بازیافت کاغذ - جلسه هفتم

اهداف: بررسی آمار و ارقام مربوط به زباله های کاغذی و صنعت بازیافت کاغذ در شهرهای مختلف ایران

وسایل مورد نیاز: میکروسکوپ - کاغذهای بازیافت شده همنوع

7-1 بازیافت کاغذ در شهرهای بزرگ ایران

آیا می دانید در شهر شما هر روز چند تن کاغذ به‌صورت زباله تولید می شود؟

آیا کاغذهای باطله‌ی شهر شما بازیافت می‌شود؟

اگر با بازیافت زباله های کاغذی در شهرتان باعث کاهش قطع حتی یک درخت در یک روز شوید، آیا این کار را به همه توصیه می کنید؟

در این جلسه که ادامه بحث جلسه گذشته می‌باشد، به بررسی وضعیت جمع آوری و بازیافت زباله های کاغذی در بعضی از شهرهای ایران می‌پردازیم.

متأسفانه صنعت بازیافت کاغذ و تبدیل آن به کاغذ هنوز در ایران متداول نشده است، فقط در بعضی از شهرها با بازیافت و جمع آوری قسمتی از زباله های کاغذی آن را به مقوا تبدیل می کنند. اگر صنعت کاغذسازی در ایران رونق پیدا کند، می توان از همین الیاف زباله های کاغذی مجدداً در ساخت کاغذ استفاده کرد. امروزه کاغذهای ساخته شده در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا ترکیبی از هر دو نوع الیاف جدید و قدیم کاغذ می باشد. شرح این بحث در جلسات گذشته مفصلاً آمده است. این جلسه به شهرهای بزرگ ایران می‌رویم. اکثر این شهرها کار تفکیک زباله از مبدأ ( یعنی درب منازل و مکان‌های عمومی) را شروع کرده و یا در حال راه اندازی آن هستند.

مشهد: شهر زیارت بیش از 14% از زباله‌های تولیدی در شهر مشهد را کاغذهای باطله تشکیل می‌دهد، در واقع ساکنان شهر مشهد در هر روز بیش از 150 تن کاغذ را به داخل سطل زباله می ریزند که در صورت بازیافت و تبدیل آن ها می‌توان از هدر رفتن سرمایه های ملی و قطع درختان جهت تولید کاغذ جلوگیری نمود.

شکل یک: نمای بیرونی کارخانه بازیافت کاغذ در مشهد

شکل دو: کارخانه بازیافت کاغذ در مشهد

به همین منظور سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری مشهد با مشارکت بخش خصوصی اقدام به ساخت و راه اندازی کارخانه بازیافت کاغذهای باطله نموده تا ضمن تبدیل آن ها به کارتن، نظارت مستقیم بر حفظ سلامت و بهداشت مواد تولید شده داشته باشد.

این کارخانه با هدف تولید سالانه 2000 تن مقوای دوبلکس به زودی راه اندازی خواهد شد. سازمان بازیافت مشهد اطلاعات زیر را در سال اخیر اعلام کرده است:

o روزانه به طور متوسط 1500 تن زباله در مشهد تولید می‌شود كه از این میزان 1200 تن را زباله‌های خانگی تشكیل می‌دهد. در صورتی كه زباله‌های خانگی به خوبی تفكیك شود 95 درصد آن ها قابل بازیافت است. 60 درصد زباله‌های خانگی كه اصطلاحاً زباله‌های تر نامیده می‌شوند، قابل تجزیه بوده و با تبدیل شدن به كود وارد چرخه محیط زیست می‌شود.

40 درصد زباله های خانگی شامل زباله‌های خشک می‌شود و 14 درصد زباله‌های خشک شهری را كاغذ تشكیل می‌دهد و بعد به ترتیب پلاستیک، فلزات، شیشه، نان خشک و ظروف یكبار مصرف هستند كه در صورت تفكیک قابل بازیافت هستند. در فصل تابستان به‌علت افزایش مسافر به مشهد، زباله‌های خانگی به 1700 تن افزایش یافته و این در حالی است که در فصل زمستان این زباله ها به طور متوسط تا 800 تن كاهش می‌یابد. با توجه به این كه بیشترین حجم زباله مربوط به زباله‌های خانگی و درصد زیادی از آن ها قابل باریافت است، كار اصلی سازمان بازیافت مشهد نیز روی زباله‌های خانگی تمرکز یافته است.

این سازمان از کلیه مراکز آموزشی در سراسر ایران می‌خواهد که کار فرهنگ‌سازی، ترویج، بهینه‌سازی و استفاده مطلوب از زباله‌ها را به كودكان، نوجوانان و جوانان در سطح مدارس، آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌ها آموزش دهند.

اصفهان: شهر سیاحت برای اولین بار در سطح كشور شهرداری اصفهان در سال 1374 طرح تفكیک و بازیافت مواد زائد جامد را شروع کرد. این سازمان پلاستیک، كاغذ و مقوا، شیشه، فلزات و ضایعات فلزی، را به صورت اصولی و منظم ابتدا به طور آزمایشی و سرانجام در سال 1376 در كلیه مناطق شهری اصفهان به صورت عملی به اجرا گذاشت. در حال حاضر سازمان بازیافت و تبدیل مواد زاید شهرداری اصفهان به طور جدی و فراگیر مطالعات علمی و فعالیت‌های خود را در گسترش و توسعه بازیافت مواد زائد ادامه می‌دهد.

شکل سه: جمع آوری مکانیزه زباله و طرح تفکیک از مبدا در اصفهان

بازیافت یكی از روش‌های كار آمد در حفظ منابع ملی و طبیعی هر كشوری می‌باشد. اجرای شیوه های مختلف آن شامل تفكیک در مبدا و یا تفکیک در مقصد بر کسی پوشیده نیست. از آنجائی كه هر كدام از روش‌های فوق دارای مزایا و معایب خاصی می باشند كه با اجرای آن به طور همزمان می توان توانایی آن ها را دو چندان مشاهده نمود. بازیافت در مقصد علیرغم هزینه زیاد تا زمانی كه فرهنگ كاملی از تفكیک در مبدا ایجاد نگردیده است بایستی به طور مداوم مد نظر قرار گیرد .

شکل چهار: آمار کاغذهای باطله جمع آوری شده

در چند سال اخیر در اصفهان شکل چهار، میزان کاغذهای جمع آوری شده در سطح اصفهان را بین سال‌های 1376 تا 1382 نشان می دهد. لازم بذكر است افزایش كاغذ جمع آوری شده طی دو سال آخر حاكی از تأثیر مثبت تـوزیع سبـدهای مخصوص كاغذ و مقوا در بین ادارات ، مراكز آموزشی، كتابخانه ها ، بانک‌ها و غیره می باشد. طبق آمار ارایه شده، میزان زباله های تولید شده در کل ایران در یک شبانه روز حدود 40000 تن می باشد. شهر تهران با توجه به جمعیتی که دارد، بیش‌ترین مقدار زباله را تولید می کند.

بقیه شهرهای ایران با توجه به میزان جمعیت و نوع زندگی مقادیر متفاوتی زباله تولید می کنند. میزان زباله های بعضی از شهرهای ایران در جدول زیر آمده است:

تکلیف1: الیاف کاغذهای باطله بازیافت شده همنوع را در زیر میکروسکوپ مشاهده نمایید. انواع کاغذهای باطله‌ی جمع آوری شده در یک هفته را به دسته های مشابه هم تقسیم کنید. مثلاً کاغذ روزنامه و مجلات، کاغذ A4 ،و کاغذ مقوا را به طور جداگانه نگهداری و سپس به تکه‌های کوچک خرد کرده و بازیافت کنید.

در این فعالیت می‌خواهیم کیفیت و چگونگی الیاف هر یک را به طور جداگانه بررسی کنیم. ابتدا برای هر کاغذ بازیافت شده یک شماره تعیین کرده و روی آن یادداشت کنید. سپس از روش آموخته شده در جلسه سوم استفاده کرده و الیاف هر یک از این کاغذهای بازیافت شده را زیر میکروسکوپ بررسی کنید و نتایج به دست آمده را در جدولی مشابه با جدول جلسه سوم بیاورید.

آیا با توجه به نوع کاغذ، الیاف مشاهده شده در زیر میکروسکوپ نیز متفاوت می‌باشد؟

تکلیف2: به سوالات زیر پاسخ دهید. با توجه به میزان کل زباله تولید شده یک روز در ایران و با توجه به میزان درصد زباله های کاغذی در کل زباله های ایران، محاسبه کنید:

الف) هر روز در ایران حدود چند تن زباله کاغذی تولید می‌شود؟

ب) این میزان زباله‌ی کاغذی معادل چند تنه‌ی درخت تنومند می‌باشد؟

ج) اگر میزان زباله‌های تولید شده در شهر شما در جدول 4 لیست نشده است، با توجه به نسبت جمعیت شهر شما به جمعیت کل ایران، میزان زباله‌های تولید شده در شهر خود را تخمین بزنید.

د) با توجه به پاسخ قسمت

(ج)، میزان زباله‌های کاغذی تولید شده در شهر خود را تخمین بزنید.

هـ) با بازیافت کردن این مقدار زباله کاغذی (قسمت د)، از قطع چند تنه درخت تنومند جلوگیری خواهد شد؟

و) از شهرداری محل زندگی خود تحقیق کنید که آیا در شهر شما مرکزی برای جمع آوری و بازیافت زباله وجود دارد؟

ز) اگر در هر روز با جداسازی زباله های کاغذی مدرسه و منزل خود و بازیافت آن ها باعث شوید که حداقل فقط یک درخت از قطع شدن نجات یابد، آیا بازهم حاضرید کاغذهای باطله خود را برای امر بازیافت، تفکیک کنید؟ چرا؟

منابع مطالعه: برای اطلاع بیشتر در زمینه آمار زباله های کاغذی و صنعت بازیافت کاغذ به منابع زیر مراجعه نمایید.

کتاب فناوری بازیافت کاغذ/ نویسندگان: لتیباری – خسروانی – رحمانی نیا، شما را با مباحث آماده سازی کاغذ باطله و حذف آلاینده ها، رنگبری الیاف بازیافتی، اثرات بازیافت بر ویژگی‌های خمیر کاغذ، ساخت کاغذ روزنامه با استفاده از الیاف بازیافتی، ساخت دستمال کاغذی با استفاده از الیاف بازیافتی و اثرات محیط زیستی بازیافت کاغذ آشنا می‌سازد.