در ماه آخر چگونه باید درس بخوانید؟

تا آزمون سراسری 95 مدت زمان زیادی نمانده است و چه با برنامه درس خوانده باشید و چه بی برنامه، اگر در این فرصت باقی مانده، برنامه درستی نداشته باشید، ممکن است که نتوانید از تلاش خود، نتیجه دلخواه را بگیرید. زیرا یکی از مهم ترین زمان های آمادگی برای کنکور که به قول مشاوران تحصیلی به عنوان یکی از زمان های استراتژیک در کنکور مطرح است. همین یک ماه باقی مانده تا آزمون سراسری است که به دوران جمع بندی نیز معروف است.

اهمیت دوران جمع بندی و روش برنامه ریزی در این ایام را همه می دانند. با استفاده صحیح از وقت در این یک ماه و اجرای روش صحیح جمع بندی، در هر جایگاهی که باشید رشد خواهید کرد. به همین دلیل و برای موفقیت، قبل از هر چیز از تمامی توان خود استفاده کنید. به طور حتم، تا به حال مسابقه های دو میدانی را دیده اید. لحظه های آخری را که دونده ها به خط پایان نزدیک می شوند تجسم کنید. آنان تلاش می کنند که به هر روش ممکن و البته اخلاقی خود را سریع تر از دیگران به خط پایان برسانند و تمامی انژی خود را خرج می کنند. چرا که بعد از خط پایان، دیگر به داشتن انرژی نیاز ندارند.

در کنکور، ماه آخر، یعنی نزدیک شدن به خط پایان، به همین خاطر، شما نیز باید سعی کنید تا همه انرژی خود را خرج کنید. البته منظورمان این نیست که استراحت نکنید، اما تا جایی که می توانید، تلاش کنید. به این منظور، در ایام باقی مانده سعی کنید که به یک جمع بندی درست و اصولی از آنچه قبلاً مطالعه کرده اید برسید تا شما نیز از این آزمون نتیجه دلخواه خود را بگیرید.

در ماه آخر چگونه باید درس بخوانید تا نتیجه بهتری بگیرید؟

بهترین کار، انجام یک مرور جامع و سریع است. زیرا ماه آخر فرصت خوبی برای فراگیری مطالب جدید نیست. البته در این یک ماه، مطالب جدید بسیاری را می توان فرا گرفت و به خوبی هم آموخت و این مدت فرصت کمی نیست، اما این بدترین روش استفاده از این یک ماه با ارزش است. شما حتماً از این نکته به خوبی مطلع هستید که در این ماه، چگونه عملکرد شما، اثر بسیاری قوی و تعیین کننده ای بر نتیجه نهایی تان دارد.

زیرا این زمان، دوران جمع بندی، یعنی زمان تثبیت یافته هاست نه یادگیری. به همین دلیل، نباید مطالب جدید را مطالعه کرد. زیرا شما با اختصاص این وقت بسیار مهم به خواندن مطالب جدید، وقت خود را از دست می دهید. بدون اینکه این مطالب مرور نشده، بتواند در پاسخ گویی سوالات کنکور به شما کمک کند. جمع بندی، یعنی مرور درس هایی که خوانده اید و نه اضافه کردن به حجم مطالبی که دوره نشده و در حافظه تان تثبیت نگشته است. در دوره جمع بندی، سعی می شود قسمت هایی که قبلاً مطالعه شده، مرور شود تا داوطلب آرامش و اطمینان بیشتری بیابد و مطمئن شود مطالبی را که قبلاً خوانده، فراموش نشده است.

این کار به این علت صورت می گیرد که او، مطالب زیادی را مطالعه کرده و روی هم انباشته است و به محض مرور و دوره کردن، تمام مطالب برایش تداعی می شود و این موضوع باعث آرامش و اطمینان بیشتر داوطلب خواهد شد. در دوران جمع بندی، تست هایی را که قبلاً زده اید تکرار کنید. زیرا علاوه بر یادآوری و تسلط روی همان تست ها، اشتباهاتی که قبلاً داشته اید، یادآوری می شوند. لازم به ذکر است که هدف از تست زدن، مشخص شدن اشکالات پنهان فرد در مطالعات قبلی است، نه سنجش.
روش های جمع بندی (روش غلط  _ روش درست)

قبل از اینکه روش صحیح و اصولی را توضیح دهیم، قصد داریم روش غلط و متداول در بین داوطلبان را بیان کنیم. در این روش، داوطلب، تمامی درس های خود را از روی مطالب های خلاصه نویسی شده یا جزوه هایش، طبق یک برنامه جامع مطالعه می کند و شاید تا روز کنکور، این کار را چندین بار انجام دهد. در این روش، دو اشکال عمده وجود دارد: اول اینکه شما مطلب های غیر ضروری را مطالعه خواهید کرد، و دوم اینکه هیچگاه احساس تسلط بر دروس و منابع نمی کنید، و در حقیقت احساس می کنید که باید دوباره آن ها را مرور کنید.

روش صحیح جمع بندی

این روش، شامل دو مرحله است:
الف: خود آزمایی به شیوه آزمون دادن
در این روش، شما زمان خود را به دوره های دو یا سه روزه تقسیم می کنید و صبح روز اول را آزمون می دهید. البته این آزمون باید یک کنکور جامع باشد که بهتر است از سوالات کنکور سال های گذشته بوده و در صورت امکان، شرایط کنکور نیز شبیه سازی شود.

 ب: تحلیل آزمون
پس از یک استراحت کوتاه، آزمون خود را سوال به سوال (در هر درس) تحلیل کنید و در یک برگه، مبحث هایی از هر درس را که غلط جواب داده یا نتوانسته اید پاسخ دهید، یادداشت کنید.

اکنون باید برای مدت زمان باقی مانده، یک برنامه جامع بنویسید. برای انجام این کار، ابتدا در هر درس، یک اولویت مهم را معین کنید و در برنامه ریزی خود قرار دهید و برای هر دو گروه درس های عمومی و اختصاصی حتماً وقت کافی بگذارید. برنامه ریزی را دقیق انجام دهید (چه مبحثی، کدام منبع و .... ) و در زمان اجرای برنامه، نگران ضعف و دوره مطالب نباشید. چون هر ضعفی که داشته باشید به طور حتم در آزمون بعد، معین خواهد شد. با اعمال این شیوه و آزمون هایی که شما برای سنجش خود انجام می دهید، هم مرور بسیار خوبی خواهید داشت و نیز با حذف مطالبی که مطمئنید تسلط کامل به آن ها دارید، وقت بیشتری برای مرور دیگر موضوعات و درس هایی دارید که در آن ها احساس ضعف بیشتری می کنید.

مزیت های روش صحیح جمع بندی

این روش، مزیت های بسیار زیادی دارد که به چند مورد آن  اشاره خواهیم کرد:
1- مرور همه  مطالب
در یک کنکور استاندارد، اغلب از تمامی مبحث ها، دست کم یک سوال وجود خواهد داشت، و اگر چنین هم نباشد، در چند آزمونی که شما انجام خواهید داد، به طور قطع شما از هر مبحث، دست کم به یک سوال پاسخ داد. انجام این کار سبب می شود که اطلاعات شما در تمامی بحث های اختصاصی و عمومی سنجیده شود.
2- رفع اشکال عمده و عدم اتلاف وقت
در این روش، هر بار که آزمون می دهید بخشی از اشکال های شما برطرف می شود و هر بار در مقایسه با دفعه گذشته، آمادگی شما بالاتر می رود، درضمن، چون مطالبی را که می دانید درست پاسخ خواهید داد، دیگر وقتی برای مطالعه آن ها سپری نخواهید کرد. بنابراین، وقتتان تلف نمی شود.
3- تمرین مهارت های آزمون دادن
به طور حتم تا زمانی که در شرایط آزمون های مشابه کنکور قرار نگرفته باشید، متوجه نخواهید بود که داشتن اطلاعات کافی برای پاسخگویی به سوال، کافی نیست و باید با مهارت های آزمون دادن، آشنا بوده و آن ها را به کار ببندید. این مهارت ها نیازمند تمرین هستند و تنها راه آموختن آن ها، تجربه کردن است. در این روش، شما این مهارت ها را هر سه روز یکبار تمرین می کنید.

دوران جمع بندی، زمانی برای دوره درس ها

همان گونه که قبلاً هم اشاره کرده ایم، در آمادگی برای کنکور حتماً شما باید زمانی را برای جمع بندی اختصاص دهید تا مطالب در ذهن شما تثبیت شود. بهترین زمان برای اجرای این برنامه، یک ماه باقی مانده تا زمان برگزاری آزمون سراسری است. در این مقطع زمانی، دیگر درس جدید نخوانید هر قدر خوانده اید، دیگر بس است.

اگر شما هشتاد درصد از مباحث کنکور را با کیفیت صد در صد خوانده باشید، بهتر است از داوطلبانی که صد در صد مباحث کنکور را با کیفیت هشتاد درصد خوانده اند. خلاصه اینکه ماه آخر، وقت "جدید خوانی" نیست، بلکه وقت "دوباره خوانی" است.

در واقع، شما در این زمان، فقط باید مرور کنید. هنگام مرور یا به اصطلاح دوره مباحث درسی، باید به دو نکته مهم توجه کنید:  اول اینکه همیشه از درس ها و مباحثی شروع کنید که ضعف بیشتری در آن ها احساس می کنید، و دوم اینکه اولویت را به مرور درس ها و مباحثی بدهید که مدت بیشتری از مطالعه شان گذشته است. اما حواستان به این نکته هم باشد اگر بخواهید در مرور از همان روش های مرسوم مطالعه استفاده کنید، برای یک مرور جامع، لااقل به یک فرصت شش ماهه نیاز دارید و در این یک ماه باقی مانده کاری از پیش نمی برید.

پس باید به درک درستی از مفهوم مرور برسید. مرور، صرفاً به معنای تکرار مطالعه نیست. در انتهای مرور مطالب هر درس، باید بتوانید مطالب درسی را خلاصه تر و منظم تر به ذهن بسپارید، یعنی قرار نیست که در مرور هم روی تمام جزئیات بی اهمیت یا مطالبی که از پیش آموخته اید، بی جهت تأکید کنید، بلکه باید سعی کنید با درک مفاهیم اصلی بین آموخته هایتان ارتباط برقرار کنید، با این حساب، هدف مرور عبارت است از جمع بندی مطالب، ایجاد پل های ارتباطی بین مباحث مختلف، سازماندهی و فراگیری مفهومی مطالب درسی.

همه درس ها را نمی شود  - و نباید  - یک جور خواند و دقیقاً به همین ترتیب، همه درس ها را نمی شود و نباید - یک جور مرور کرد. در مرور درس هایی مانند ریاضیات و فیزیک، اهمیت تست زنی بیشتر از مطالعه متن کتاب و جزوه درسی است. برای مرور این دروس، بهتر است که مفاهیم اساسی و حتی نکته های ریز را در قالب حل و تمرین تست های جامع درک کنید.

حل مفهومی تست ها و یادگیری عمیق تر مفاهیم درسی به حل سطحی و روخوانی تست های فراوان ارجحیت دارد. یعنی اگر شما صد تست فیزیک را ده بار بزنید و مرور کنید و با ریزه کاری های طرح تست آشنا شوید، خیلی موثر تر است از اینکه هزار تست فیزیک را یکبار و یک جا بزنید و بگذرید. در حل تست های این دروس ضرورت دارد که دست به قلم شوید و تا رسیدن به جواب نهایی، تست را دنبال کنید.

اما در مرور درس هایی مانند معارف، ادبیات و زیست شناسی، اهمیت مطالعه متن کتاب و جزوه درسی از حل تمرین یا تست های متعدد بیشتر است. البته در مباحثی از دروس شیمی یا زیست شناسی که با حل مسائل سر و کار دارید (مثلاً مبحث استوکیومتری در درس شیمی یا مبحث ژنتیک در درس زیست شناسی) به تست زنی بیشتری احتیاج دارید. در مرور درس هایی مانند عربی و زبان انگلیسی هم می شود گفت که اهمیت تست زنی با اهمیت مطالعه متن کتاب و جزوه تقریباً هم تراز و برابر است.

برای داشتن یک برنامه جامع به منظور مرور، به موارد زیر توجه کنید:

1- فهرست کاملی از تمام منابع و مباحثی را که قرار است در دروس مختلف مرور کنید، تهیه نمایید.
2- اولویت های مرورتان را تعیین کنید.
3- تخمین بزنید که مرور هر کدام از مباحثی که قرار است مطالعه شود، حدواً به چه مدت زمانی احتیاج دارد و سپس تخمین بزنید که مجموعاً برای یک مرور جامع به چه مدت زمانی احتیاج دارید.
4- با توجه به توان فردیتان و شرایطی که شخصاً پیش رو دارید، حدس بزنید که حداقل هفته ای چند ساعت می توانید به مطالعه و مرور مباحث درسی اختصاص بدهید.
5- اگر در بین موارد سه و چهار نتوانستید تناسب معقولی برقرار کنید، یکی از کارهای زیر یا ترکیبی از سه کار زیر را انجام دهید.

الف) فهرست هر کدام از مباحث و منابع درسیتان را پالایش شده تر انتخاب کنید. یعنی تعداد منابعی را که می خواهید برای هر درس یا هر مبحث درسی مرور کنید، به حداقل برسانید.
ب) زمانی بیشتری را به مرور اختصاص بدهید. یعنی تعداد ساعات مطالعه روزانه و هفتگی تان را به حداکثر برسانید.
ج) اگر باز هم نتوانستید بین موارد سه و چهار تناسب معقولی برقرار کنید، مطالب کمتری را برای مرور گزینش کنید. (برمبنای همان گزینشی که در نکته چهار گوشزد شد).
6- با توجه به موارد ذکر شده، فهرست تمام مباحث و منابعی را که می خواهید در هر هفته مطالعه کنید، تهیه نمایید و یک برنامه یک هفته ای یا چهار روزه برای خود بنویسید.
در برنامه ریزی هر روزتان، سعی کنید تعداد دروسی را که برای مرور در یک روز کامل انتخاب می کنید، کمتر از سه درس نباشد، و اولین مبحث درسی را که می خواهید در یک روز مطالعه کنید، مشکل ترین درس یا مبحث آن روزتان باشد.

چاله های برنامه ریزی

در این یک ماه آخر، بعضی از داوطلبان، دو اشتباه زیر را مرتکب می شوند و آن اختصاص دادن این فرصت باقی مانده به مطالعه دروس جدید و تست زنی انحصاری در یک یا چند درس خاص که ضعف کمتری در آن ها احساس می کنند، است. و این همان چاله هایی است که شما باید به خوبی مواظب آن باشید. زیرا همان طوری که دیدید، "جامعیت" و "اولویت بندی" در مرور دروس مختلف، از مهم ترین نکاتی است که باید در برنامه ریزیتان در نظر بگیرید.