انواع صنایع دستی
طبقه بندی و معرفی صنایع دستی ایران- بخش آخر
صنایع دستی ایران به دلیل تنوع و مرغوبیت ساخت، از اهمیت فوق العاده در جهان برخوردار است. در این نوشتار برخی از انواع رشته ها در هنرهای دستی را شرح خواهیم داد.
در مقالات گذشته، بخش اول و دوم برخی از انواع صنایع دستی ایران را معرفی نمودیم. اینک با معرفی 8نوع از هنرهای دستی به این مبحث خاتمه می دهیم.
17- خاتم سازی
روشی از تولید فرآورده های چوبی که طی آن با استفاده از روکش به دست آمده از به هم چسباندن و برش زدن قطعات کوچک فلزات، استخوان و انواع چوب در شکل ها و طرح های سنتی معمولا به صورت هندسی و به کمک ابزار و وسایل مختلف، فرآورده هایی مانند انواع قاب ژس، جعبه، شکلات خوری ، میز ، صندلی و حتی مبل ساخته می شود.
18- معرق کاری
در این هنر ، طرح ها و نقش های سنتی را بر روی زمینه چوبی یا سرامیک اجرا و سپس داخل خطوط طرح ها را خالی و فضای خالی شده را با قطعات آماده چوب، سرامیک، فلز ، صدف و سنگ پر می کنند. هنر معرق ، معرق چوب، کاشی معرق، معرق سوخت روی چرم را شامل می شود.
با توجه به اهمیت این هنر که در کنار منبت کاری و خاتم سازی به عنوان هنری منحصر به فرد ایران اسلامی است، در مقاله ای جدا به آن خواهیم پرداخت.
19- کاشی گری
"هنر-صنعتِ" شکل بخشیدن به گِل ، پخت آن در کوره، تزئین آن با رنگ، لعاب و نقش و سرانجام پخت دوباره در کوره که در کشورمان سابقه ای بس طولانی دارد.
از کاشی که خود انواع مختلفی نظیر هفت رنگ، معرق و معقلی دارد، برای تزئین و زیبایی اماکن مذهبی و دیگر مجموعه های فرهنگی و گاه ساختمانهای مسکونی استفاده می کنند. ایرانی ها در این هنر ، پیشینه ای کهن و درخشان دارند و پیوسته هنرشان در ابعاد جهانی مطرح بوده و هست.
کاشی های معرق مسجد شیخ لطف الله در اصفهان، کاشی های هفت رنگ مسجد امام اصفهان، کاشی های مَعقِلی موجود در مسجد گوهر شاد مشهد و بُقه شیخ صفی الدین اردبیلی و غیره همه بیانگر ذوق و هنرِ سرشار ایرانیان در ساخت کاشی و زیباسازی بناست.
کاشی سازی از جمله هنرهایی است که طی دو دهه اخیر مورد توجه فراوان قرار گرفته است و کاشی کاران هنرمند ایرانی به ویژه کاشی کاران اصفهانی، مشهدی و شیرازی برای زینت بخشیدن و احیاء و مرمت اماکن متبرکه در دخل و خارج کشور و دیگر آثار باستانی و فرهنگی تلاش و کوشش بسیار کرده اند.
20- ملیله سازی
عبارت است از ساخت اشیاء مختلف نظیر سرویس چایخوری، تُنگ و همچنین برخی زیورآلات با استفاده از مفتول های نقره، طلا و به طور نادر مس، و به کمک ابزار و وسایل ساده فلزکاری نظیر حدیده، نورد، انبر، قیچی و کوره مخصوص.
21- میناکاری
مراد ساخت بدنه فلزی ، لعاب کاری ، پخت ، نقاشی و پخت دوباره اشیاء در کوره است که همه این مراحل به کمک ابزار و وسایل ساده و استفاده از طرح های اصیل و سنتی در مرحله نقاشی انجام می شود و به نام "مینای نقاشی" هم معروف است.
22- ساخت اشیاء مستظرفه و هنری
منظور ساخت اشیاء و وسایل ظریفی است که در آن ها عامل هنر به مراتب بیش از فنون تعیین کننده ای بوده است. این گروه شامل نگارگری، نقاشی روی صدف، لاکی (=نقاشی روغنی) ، تذهیب و تشعیر می شود.
برای دیدن ویژه نامه نگارگری اینجا کلیک کنید.
23- ساخت زیورآلات
مراد ساخت و تولید جواهرات محلی و همچنین زیورآلات با استفاده از طلا ، نقره و انواع آلیاژ هاست.
24- ساخت دیگر فرآورده های سنتی
نظیر فیروزه نشانی (فیروزه کوبی)، طلاکوبی روی فولاد، انواع عروسک های محلی (عروسک با لباس های سنتی مناطق مختلف کشور)، تخت کشی گیوه (آجیده و لته ای ) و غیره که با ابزار و وسایل دستی و با استفاده از طرح های سنتی ساخته و پرداخت می شود.1
پی نوشت:
1- کتاب سیمای فرهنگی ایران، حسین یاوری، ص224