سریم(2)
پیدایش
سریم فراوان ترین عنصر خاکی کمیاب است که 0046/0 درصد پوسته زمین را تشکیل می دهد. سریم در تعدادی کانی از جمله آلانیت (به عنوان orthite هم شناخته می شود)
(Ca, Ce, La, Y)2(Al, Fe)3(SiO4)3(OH) مونازیت و باستناسیت در حال حاضر مهمترین منابع سریم می باشند.
این عنصر اغلب توسط یک فرآیند جا به جایی یونی بدست می آید که در آن از دانه های مونازیت به عنوان منبع سریم استفاده می گردد.
ذخایر بزرگ مونازیت، آلانتیت و باستناسیت، تامین کننده سریم، توریم و سایر فلزات خاکی کمیاب برای سال های طولانی خواهند بود.
ایزوتوپ ها
سریم به صورت طبیعی متشکل از 3 ایزوتوپ پایدار و 1 ایزوتوپ رادیو اکتیو است.
Ce-136 , Ce-138, Ce-140 و Ce-142 که فراوان ترین آن ها Ce-140 است. (48/88 % وفور طبیعی) 27 رادیو ایزوتوپ مشخص شده، که فراوان ترین و پایدارترین آن ها Ce-142 با نیمه عمر بزرگتر از 5E16 سال، Ce-144 با نیمه عمر 893/284 روز ، Ce-139 با نیمه عمر 640/137 و Ce-141 با نیمه عمر 501/32 روز می باشد.
مابقی ایزوتوپ های رادیواکتیو دارای نیمه عمری کمتری از 4 روز هستند که اکثر آن ها از نیمه عمری کمتر از10 دقیقه برخوردارند. همچنین این عنصر دارای 2 حالت برانگیخته می باشد. ایزوتوپ های سریم از نظر وزن اتمی بین amu123 (سریم 123 ) و amu152(سریم 152 ) وجود دارند.
هشدارها
سریم مانند تمامی فلزات خاکی کمیاب دارای میزان سمی بودن ضعیف تا متوسط است. این عنصر یک عامل کاهنده قوی است و خود به خود در حرارت 80-65 درجه سانتیگراد در هوا می سوزد. واکنش سریم با روی ممکن است به صورت انفجاری باشد و با بیسموت و آنتیموان واکنش های بسیار گرمازایی دارد.
دود حاصل از سوختن سریم سمی است. برای جلوگیری از سوختن سریم نباید از آب استفاده کرد چون سریم با آب برای تولید گاز هیدروژن واکنش می کند. کارگرانی که با سریم سروکار دارند مواردی مثل خارش، حساسیت به گرما و آسیب های بدنی را تجربه کرده اند. حیواناتی که به آن ها مقدار زیادی سریم تزریق شده به علت ضایعه های قلبی و رگی از بین رفته اند.
اکسید سریم (IV) در درجه حرارت بالا عامل اکسید کننده قوی است و با مواد آلی قابل احتراق واکنش دارد. وقتی سریم رادیواکتیو نباشد عیار تجاری ناخالص آن ممکن است حاوی مقادیر کمی توریم باشد که رادیواکتیو است. سریم کاربرد بیولوژیک شناخته شده ای ندارد .
مرکز یادگیری سایت تبیان - منبع: پایگاه ملی داده های علوم زمین کشور
تنظیم: مریم فروزان کیا
