بررسی رفتار غذا یابی زالو طبی، جلسه دوم

کلیات مطالعه

اهداف جلسه
آشنایی با مفاهیم اصلی مطالعه

وسایل مورد نیاز:
دسترسی به اینترنت

فضای مناسب برای بحث و تبادل نظر

کتاب‌های مرتبت

هزینه
بسیار کم

در هر مطالعه آشنایی کلی با مفاهیم امری ضروریست. به همین دلیل به معرفی مفاهیم اصلی می پردازیم که در این مطالعه وجود دارد.

رفتار شناسی:

به مجموعه‌ی واکنش‌ها و کنش‌های پدیده‌ها رفتار گفته می‌شود. به عبارتی رفتار شامل همه فرایندهایی است که جانور از طریق آن ها محیط خارج و حالات درونی بدن خود را حس و نسبت به تغییراتی که در آن ها ادراک کرده واکنش نشان می دهد. بسیاری از این فرایندها در داخل سیستم اعصاب حیوان رخ می دهند و لذا نمی توان آن ها را مستقیما مشاهده نمود.

بررسی رفتار یک جانور سوا از فوایدی که دارد دارای ارزش علمی است. رفتار را دو جنبه‌ی فیزیولوژی و اکولوژی می‌توان بررسی کرد. فیزیولوژی بیشتر به مکانیسم ها توجه دارد و هدف آن توجیه رفتار از منظر دستگاه عصبی است.

اکولوژی رفتار بیشتر به مسایل کنشی رفتار می‌پردازد.  یعنی چطور یک رفتار مشخص باعث می شود شانس زنده ماندن یک جانور بیشتر شود و امکان تولید مثل بیشتر آن را فراهم کند.

آزمایشات حاکی از آنند که تفاوت رفتار می تواند ناشی از تفاوت در ژنها باشد.
سوال: همان طور که می دانید انسان هم یک گونه ی جانوری است. به نظر شما مطالعه ی رفتارشناسی در انسان چه فوایدی دارد و به چه علم دیگری نزدیک می شود؟

زالو چیست؟

آیا تا به حال از نزدیک زالویی را مشاهده کرده‌اید؟ به نظر شما زالو جزء کدام یک از گروه های جانوری است؟ زالو نوعی کرم حلقوی است.
سوال: جانور دیگری بیابید که جزء کرمهای حلقوی باشد.

کرم‌های حلقوی بدنی بند بند دارند. شامل نمونه‌های خاکزی و آبزی هستند که نمونه‌های آبزی خود به دو گروه آب شیرین و آب شور تقسیم بندی می‌شوند.

این جانوران از سایر جانوران کرمی شکل بزرگ تر هستند. مهم ترین ویژگی کرم‌های حلقوی بدن بند بند است. یعنی هر بخش بدن از قطعات مشابه با قطعه‌ی قبل تشکیل شده است.

بدن دارای سه بخش کلی است: سر، تنه و قسمت انتهایی. حالت بند بند فقط در قسمت تنه مشاهده می شود. حالت بند بندی تنها مخصوص دیواره‌ی بدن نیست بلکه عضلات دیواره‌ی عمومی بدن  و حفره ی عمومی، اعصاب، رگ های خونی و دستگاه دفعی نیز بند بندی اند.

 شاخه‌ی کرم های حلقوی به سه رده  پرتاران، کم تاران و زالوها تقسیم می شود.

زالوها

زالوها کرم های آبزی یا گاهی خاکزی هسند. از لحاظ تغذیه، گاهی شکارچی اند و گاهی انگل. در آن ها بادکش های بزرگ انتهایی به منظور حرکت وچسبیدن وجود دارد. صفات و مشخصات حلقوی بودن در طناب عصبی شکمی با عقده های عصبی و غده های تناسلی کاملا وجود دارد؛ زیرا این اندام ها در این کرم ها به طور متشابه در حفره عمومی کوچک بدن آن ها تکرار می شود.

طول بدن بین 3 تا 25 سانتی متر وعرض بدن حدود 1 سانتیمتر است . در جلوی بدن یک بادکش وجود دارد که مرکب از 2 حلقه است و دهان در این ناحیه واقع شده است و در انتهای بدن یک بادکش مدور مرکب از 7 حلقه دارد که متوسط این بادکش خود را به یک نقطه متصل میکند و نقطه برای حرکت کردن ایجاد می‌کند. است.

زالو 3 فک دارد و هر فک 100 تا دندان خواهد داشت یعنی یک زالو حدود 300 دندان فوق العاده ریز دارد. تاکنون 630 نوع زالو شناخته شده است.

زالوها بر روی سطوح می خزند ولی فقط بادکش جلویی به این سطوح می چسبد. موقعی که بادکش عقبی چسبیده است  موجی از انقباض حلقوی در طول بدن ایجاد می شود. بدن به طرف انتهای جلویی کشیده می شود. سپس بادکش جلویی ثابت شده و بادکش عقبی آزاد می شود.

در این موقع موجی از انقباض عضلات طولی بدن صورت می گیرد که سبب کوتاه شئن طول بدن و چرخش به سمت جلو می شود. در زالوهای شناگر عضلات پشتی شکمی در حالت انقباض می مانند و جانور نواری شکل می شود. سپس با حرکات موجی شکل حاصل از انقباض عضلات طولی بدن شنا می کنند.

زالوی طبی:

Hirudo orientalis از مهم ترین گونه های اقتصادی زالو می توان زالوی طبی که مشخصه ی آن نوارهای سبز زیتونی تا سبز لجنی در پشت آن است.

سوال: چرا برای زالو درمانی فقط از یک گونه ی خاص زالو استفاده می کنیم؟

در گذشته های بسیار دور از این زالو ها برای بیرون کشیدن "خون بد" از بدن بیماران استفاده می شد.امروزه نیز با وجود پیشرفت های شایان علم پزشکی، هنوز هم از زالو برای برداشتن خون های لخته شده و بافت های مرده استفاده می شود.
 سوال: آیا چیزی به نام خون بد واقعا وجود دارد؟ تحقیق کنید.

طب سنتی و زالو درمانی:

امروز جامعه پزشکی نوین با تکنولوژی خیره کننده خود نتوانسته نیازهای پزشکی و بهداشتی جامعه را برآورده کند به همین دلیل به اهمیت روش های درمانی طب سنتی بیشتر پی می‌بریم. دانشمندان با نگاه جدیدی به پزشکی سنتی سعی دارند برخی خلاء های موجود در زمینه‌ی پزشکی را جبران کنند.

یکی از روش هایی که در طب سنتی استفاده می شود زالو درمانی است. همان طور که اشاره شد از قدیم از زالوی طبی برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می کردند. امروزه توجیح بسیاری از این مسایل روشن نیست اما کماکان این روش ها استفاده می شود و موج جدیدی از تقاضاها در زمینه ی زالو درمانی را شاهد هستیم. هر چند کماکان این موضوع دارای موافقان و مخالفان جدی است و بحث ما در اینجا به تایید یا رد این روش اختصاص ندارد.

طبق مشاهدات زالو درمانی در معالجه طیف وسیعی از بیماری ها نظیر بیماری های مفصلی، پوستی، چشمی و پیوند اعضا و هم چنین در پیشگیری از آلزایمر، پارکینسون و بیماری های اعصاب نقش موثری دارد.

امروزه زالو  در پزشکی  موارد  مورد  استفاده ی  متعددی دارد از جمله :
1- عوارض قند بر چشم‌ها (مویرگ های چشم از خون غلیظ قندآلود پُر می‌شود و موجب کوری می‌شود.) با انداختن 2 عدد زالو به دو طرف چشم‌ها خون مویرگ های چشم تخلیه و بینایی برمی‌گردد.

2- عوارض قند روی پاها که باعث سیاه شدن و گاه زخم شدن پاها می‌شود و جراح‌ها پای مریض را از مچ قطع می‌کنند. با انداختن 4 عدد زالو به محل سیاه شده که هر ۱۵ روز تکرار شود، خون قندآلود تخلیه و رنگ پوست پا طبیعی می‌شود.

3- واریس و برجسته شدن و ورم کردن رگهای ساق پا که گاه با درد شدیدی همراه است. با انداختن 5 عدد زالو روی پاها و تکرار آن هر 20 روز واریس و درد شدید و ورم آن خوب می‌شود.

آرتروز مزمن و درد شدید زانو و آب زانو و ورم زانو و زیر زانو با انداختن 4 عدد زالو روی پاها تکرار هر ماه آن معالجه می‌شود.

4- سردرد و سینوزیت مزمن و عفونت سینوسها با انداختن 4 عدد زالو به شقیقه‌ها، عفونت تخلیه و سردرد خوب می‌شود.

5-کیست و عفونت پستان‌ها با انداختن 4 عدد زالو زیر هر پستان برطرف و معالجه می‌شود.

6- ورم لوزه‌ها و عفونت آن و خنازیر (زخم خطرناک گلو) با انداختن 4 عدد زالو ازبیرون به لوزه‌ها و زخم خنازیر معالجه می‌شود.
نقرس و درد شدید پاها با انداختن 4 عدد زالو بین انگشتان پا معالجه می‌شود.

7- باد سرخ (ورم بینی) و پوست سر با انداختن 4 عدد زالو به محل ورم کرده معالجه می‌شود.

تصویر 2 استفاده از زالو در زالو درمانی

معرفی منابع بیشتر:
زالو درمانی در طب سنتی و طب رایج، مولفین:سید محمد سیادتی،عبدالرحمن دزفولیان،محمد شریعت زاده،محسن رحیمی، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز
جانورشناسی عمومی (جلد دوم)، مولف:دکتر طلعت حبیبی، انتشارات دانشگاه تهران
مقدمه‌ای بر اکولوژی رفتار. تالیف: کربس و دیویس. مترجم: عبدالحسین وهابزاده، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد
مقدمه‌ای بر رفتار شناسی، تالیف: اوبری منینگ، مترجم عبدالحسین وهابزاده، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد
Zoology, By: Stephen A. Miller  & John P. Harley,   Pub: Mc Graw Hill

تکالیف:
طبقه بندی کامل زالوها را پیدا کنید.
دست کم دو مورد دیگر برای انواع طب سنتی و یک مورد دیگر برای کاربرد زالو درمانی بیابید.

مطالب مرتبط:

 بررسی رفتار غذا یابی در زالو طبی، جلسه اول
 بررسی رفتار غذا یابی در زالو طبی، جلسه دوم
 بررسی رفتار غذا یابی در زالو طبی، جلسه سوم
 بررسی رفتار غذا یابی در زالو طبی، جلسه چهارم
 بررسی رفتار غذا یابی در زالو طبی، جلسه پنجم
 بررسی رفتار غذا یابی در زالو طبی، جلسه ششم

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: سارا قربانی

تنظیم: نسرین صادقی