تبیان، دستیار زندگی
استفاده از آب و صابون در حالت عادی برای رفع آلودگی پوست کافی است، اما در برخی شرایط، مثلا در طول سفر مواقعی که آب در دسترس نیست، استفاده از ژل های ضدعفونی کننده مناسب تر از آب و صابون...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ژل و صابون آنتی باکتریال مفیدند یا مضر؟

استفاده از آب و صابون در حالت عادی برای رفع آلودگی پوست کافی است، اما در برخی شرایط، مثلا وقتی سرما می خورید یا آنفلوآنزا شایع می شود یا در طول سفر مواقعی که آب در دسترس نیست، استفاده از ژل های ضدعفونی کننده مناسب تر از آب و صابون است.

فرآوری: نیره ولدخانی - بخش سلامت تبیان
ژل ضدعفونی کننده

این روزها خیلی از افراد، مخصوصا مادرهای جوان در کیفشان ژل های آنتی باکتریال دارند و به صورت مرتب دست کودکانشان را با این محصولات ضدعفونی می کنند تا مبادا فرزند دلبندشان به بیماری های عفونی و میکروبی مختلف مبتلا شود، اما پژوهش های جدید محققان اثبات کرده مصرف بیش از حد این مواد غیر از مشکلاتی که برای سلامت پوست و مو ایجاد می کند، زمینه ساز ابتلا به آلرژی هم هست. دکتر محمدعلی نیلفروش زاده، متخصص پوست و مو به سئوالات زیر پاسخ می دهند.

ژل های آنتی باکتریال حاوی چه ترکیباتی هستند؟

ژل آنتی باکتریال مایعی حاوی الکل است که به سرعت باکتری های روی پوست را از بین می برد، اما مصرف آن به دلیل الکلی که دارد چندان توصیه نمی شود، چون پوست را خشک می کند.

در عوض صابون های آنتی باکتریال ترکیبی از اسیدهای چرب، روغن ها و مواد ضدعفونی کننده هستند و برعکس ژل ها گرچه باعث از بین رفتن باکتری ها می شوند، اما پوست را تحریک نمی کنند.

صابون های آنتی باکتریال موادی مثل تریکلوزان دارند که ترکیب آلی محلول در آب و باکتری زداست، اما صابون های معمولی تنها باعث جدا شدن باکتری ها از پوست و دفع شدن آنها می شوند.

پس استفاده از صابون های آنتی باکتریال بر صابون معمولی ارجحیت دارد؟

ببینید، بهترین تاثیر محصولات آنتی باکتریال این است که باکتری ها را می کشند؛ مثلا ژل ها، باکتری ها را به شیوه قابل اعتمادی از بین می برند و تا 60 درصد احتمال ابتلا به بیماری های گوارشی را کم می کنند، اما در مورد اینکه در درازمدت چه تاثیری می گذارند، اختلاف نظرهای بسیاری وجود دارد.

استفاده از ژل آنتی باکتریال باید به زمان هایی که شستشوی دست با صابون و آب امکان پذیر نیست، محدود شود. فراموش نکنیم ژل ها بر خلاف صابون آنتی باکتریال، باکتری ها را از بین می برند، اما کثیفی روی دست را از بین نمی برند

وقتی فردی دچار بریدگی یا زخم پوستی می شود، استفاده از صابون های آنتی باکتریال جلوی عفونت را می گیرد و از گسترش بیماری هایی مثل سرماخوردگی، آنفلوانزا و سالمونلا جلوگیری می کند.

این موضوع در افراد دچار ضعف سیستم ایمنی یا مبتلا به سرطان بسیار مهم است، گرچه هنوز کاملا ثابت شده نیست.

در مطالعه دیگری به اثبات رسیده استفاده از صابون های آنتی باکتریال مزیتی در کاهش میزان ابتلا به سرماخوردگی ندارد. حتی با مصرف طولانی مدت این محصولات، مخصوصا اگر الکل داشته باشند ارگانیسم های مقاوم به آنتی بیوتیک ایجاد می شود.

در افرادی که ناخن بلند یا زیورآلات دارند، ژل ها آلودگی را به اندازه شستشوی با آب و صابون رفع نمی کنند. در ضمن در کودکان مصرف بالای ژل باعث مسمومیت با الکل می شود، زیرا کودکان زیاد دست را به دهان می برند و دیده شده یک قاشق چایخوری از ژل به راحتی طفل نوپا را مسموم می کند.

ژل ها قابل اشتعال هم هستند، بنابراین افراد مصرف کننده باید مراقب باشند بعد از استفاده از آنها دستشان را نزدیک شعله آتش نبرند.

چه زمانی و در چه شرایطی از محصولات آنتی باکتریال استفاده کنیم؟

بهترین محصول برای شستشوی دست، استفاده از آب و صابون در زمان کافی و با دقت بالاست که حداقل 20 ثانیه طول بکشد.

بسیاری از کارشناسان می گویند افراد سالم نباید محصولات آنتی باکتریال را استفاده کنند و باید محدود به مکان هایی شود که عفونت در آنجا زیاد است، مثل بیمارستان ها یا خانواده هایی که در آن بیماران با عفونت باکتریایی زندگی می کنند.

استفاده از ژل ها هم باید به زمان هایی که شستشوی دست با صابون و آب امکان پذیر نیست، محدود شود. فراموش نکنیم ژل ها بر خلاف صابون آنتی باکتریال، باکتری ها را از بین می برند، اما کثیفی روی دست را از بین نمی برند.

در مورد شیوه استفاده از ژل های آنتی باکتریال هم توضیح می دهید؟

هنگام استفاده از ژل های آنتی باکتریال باید جواهرات را از دست درآورد و چند قطره به اندازه ای که کاملا دست مرطوب شود، کف دست ریخت و دست ها را به هم مالید و 20 تا 25 ثانیه ماساژ داد تا ژل تبخیر شود و اگر چرک قابل مشاهده ای وجود داشته باشد، استفاده از آب و صابون ضروری است.

استفاده طولانی مدت از این ژل ها باعث مقاومت آنتی بیوتیکی می شود و نباید آن را جایگزین صابون های معمولی کرد.

شیوه استفاده از صابون های آنتی باکتریال مشابه صابون های معمولی است. بهتر است هنگام شستشوی دست چه با صابون های معمولی و چه آنتی باکتریال آب گرم استفاده نکنید، چون آب گرم با حل چربی روی پوست باعث خشکی بیشتر دست می شود.

صابونی که استفاده می کنید حتما باید کف کند و ماساژ دست با صابون باید حداقل 20 ثانیه طول بکشد.


دکتر مجتبی امیری ، متخصص پوست و عضو هیات علمی بیمارستان بقیه ا... نیز معتقد است:

«بهترین روش شستشوی دست ها، استفاده از آب و صابون معمولی است. برای مواقع اضطراری می توان از محصولات آنتی باکتریال و ضدعفونی کننده که در داروخانه ها موجود است هم استفاده کرد.

صابون های آنتی باکتریال بهتر از ژل ها هستند. استفاده از ژل در کسانی که پوست های چربی دارند یا گهگاهی از این محصولات استفاده می کنند ایرادی ندارد، اما مصرف مداوم آن مخصوصا در کودکانی که زمینه اگزما و آلرژی دارند، یا افرادی که پوست خشکی دارند، می تواند با عارضه همراه شود.

پایه الکلی این ژل ها پوست را خشک می کند و زمینه ساز بروز سایر بیماری هاست. افرادی که پوست خشک و اگزمایی دارند و افراد مبتلا به پسوریازیس و لیکن پلان یا زگیل، جز در شرایط اضطراری نباید از این محصولات استفاده کنند.»

استفاده زیاد از صابون آنتی باکتریال مضر است

مشکل از آنجایی شروع می شود که این مواد جدید حاوی «تریکلوزان» هستند. تریکلوزان، ماده اصلی است که در ترکیبات صابون های آنتی باکتریال، ژل های ضد عفونی کننده و یا تمامی شوینده هایی که خاصیت ضد باکتری دارند، نهفته است و حتی زمانی که مقدار ناچیزی نیز از این ماده در شوینده ها استفاده شود، با ظهور باکتری هایی مانند استافیلوکوک اورئوس همراه خواهد بود.

نمونه مهم، خطر بروز مقاومت به آنتی بیوتیک، انتشار استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین است. درمان این گونه عفونت ها دشوار است و به معنای طولانی شدن بیماری، افزایش دفعات ملاقات با پزشک یا اقامت طولانی تر در بیمارستان و نیاز به استفاده از داروهای گران تر و سمی تر است، حتی بعضی از این عفونت های مقاوم سبب مرگ می شوند.

بسیاری از مصرف کنندگان این صابون ها بدون اینکه اطلاعی داشته باشند، به این مواد حساسیت و آلرژی دارند و همواره به دنبال علت آلرژی خود هستند بدون اینکه لحظه ای به صابون های ضد باکتریال فکر کنند.

محققان معتقدند صابون های ضد باکتری هیچگونه برتری یا تاثیر مضاعفی به نسبت صابون یا شوینده های معمولی ندارند، در حالی که ذهن مصرف کنندگان با شنیدن اسم صابون های ضد باکتریال به این سمت می رود که این صابون ها می توانند به مراتب تاثیرات بهتری به نسبت سایر صابون ها داشته باشند.

دکتر استفان گایت، یکی از پزشکان هلندی نیز می گوید: «در حال حاضر، شامپو بدن های بسیاری با خاصیت ضد باکتریال روانه بازار می شوند، اما استفاده از این شامپو بدن ها نه تنها می تواند برای سلامتی مضر باشد، بلکه بسیاری از سلول های سطح پوست را نیز دستخوش تغییرات متعدد می کند.

استفاده از صابون های معمولی در استحمام کافی است، زیرا با استفاده از صابون های معمولی می توان سلول های مرده را از روی پوست جدا کرد».


منابع:
هفته نامه سلامت سمیه مقصودعلی
مهر

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.