تبیان، دستیار زندگی
صدا، نتیجه ارتعاشات است، ارتعاش عبارت است از حرکت سریع و منظم اجسام به طرف جلو و عقب مانند: حرکت اره هنگام بریدن. ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

صدا چیست؟

صدا چیست؟

صدا، نتیجه ارتعاشات است، ارتعاش عبارت است از حرکت سریع و منظم اجسام به طرف جلو و عقب مانند: حرکت اره هنگام بریدن. اما برای اینکه صدای این حرکت های اجسام شنیده شود، باید واسطه ای وجود داشته باشد . یعنی چیزی وجود داشته باشد که صدا را از منبع اصلی به شنونده برساند. این واسطه می تواند هوا، مایع و یا جسم جامد دیگری باشد.

وقتی که ارتعاش جسمی به طور منظم باشد و صدا را بطور منظم و به فواصلی یکسان از خود خارج سازد، نتیجه ی آن، یک صدای نرم و موسیقی مانندی می باشد. و بالعکس چنانچه ارتعاش نامنظم باشد. اثر آن روی دستگاه شنوایی ما نامطلوب و ناخوشایند است، صدایی که با این کیفیت به وجود می آید «سر و صدا» خوانده می شود.

سه فرق بین یک صدا با صداهای دیگر از لحاظ، بلندی، کوتاهی و کیفیت آن وجود دارد. 
بلندی صدا تا اندازه ای بستگی به فاصله منبع صدا و وسعت ارتعاش آن منبع دارد. منظور از وسعت ارتعاش، فاصله طول موج هایی است که جسم مرتعش شونده، در اثنای حرکت خود پدید می آورد. و هر چه دامنه موج های ارتعاش صدا بیشتر باشد. صدا بلندتر می باشد. بلند و کوتاه بودن صدا، «طنین یا شدت صوت» نامیده می شود.

این حالت به سرعت ارتعاش منبع صدا بستگی دارد و هر قدر تعداد ارتعاشاتی که در یک ثانیه بگوش می رسد، بیشتر باشد، مقدار دامنه طول موج ها نیز زیادتر می باشد. حتی وقتی که دو صدا دارای طنین یکسانی باشند باز آن دو صدا با هم متفاوتند.

کیفیت صدای موسیقی نیز به تعداد و قدرت صداهای فرعی که در صدا وجود دارد، کاملاً بستگی دارد. مثلاً، اگر سیم ویولن طوری ساخته شود که یک ارتعاش طولانی را در طول سیم خود پدید آورد، در واقع با کوتاه ترین آهنگ، صدا را پدید آورده که آن را «نوت» یا آهنگ اصلی می نامند.

اگر سیم در بیش از یک جهت خود ارتعاش داشته باشد، آهنگ ها با طنین بلندتری شنیده می شوند و با «نوت اصلی» ترکیب شده و حالت مخصوص صدای ویولن را تولید می نمایند، این آهنگ های بلندتر، همان آهنگ های فرعی هستند که حالت آهنگ صدا را پدید می آورند.

صوت خیلی کندتر از نور حرکت می کند، صوت در هوا با سرعتی معادل 340 متر در ثانیه و یا 1200 کیلومتر در ساعت حرکت می کند.

صوت همیشه با این سرعت سیر نمی کند، سرعت آن در هوای مرطوب تندتر از هوای خشک است و در جهت موافق وزش باد نیز سرعت آن سریعتر است سرعت صوت در آب زیادتر از سرعت آن در خشکی است و مسافت بیشتری را طی می کند. این نکته را بخاطر داشته باشی که صوت در خلاء شنیده نمی شود !

دیوار صوتی چیست؟
آیا تاکنون، وقتی که هواپیمائی با سرعت زیاد بر فراز آسمان پرواز می کند، متوجه صدای غرش آن که شبیه به یک صدای انفجار فوق العاده است شنیده اید؟

این صدا توسط هواپیما در موقع عبور از دیوار صوتی ایجاد می گردد.

حال دیوار صوتی چیست و چرا هواپیما چنین غرشی را ایجاد می نماید؟
چنان که همه ی می دانید صدا با سرعت معینی حرکت می کند. این سرعت بستگی به ارتفاع آن دارد.
در سطح دریا سرعت صدا در حدود 760 میل در ساعت می باشد و در ارتفاع 36000 پائی در حدود 660 میل در ساعت است.

وقتی که هواپیما با سرعت صوت پرواز کند، تحت فشار معینی قرار می گیرد، اما وقتی با سرعت کندتری پرواز نماید، قسمت جلوئی هواپیما امواجی را تولید می کند که این امواح با سرعت صدا حرکت می کند.

حال، هواپیمایی را در نظر آورید که با سرعت صوت پرواز نماید. فشار موجی در جلو هواپیما ایجاد نمی گردد . اما در عوض اتفاقی که می افتد آن است که امواج فشاری در جلو بال های هواپیما ایجاد کرده در این حالت موح ضربه ای بوجود می آید و باعث فشار زیادتری بر روی بال های هواپیما می شود در حقیقت، اصطلاح «دیوار صوتی» پیش از آن که هواپیما ها بتوانند سرعتی معادل سرعت صوت داشته باشند، ایجاد می گردد.

koodak@tebyan.com

 تهیه: سید علی نوایی

تنظیم: مرجان سلیمانیان

شبکه کودک و نوجوان تبیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.