چند شبان فقیر در آن زندگی می‌کنند. اما این سرزمین زمانی شهرهای بزرگ و دشتهایی سبز از گندم و جو بوده است؛ دارای کاخهای باشکوه شاهان قدرتمند و معابد زیبای خدایان، مدارس، کارگاه‌ها و خانه های آجری و بازارها که همه شلوغ و پر رفت و آمد بودند. این اولین شهرهای دنیا، بیش از پنج هزار سال پیش در سومر ساخته شدند.

همانطور که قبلا گفتیم لوحهای گلی و نوشته های میخی روی آنها اولین بار در این بیابانها پیدا شدند. آنها نکات بسیاری راجع به زندگی، قوانین و تاریخ سومر به ما می‌گویند. شهرهای سومر مانند اور در صد سال اخیر توسط باستان شناسان مورد حفاری قرار گرفتند. این داستان یکی از آنهاست:

سال : 1927

مکان: یک تپه در بیابانی در جنوب عراق

سرلئونارد وولی و کارگرانش مشغول حفاری در شن‌ها هستند. وولی اعتقاد دارد که شهر اور در نقطه ای قرار دارد که او ایستاده است و ویرانه هایش احتمالا همین جا زیر شنها هستند. وولی حدس می‌زند که مکان مورد حفاری اش یک محل تدفین است و حق دارد.

او و مردانش حدود 200 گور پیدا کردند که تمامی آنها به افراد عادی تعلق داشت و همه به یک نحو دفن شده بودند. جسد‌ها به پهلو خوابیده بودند و درون کفنشان مهره ها، گوشواره ها، چاقوها و حتی سوزنهایی قرار داده شده بود. در کنار آنها هم ظرفهای آب و غذا، خنجر، ابزار، آینه و شانه گذاشته بودند یعنی تمام اشیایی که یک مرده برای سفر به دنیای دیگر به آنها احتیاج داشت.

وولی 16 مقبره بسیار بزرگ را هم یافت که پادشاهان در آن دفن شده بودند. آنها از سنگ و آجر درست شده و یک یا چند اتاق داشتند. هنگامی که وولی وارد آنها شد نمی توانست آنچه چشمش می‌دید را باور کند. این مقبره‌ها به کاخهایی زیرزمینی می‌مانستند. او در آنها نه تنها اسکلت شاهان بلکه استخوان مردمی که به آنها خدمت می‌کردند را هم پیدا کرد. این مردم برگزیده شده بودند تا همراه شاهشان بمیرند، به خاطر اینکه باور داشتند شاهان از خدایان هستند. آنها زنده وارد مقبره می‌شدند و دارویی می‌بلعیدند که آنها را به مرگی بی درد می‌برد. آنها امید داشتند که در دنیای دیگر هم به خدمت خدا - پادشاهشان بپردازند.

یکی از آن16 پادشاه بسیار ثروتمند بود. در ورودی گور او بدن شش نگهبان در دو ردیف پیدا شد. آنها کلاهخود و نیزه مسی داشتند. درون قبر هم دو ارابه وجود داشت که افسارهای چرمیشان با مهره های طلایی و سنگهای قیمتی آبی رنگ تزیین شده بود و هر کدام با سه گاو نر کشیده می‌شد. راننده‌ها هم هنوز داخل ارابه‌ها بودند.

بدن نه زن هم به دیواره یک اتاق تکیه داده شده بود. آنها که زنان دربار شاه بودند لباسهایی پوشیده از مهره و ورقه های طلا و شانه های نقره ای به تن داشتند. خود پادشاه در اتاق کوچکتری در کنار خدمتکاران مرد دفن شده بود. راهرویی که به این اتاق می‌رسید با صفی از سربازان پوشیده شده بود که همه خنجر داشتند. یکی از سربازان هم دسته ای از نیزه های طلایی و دیگری نیزه های نقره ای به دست داشت. البته دزدان در اتاق را شکسته و بعضی چیزها را به سرقت برده بودند. این مقابر بین 2700 تا 2500 سال پیش از میلاد ساخته شده بودند.

این مقابر راجع به مردم سومر در آن زمان چه اطلاعاتی به ما می‌دهند؟

1. آنها مردم پیشرفته ای بودند، معماران ماهر، صنعتگران و هنرمندان!
2. با پادشاهان خود مانند خدایان رفتار می‌کردند و پادشاهانشان ثروت و قدرت زیادی داشتند .
3. سلاطین سومر با کشورهای زیادی داد و ستد می‌کردند چون سومر فلز یا سنگ نداشت و چوب هم در آن کمیاب بود. بنابراین فلزات، سنگها و چوبها باید از جایی دیگر به سومر آورده شده باشند.
4. سربازان سومر اسلحه‌ها و مهارت های خوبی داشتند.
5. نوشتن می‌دانستند.
6. در رأس مردم زمانه خود قرار داشتند. ببینید می‌توانید بفهمید هر کدام از این موارد را از چه شاهدی استنتاج می‌کنیم؟

تمرین: زباله های باارزش

فرض کنید الان سال 4000 بعد از میلاد مسیح است و فضا نوردانی از سیاره اور در یک کهکشان دوردست در ویرانه های زمین فرود آمده اند. آنها می‌خواهند بفهمند زندگی در چند هزار سال پیش در این سیاره چگونه بوده است. در کتابهای تاریخ آنها نوشته شده است که زمانی تمدن بزرگی روی زمین وجود داشته است اما در سال 2500 بعد از میلاد سیاره زمین چنان آلوده شد که انسانها زمین را به مقصد اور ترک کردند.

سفینه آنها حالا در جایی است که قبلا جامعه شما قرار داشته است، در میان انبوه ساختمانهای ویران و زباله‌ها فضانوردان شروع به حفاری می‌کنند.

فهرستی از 10 شی مهم بنویسید که فضانوردان احتمالا آنها را پیدا خواهند کرد و سعی کنید بفهمید آنها درباره زندگی در جامعه شما در سال 2004 چه اطلاعاتی به فضانوردان خواهند داد. مثلا یک بطری خالی یا یک سکه چه حرفهایی برای گفتن دارند؟

مترجم: ساناز فرهنگی