تبیان، دستیار زندگی
آخرین روزهای تعطیلات نوروزی در سال جدید با یک ضایعه پایان یافت، زاها حدید که او را معمار زیباترین بناهای قرن توصیف کرده اند، بر اثر حمله قلبی در بیمارستانی در میامی درگذشت.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

درباره ملکه منحنی ها 

آخرین روزهای تعطیلات نوروزی در سال جدید با یک ضایعه پایان یافت، "زاها حدید" که او را معمار زیباترین بناهای قرن توصیف کرده اند، بر اثر حمله قلبی در بیمارستانی در میامی درگذشت.

فراوری: سمیه فروغی، بخش هنری تبیان
 معماری

زاها حدید كه در طول این سال ها به چهره شناخته شده ای به واسطه طراحی آسمانخراش هایی در نقاط مختلف جهان تبدیل شده، پنج شنبه شب گذشته در بیمارستانی در میامی در سن ٦٥ سالگی و پس از یك هفته بستری شدن برای درمان بیماری برونشیت به دلیل حمله قلبی درگذشت. صحبت های ریچارد راجر، معمار بریتانیایی مشهور و یكی از طراحان مركز ژرژ پمپیدو در پاریس، از نخستین واكنش هایی بود كه از طرف معماران مطرح بین المللی صورت گرفت. راجر در گفت وگویی كه با روزنامه گاردین داشت، در مورد مرگ او گفت: «خبر مرگ حدید بسیار بسیار وحشتناك بود. او معماری بزرگ، زن و انسانی خارق العاده بود. از میان معمارهایی كه در چند دهه اخیر به صحنه آمده اند، هیچ كدام تاثیری كه او روی معماری و سبك گذاشتند، نداشته اند.»
نیویورك تایمز نیز در گزارشی از حدید به عنوان ستاره سنگ تراشی و طراح ساختمان های باشكوه نام برد كه مفاهیم جدیدی را در معماری هندسی به كار بسته و در مجموع هویتی تازه برای معماری تعریف كرده است. علم هندسه در دستان او وسیله ای برای خلق مناظر بی نظیر و چشم نواز كه دارای احساسی مبهم هستند، شد؛ ساختمان هایی كه او طراحی كرد شك وتردید را به هنر متصل كردند. شك وتردیدی كه وقتی شخصی قدم در این ساختمان ها می گذاشت مدام این سوال را در ذهنش مرور می كرد كه این ساختمان چطور سرپا ایستاده است.
نام زاها حدید كه به عنوان مجسمه ساز نیز فعالیت می كرد برای نخستین بار در ایران با نمایش مجسمه ای متحرك از او در نمایشگاه آثار هنرمندان انگلیسی در موزه هنرهای معاصر تهران مطرح شد. آثار او به پویایی، سرعت، آزادی اشاره دارند و مخاطب آنها نسل جوان سراسر جهان است. حدید در مصاحبه ای گفته بود: «من اروپایی نیستم. طرح های من از قاعده و اصول خاصی پیروی نمی كنند و من یك زن هستم. از یك سو مجموع كار در كنار یكدیگر همه چیز را آسان می كند اما در عین حال معماری كار خیلی سختی است.»

 معماری

زاها، معمار برجسته بریتانیایی قرار بود طرح فاز دو برج میلاد را در ایران اجرا كند و حتی گودبرداری های مربوط به آن انجام شده بود اما با تغییر طرح پروژه او ناتمام ماند. وی هرگز به خود و كارش اجازه نداد گذشته اش و جنسیتش او را وادار به تبعیت از دسته و گروه خاصی كند. برای او معماری، معماری ای بود كه منطق و راه وروش خود را دارد. او یك پیشروی منحصربه فرد بود. سال ٢٠٠٤ جایزه معماری پریتزكر را كه همتای جایزه نوبل در معماری شناخته می شود، به دست آورد. همچنین سال گذشته برترین جایزه معماری بریتانیا، مدال طلای «ریبا» را به خانه برد.

علم هندسه در دستان او وسیله ای برای خلق مناظر بی نظیر و چشم نواز كه دارای احساسی مبهم هستند، شد؛ ساختمان هایی كه او طراحی كرد شك وتردید را به هنر متصل كردند. شك وتردیدی كه وقتی شخصی قدم در این ساختمان ها می گذاشت مدام این سوال را در ذهنش مرور می كرد كه این ساختمان چطور سرپا ایستاده است.

آثار و طرح های حدید از یك سو مورد تشویق و تحسین قرار می گرفت و از سوی دیگر مورد اعتراض مردم و بی انصافی دولتی ها؛ به هنگام طرح ریزی مركز فرهنگی ٢٥٠ میلیونی در باكوی آذربایجان، ساكنان آن منطقه را مجبور به تخلیه آن محل كرد و با اعتراض مدافعان حقوق بشر روبه رو شد. همچنین هنگامی كه ماموریت طرح ریزی استادیومی در قطر به او سپرده شد، منتقدانی كه از رفتار دولت با كارگران خارجی انتقاد می كردند، حدید را سوژه بحث های خود كردند. حدید از منتقدی كه پیش از آغاز كار استادیوم و به دروغ گزارش كرده بود هزار كارگر حین ساخت این استادیوم جان خود را از دست داده اند، شكایت كرد. دولت ژاپن نیز طراحی استادیومی جدید را برای برگزاری مسابقات المپیك ٢٠٢٠ در توكیو به حدید سپردند. اما مدتی نگذشت كه مقامات دولتی این كشور، حدید و پرسنلش را به خاطر هزینه های سرسام آور از كار بركنار كردند. در پی این بركناری، حدید این تصمیم مقامات ژاپنی را ناعادلانه و سیاسی نامید.

 معماری

مرکز ورزش های آبی المپیک لندن از جمله آثاری است که معماری آن را زاها حدید بر عهده داشت. او در طول سال های فعالیت هنری اش، آثار گوناگونی خلق کرد که در کشورهای مختلف ازجمله ایتالیا، آلمان و هنگ کنگ ساخته شد. زاها حدید برنده مدال ها و جوایز متعددی شده بود، ازجمله «مدال سلطنتی معماری» در بریتانیا و جایزه بهترین طرح معماری سال ۲۰۱۵ که برای طراحی یک مجموعه فرهنگی در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان دریافت کرد. از سوی دیگر، او در سال ۲۰۰۴ نخستین زنی بود که به دریافت جایزه معماری پریتزکِر نائل آمد و در طول دوران فعالیت حرفه ای خویش حدود ۹۵۰ پروژه را در ۴۴ کشور به اجرا درآورد. مجله فوربز در سال ۲۰۰۸ او را به عنوان شصت ونهمین زن قدرتمند جهان لقب داد.  وی طی ۱۶۷ سال، نخستین زنی بود که مفتخر به دریافت مدال سلطنتی بریتانیا شد.
زاها در سال ۱۹۵۰ در عراق متولد شد. وی پس از تحصیل در رشته ریاضیات در دانشگاه آمریکایی بیروت، در سال ۱۹۷۲ برای تحصیل در «ای ای»، مدرسه معماری لندن، راهی بریتانیا شد. پس از فارغ التحصیلی، در شرکت معماری استاد سابق خود شروع به کار کرد تا اینکه در سال ۱۹۷۹، دفتر مستقل معماری خود را در لندن راه اندازی کرد. اغلب آثار او انعکاس آمیزه ای از ساختمان سازی، زمین شناسی و مناظر اطراف است. آثار و طراحی هایش با حرکت و جریان داشتن، ضمن پیروی از هندسه نااقلیدسی، نظم جدیدی را در فضا ایجاد می کنند. معماری زاها را می توان تلاش برای ایجاد پلی میان مدرنیسم متقدم و عصر دیجیتال دانست.

 معماری


او مدرنیته را در قالب پروژه ای می دید که هنوز تمام نشده ولی همانند هدفی فراموش شده است. پس ساختمان هایش رویایی فراموش شده را احیا می کنند. مرکز علوم فائنا هم اکنون، زنده ترین بیان از این رویکرد حدید است و مدلی انسانی برای آینده را به شکلی معاصر ارائه می کند. همچنین درباره این معمار «روان مور» پیش از این در انتهای مقاله اش تحت عنوان «زاها حدید: ملکه منحنی ها» در روزنامه گاردین آورده: «زاها حدید بر تارک زمانه خود نشسته است. او در جهانی که بدل به کانون های قدرت و ثروت شده، به پاسخ گویی نیازهای درحال ظهور اجتماعی نشسته. درست است، باید پذیرفت واقعیت جهان کنونی را، اما راهی که حدید تا اینجا پیموده و آنچه به آن دست یافته، عمیقا دور از ایده آل هایی است که زمانی بر آنها پافشاری می کرد. به گمان بسیاری آنچه حدید را جذاب کرده برآمد کشمکش یا تنش همیشگی میان من هنرمندانه و روح اجتماعی اش است، اگرچه کنش معمارانه او غالبا روح اجتماعی مطلوبش را به حاشیه رانده یا ندیده انگاشته» و در ادامه نیز نوشته: «زاها حدید به معنای واقعی کلمه، فرزند انقلاب است، بحث بر خلف یا ناخلف بودنش است، او درک زیبایی شناسانه ما از آینده پیش رو را عمیقا تغییر داده است، زبان معماری او به آثاری منتج شده که همچون اجسامی غریبه در بافت شهرهای ما سقوط کرده اند. وجه غامض تفسیر آثار او، به گمان نگارنده، ریشه در همین گزاره دارد؛ او به نوعی نقطه تلاقی حداقل چهار روایت انقلابی قرن بیستم است.»

 معماری



منابع :
- شرق
- اعتماد