تبیان، دستیار زندگی
برخی توهم کرده اند که حدیث کساء در کتب معتبر از علمای پیشین موجود نبوده است و اولین بار مرحوم طریحی در کتابش این گونه نقل کرده است، در صورتی که این درست نیست؛ زیرا علاوه بر شهید ثانی مرحوم دیلمی نیز این حدیث را به همین مضمون و تعابیر نقل کرده اند.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

حضرت زهرا علیهاالسّلام، محور حدیث کساء

کساء

در کتب معتبر حدیثی شیعه و سنی واقعه کساء نبوی آمده است. اینکه پیامبر عظیم الشأن اسلام حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله چهار تن از نزدیکانش را در زیر عبای خیبری جمع کردند و فرمودند: «اینها اهل بیت من هستند»؛ و بعد هم آیه شریفه در شأن ایشان وارد شد که: « إِنَّما یُریدُ اللَّهُ‏ لِیُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَكُمْ تَطْهیراً ». (33/33)


یکی از کسانی که اهل کساء بود به اتفاق همه مسلمین حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا سلام الله علیها بودند. و در نقل مشهور ایشان گزارشگر این واقعه مهم تاریخ اسلام بودند.

جابر بن عبدالله انصاری قال: سمعتُ فاطمة انّها قالت: دخل ابی رسول الله فی بعض الایام...[1]

حدیث کساء در روایات اهل سنت

[مسند احمد حنبل 6/ 323] به سند خود، از «شهر بن حوشب» از «امّ سلمه» روایت كرده است كه در یكى از روزها، رسول اكرم صلّى اللّه علیه و آله خطاب به حضرت زهراى مرضیه علیها السّلام، فرمود: همسر و دو فرزندت را نزد من آور. پس از آنكه حضور رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله شرفیاب شدند، رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله كساء (عباى) بافت فدك را بر روى آنان انداخت و دست مباركش را بر روى سرشان گذاشت و فرمود:

پروردگارا! اینان «آل محمد» اند. اینك، درود و بركتهاى خودت را بر «محمد و آل محمد» عنایت كن كه تو پسندیده و باعظمتى. «امّ سلمه» گوید: پیش آمدم و گوشه عبا را بالا بردم كه زیر كساء داخل شوم، پیغمبر اكرم صلّى اللّه علیه و آله گوشه عبا را از من گرفت و پایین افكند و فرمود: عاقبت تو بخیر است!

[مستدرك الصحیحین 3/ 108] به سند خود، از «عامر بن سعد» روایت كرده است كه در یكى از روزها، «معاویه» خطاب به «سعد بن ابى وقاص» گفت: چه چیزى مانع توست كه از پسر ابوطالب نكوهش نمى‏كنى؟ «سعد» گفت:

ازحضرت على علیه السّلام بدگوئى نمى‏كنم، هر گاه بیاد سه خصلت مى‏افتم كه رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله آنها را ویژه على علیه السّلام قرار داده است و اگر یكى از آنها، در اختیار من بود، بیشتر دوست مى‏داشتم از مركبهاى قرمز رنگ كه در اختیار من است!

«معاویه» از او، پرسید: اى أبو اسحاق! آنها را بیان كن. گفت:

1- از على بدگوئى نمى‏كنم مادامى كه بیاد مى‏آورم آن موقع را كه وحى نازل شد، رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله على و دو فرزندش، حسن و حسین، و حضرت فاطمه زهرا علیهم السّلام را در زیر جامه خود برد و گفت: پروردگارا! اینان «اهل بیت» من هستند. دوم... [2]

برخی توهم کرده اند که حدیث کساء در کتب معتبر از علمای پیشین موجود نبوده است و اولین بار مرحوم طریحی در کتابش این گونه نقل کرده است، در صورتی که این درست نیست؛ زیرا علاوه بر شهید ثانی مرحوم دیلمی نیز این حدیث را به همین مضمون و تعابیر نقل کرده اند

در اصل تحقق این واقعه میان شیعه و سنی اختلافی نیست؛ حتی از علمای اهل سنت کسانی همچون ابن حجر، شبلنجی، علامه شیخ محمد مصری در کتاب "اتحاف اهل الاسلام" بر تکرار آن و اینکه این واقعه هم در خانه امّ سلمه اتفاق افتاده و هم در خانه حضرت زهرا علیهاالسّلام، اذعان دارند. [3]

احتجاجات امیر مومنان به حدیث کساء

الف. احتجاج در برابر اظهار انبساط أبوبكر از بیعت مردم: أمیر المۆمنین علیه السّلام فرمود: تو را به خدا سوگند، آیا آیه تطهیر از رجس درباره من و خانواده و فرزندان من نازل شد یا براى تو و خانواده‏ات؟

أبوبكر گفت: براى شما و خانواده‏اتان نازل شد.

أمیر المۆمنین علیه السّلام فرمود: تو را به خدا سوگند، آیا رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله در زیر كساء براى من و خانواده و فرزندانم دعا كرد كه «خداوندا، اینان أهل بیت منند، آنان را به سوى خود و بهشت رضوانت بخوان نه به آتش» یا براى تو و خانواده و فرزندانت؟

حضرت فاطمه

أبوبكر گفت: براى شما و اهل بیت و فرزندانتان دعا كرد. [4]

ب. احتجاج بر قوم پس از وفات عمر بن خطاب بر پنج تن از اهل شورى براى اولویت خود: فرمود: شما را به خدا سوگند! آیا جز من كسى در میان شما هست كه رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله كساء و شمد خود را بر او و همسر و دو فرزندش كشیده و فرموده باشد: «خدایا من و اهل بیتم را به سوى بهشت خود فرا خوان نه به آتش»؟ گفتند: نه. [5]

سند حدیث کساء در آثار علمای گذشته

برخی توهم کرده اند که حدیث کساء در کتب معتبر از علمای پیشین موجود نبوده است و اولین بار مرحوم طریحی در کتابش این گونه نقل کرده است، در صورتی که این درست نیست؛ زیرا علاوه بر شهید ثانی مرحوم دیلمی نیز این حدیث را به همین مضمون و تعابیر نقل کرده اند.

علّامه سید محسن امین (ره) در كتاب اعیان الشّیعه، چند كتاب از تألیفات دیلمی را به این ترتیب ذكر مى‏كند:

1. ارشاد القلوب الى الصّواب المنجى من عمل به من المیم العقاب كه در دو جلد چاپ شده است.

2. غرر الاخبار و درر الآثار، فی مناقب الاطهار علیهم السّلام

در اصل تحقق این واقعه میان شیعه و سنی اختلافی نیست؛ حتی از علمای اهل سنت کسانی همچون ابن حجر، شبلنجی، علامه شیخ محمد مصری در کتاب "اتحاف اهل الاسلام" بر تکرار آن و اینکه این واقعه هم در خانه امّ سلمه اتفاق افتاده و هم در خانه حضرت زهرا علیهاالسّلام، اذعان دارند

كه حدیث كساء معروف كه در كتاب منتخب طریحى آمده، در همین كتاب مذكور است، به احتمال قوى این كتاب در اواسط قرن هشتم هجرى تألیف شده است. [6]

و اما نقل شهید ثانی در ذیل خواهد آمد.

محور آل عباء

اما آنچه در اینجا مورد نظر است این است که حضرت فاطمه علیهاالسلام در میان اهل کساء چه جایگاهی داشته اند با اینکه تمامی پنج تن آل عباء از برگزیدگان مسلمین در پیشگاه الهی بودند؟

جایگاه ایشان با تعبیر بلندی که در حدیث شریف کساء آمده است می توان بدست آورد و آن عبارت این است که:

فقال الأمین جبرائیل: یا ربّ من تحت الكساء؟ فقال تعالى: هم أهل بیت النبوّة و معدن الرّسالة و هم‏ فاطمة و ابوها و بعلها و بنوها. [7]

اینکه خداوند برای معرفی پنج تن، حضرت فاطمه علیهاالسّلام را محور قرار می دهد. وقتی جبرئیل از خداوند می پرسد که اینان کیانند که در زیر عبای جمع شده اند؛ خداوند در جواب می فرمایند: « اینان فاطمه و پدر و شوهر و فرزندان فاطمه هستند ».

یعنی همگی با فاطمه علیهاالسّلام خویشاوندند. همگی از نزدیکان فاطمه علیهاالسّلام هستند همگی با این بانو نسبت دارند.

پی نوشت ها:

1.       بحرانى اصفهانى، عبد الله بن نور الله، عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال مستدرك سیدة النساء إلى الإمام الجواد، 10جلد، مۆسسة الإمام المهدى عجّل الله تعالى فرجه الشریف - ایران ؛ قم، چاپ: اول، 1413 ق. ص931

2.       محمد باقر ساعدی،فضائل پنج تن علیهم السلام در صحاح ششگانه اهل سنت، قم: انتشارات فیروزآبادی، چاپ اول، 1374ش، ج‏1، ص 370

3.       سیدعلی موحد ابطحی، حدیث کساء گوهر پنهان، قم، چاپ اول خرداد 1387ش، ص23-24

4.       احمدبن علی طبرسی، احتجاج-ترجمه بهراد جعفرى، تهران: اسلامیه، چاپ اول، 1381ش، ج‏1، ص 265-266

5.       همان، ج‏1، ص 289

6.       ارشاد القلوب-ترجمه علی سلگى، قم: ناصر، چاپ اول، 1376ش، ج‏1، ص 9

7.       شهید ثانى، زین الدین بن على، مُسكّن الفۆاد عند فقد الأحبّة و الأولاد، 1جلد، بصیرتى - قم، چاپ: اول، بى تا. ص: 155

سید روح الله علوی             

بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان


مطالب مرتبط:

قانونِ جاذبه بین دو قطب مثبت عالَم    

حرمت بانوی دو عالم در میان تمامی مسلمین     

فاطمه‌زهرا علیهاالسلام‌ الگوی صاحب‌کمالان بی‌غوغا

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.