تبیان، دستیار زندگی
پل خسرو این پل در دو کیلومتری جنوب غربی شهر بیستون، بر سر راهی که از بیستون به تخت شیرین و سرماج می رود، بر روی رودخانه گاما سیاب ساخته شده است. این پل 80/152 متر طول و 20/7 متر عرض دارد و شام...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

معرفی پل های استان کرمانشاه

(گشت و گذاری در استان کرمانشاه)


معرفی پل های استان کرمانشاه


پل خسرو

این پل در دو کیلومتری جنوب غربی شهر بیستون، بر سر راهی که از بیستون به تخت شیرین و سرماج می رود، بر روی رودخانه گاما سیاب ساخته شده است. این پل 80/152 متر طول و 20/7 متر عرض دارد و شامل نه پایه و ده دهانه است. هر یک از پایه ها شش ضلعی و از سه قسمت تشکیل شده است: قسمت میانی مستطیل شکل است و در دو طرف آن، دو آب شکن مثلثی شکل قرار دارد. پایه ها با مصالح لاشه سنگ، ملاط گچ و سنگ های تراشیده چیده شده اند. بر روی برخی از بلوک های سنگی پل، نشانه هیی از سنگ تراشان ساسانی به اشکال مختلف نقش بسته شده است. این بلوک های سنگی مکعب مستطیل شکل با بست های آهنی به یکدیگر متصل شده اند. پایه های پل بر روی بستر سنگ فرش شده رودخانه بالا آمده اند.

این بستر سنگی به صورت سکوی سراسری است و مانع شستن کف رودخانه می شود و ارتفاع سطح آب را تنظیم می کند.

از طاق چشمه ها و گذرگاه پل آثاری بر جای نمانده است. در سال های اخیر بر روی پایه های سنگی این پل، پلی فلزی به پهنای بیش از یک متر، برای تردد افراد محلی ساخته اند. پل ساسانی خسرو در مسیر جاده ای از دوره ساسانی قرار دارد. بقایای این جاده در دو طرف پل به طول چند کیلومتر دیده می شود. پهنای این جاده هفت متر است و با قلوه سنگ و ملاط گچ فرش شده است.


پل بیستون

پل بیستون در حاشیه شرقی شهر بیستون و بر روی رودخانه دینور آب قرار دارد. این پل به نام های پل کهنه، پل شاه عباسی، پل صفوی، پل نادر آباد و پل دینور آب نیز معروف است. این پل به طور 144 متر و عرض 60/7 متر با جهت شرقی غربی و با پایه های شش ضلعی ساخته شده است. قسمت داخلی پایه ها با قلوه و لاشه سنگ به همراه ملاط گچ و روکار آن از سنگ های تراشیده، چیده شده است. بر روی برخی از این سنگ ها، نشانه هایی از سنگ تراشان ساسانی به اشکال مختلف دیده می شود.

پل بیستون دارای چهار دهانه – دو دهانه کوچک و دو دهانه بزرگ – است. طاق تمام دهانه ها به جز دهانه دوم از نوع طاق های جناغی و طاق دهانه سوم از نوع طاق های هلو چین است. شکل این نوع طاق بیضی نزدیک به دایره است.

شواهد و مدارک باستان شناختی نشان می دهد پایه های سنگی این پل در دوره ساسانی ساخته شد؛ هر چند در آن دوره هرگز موفق به تکمیل آن نشدند. در دوره حکومت حسنویه یکی از سلسله های محلی کرد. اقدام به تکمیل پل کردند. از این دوره تنها طاق های دهانه سوم و چهام و همچنین پشتبندهای مدور آن باقی مانده است. پس از حسنویه ها در دوره ایلخان، دهانه اول پل که بزرگ تر از دهانه آن است، به همراه پشتبندهای مثلثی بازسازی شد. در دوره صفویه نیز نمای پل مورد بازسازی قرار گرفت. در زمان پهلوی نیز طاق دهانه دوم این پل ساخته شد.

معرفی پل های استان کرمانشاه


پل قوزیوند

این پل در سه و نیم کیلومتری شمال شرقی شهر بیستون و در مسیر جاده آسفالته صحنه به کرمانشاه قرار دارد. این پل که به نام های قوزیوند و اتحادیه معروف است، در جهت شرقی – غربی بر روی رودخانه زرداب ساخته شده است. پل قوزیوند به طول 30/18 متر و دارای سه پایه و دو دهانه است.

از پایه اول تنها نمای غربی آن دیده می شود و قسمت های دیگر آن به وسیله انباشت خاک پوشیده شده است. در نمای جنوبی این پایه بخش هایی از آب شکن دورده ساسانی قابل رویت است که بر روی آن با اندکی عقب نشینی، آب شکن دوره پهلوی ساخته شده است. پایه دوم نیز مانند پایه اول در دو مرحله ساخته شده است. دوره اول ساخت آن به دورده ساسانی تعلق دارد. از سنگ های پایه ساسانی تنها یک ردیف قابل رویت است. در دوره پهلوی بر روی پایه ساسانی، پایه ای به ابعاد کوچک تر ایجاد کردند. پایه سوم نیز مانند پایه اول بلافاصله بر روی سنگ های دوره ساسانی احداث شده است. بخش هایی از این پایه به وسیله خاک پوشیده شده است. از سنگ های پایه ساسانی دو ردیف قابل رویت است. بر روی پایه ساسانی، پایه پهلوی ایجاد شده و شامل چهار ردیف سنگ های پلاک است.

طاق های هر دو دهانه از نوع طاق های هلو چین است. آجرهای به کار رفته در این طاق ها به ابعاد 7×24×24، 5×24×24 و 5× 27×27 سانتیمتر است. متأسفانه جان پناه این پل تخریب شده و تنها اثری از آن باقی مانده است.

در نمای جنوبی پل، قوس طاق ها اندکی از سطح دیوار جلو آمده است. در حد فاصل این قوس ها و نمای دیوار، یک ردیف آجر تراش خورده به صورت دایره اطراف قوس را احاطه کرده است. در دو طرف هر طاق، تزییناتی به چشم می خورد. این تزیینات به صورت ستون نماهای شش ضلعی است که هم سطح تیزه طاق شروع شده و احتمالاً تا روی دیوار جان پناه ها ادامه داشته است. ولی متأسفانه بخش فوقانی این ستون نماها از بین رفته است. تعداد این ستون نماها چهار عدد است. نمای شمالی پل تخریب شده است و به نظر می رسد از هر جهت شبیه نمای جنوبی باشد.

در حدفاصل طاق دهانه ها، کتیبه سنگی به ارتفاع شصت دو سانتیمتر در قسمت فوقانی ناودان شمالی دیده می شود. متن کتیبه حاکی از زمان تکمیل این پل به سال 1305 ش توسط اداره فواید عامه کرمانشاه است. شواهد باستان شناختی نشان می دهد پایه های سنگی این پل در اواخر دوره ساسانی ساخته شد، ولی هرگز در این دوره به اتمام نرسید. بر اساس کتیبه موجود، این پل در دوره پهلوی اول کامل شد.


پل میان راهان

این پل در جنوب روستای «میان راهان»، بر سراه بیستون به سنقر و بر روی رودخانه دینور آب قرار دارد. بنای اصلی این پل منسوب به دوره صفویه است. این پل به طول 30/47 متر و عرض 85/4 متر با جهت شمالی – جنوبی ساخته شده است. پل میان راهان دارای سه دهانه و چهار پایه است. پایه های پل از سه بخش میانی و آب شکن های مثلثی در دو طرف آن، شکل گرفته اند.

متأسفانه در سال های گذشته جهت عبور و مروز وسایل نقلیه از روی پل و به منظور حفاظت بیشتر، اداره راه و ترابری اقدام به احداث طاق بتونی به صورت مثلثی در زیر دهانه شمالی پل نمود. در سال های اخیر برای حفاظت از پل و سهولت تردد وسایل نقلیه، پل بتونی جدیدی در زیر دست پل میان راهان ایجاد شده است و میراث فرهنگی نیز اقدام به برداشتن طاق بتونی دهانه شمالی پل صفوی و بازسازی بخش های تخریب شده آن کرده است.


پل نوژی وران

این پل در اراضی روستای «نوژی وران» (نجوبران) و بر سر راه بیستون به سنقر قرار دارد و بنای اصلی آن منسوب به دوره صفوی است. این پل آجری به طول پنجاه متر و عرض 10/4 متر، دارای سه پایه سنگی و دو دهانه است. طاق چشمه جنوبی پل چندین بار فرو ریخته و تعمیر شده است. در آخرین تعمیرات، این طاق را با تیرآهن و آجر به صورت مسطح پوشش داده اند. پایه های پل نیز سنگی و از سه بخش تشکیل شده است. بخش میانی بیضی شکل و آب شکن های مدور دارد بر روی هر یک از پایه ها پشت بندی های مدور آجری ساخته شده است.

معرفی پل های استان کرمانشاه


پل کوچه

این پل در هفت کیلومتری شرق کنگاور، در مسیر جاده کنگاوریه تویسرکان، در روستای کوچه قرار دارد. پل کوچه بر روی رودخانه «خرم رود» با جهت شمالی شرقی – جنوب غربی ساخته شده است.

این پل به طول 80/68 متر و عرض پنج متر و دارای شش پایه سنگی است که چهار پایه مرکزی آن هر یک به عرض 10/3 متر است. پایه های این پل از دو بخش تشکیل شده است: بخش اول پایه به صورت مکعب مستطیل و بخش دوم آب شکن مثلثی شکل است. این پایه ها در قسمت داخل با لاشه سنگ و ملاط گچ و در نما با سنگ های نسبتاً بزرگ نتراشیده در ابعاد مختلف چیده شده اند. این پل دارای چهار دهانه نامساوی است. ارتفاع هر یک از این دهانه ها از کف رودخانه تا تیزه قوس در وضع موجود حدود 10/2 متر است. طاق تمام دهانه ها از نوع طاق های جناغی است؛ ولی طاق دهانه پنجم در جریان بازسازی اطاق آن در نمای جنوبی به صورت هلالی در آمده است.

جان پناه های پل، آجری است. عرض هر یک از جان پناه ها چهل و یک سانتیمتر و بلندی آن از سطح گذرگاه پل پنجاه و شش سانتیمتر است. بر روی جان پناه ها یک رج آجر،هره چینی شده است. آجرهای به کار رفته در این پل به ابعاد 5×21×21 و 6×20×20 سانتیمتر است. متأسفانه کتیبه ای بر روی بنا وجود ندارد تا زمان دقیق ساخت آن را مشخص نماید، ولی با توجه به ساختار معماری و مقایسه آن با پل های صفوی، به نظر می رسد که این پل نیز متعلق به دوره صفویه باشد.


پل کهنه کرمانشاه

این پل در حاشیه شرقی شهر کرمانشاه، نزدیک روستای «مرادآباد»، بر روی رودخانه قره سو قرار دارد. در گذشته، عابرین از روی این پل به دروازه شهر که «دروازه اصفهان» نامیده می شد، وارد می شدند. این پل به طول 186 متر و عرض نه متر با جهت شرقی – غربی ساخته شده است.

پایه های این پل شش ضلعی است و قسمت داخلی آن با لاشه سنگ و ملاط گچ و روکار آن با بلوک های سنگی مکعب مستطیل تراشیده، چیده شده است. پل کهنه دارای شش دهانه است. این دهانه ها دارای طاق های جناغی هستند و با آجر ساخته شده اند. ارتفاع متوسط هر یک از طاق ها از کف رودخانه تا تیزه طاق، در حدود 40/4 متر است.

در نمای شمالی و جنوبی پل برروی هر یک از آب شکن ها، پشتبندهای آجری وجود دارد. در حد فاصل پشتبندها و بر روی هر یک از پایه های سنگی، دهلیزی به طول نه متر با طاق جناغی ایجاد شده است. این دهلیزها و پشتبندهای مدور دو طرف ورودی آن ها، پل کهنه قره سو را به صورت یکی از زیباترین پل های دوره صفوی در آورده است.

به نظر می رسد پایه های سنگی این پل متعلق به دوره ساسانی باشد. با توجه به آجرهای دوره سلجوقی که در اطراف پل پراکنده است، ظاهراً این پل در دوره سلجوقی تعمیر و در دوره صفویه به شکل کنونی بازسازی شده است.


پل ماهیدشت

این پل در داخل شهر ماهیدشت، بر سر راه کرمانشاه به اسلام آباد و بر روی رودخانه دایمی مرگ قرار دارد. این پل به طول پنجاه متر و عرض 10/6 متر با جهت شمالی- جنوی ساخته شده است. پایه های این پل نیز به وسیله لاشه سنگ و ملاط گچ ساخته شده و روکار آن با سنگ های مکعب مستطیل تراشیده، چیده شده است. این پل دارای دو پایه سنگی است. هر یک از این پایه ها از سه بخش تشکیل شده است. بخش میانی، بخشی از یک مکعب مستطیل به طول 10/6 متر است و در دو جهت آن، آب شکن های چند ضلعی ساخته شده است. بر روی پایه های سنگی این پل، پشتبندهای سه ضلعی از آجر ساخته شده است که تا سطح گذرگاه بالا آمده اند.

پل ماهیدشت سه دهانه دارد. دهانه میانی، دهانه اصلی و دارای طاق جناغی است. در دو طرف دهانه میانی و دهانه کوچک تر با طاق جناغی ساخته شده است. احتمالاً این پل به دوره صفویه تعلق دارد.

منبع: سازمان میراث فرهنگی استان کرمانشاه

تهیه و تنظیم: زهره پری نوش


لینک:

معرفی جاذبه های طبیعی پوشش گیاهی و جنگل...

معرفی سراب های استان کرمانشاه

معرفی کاروانسراهای استان کرمانشاه

معرفی تکیه ها و حسینیه های استان کرمانشاه

معرفی بقعه های استان کرمانشاه

گشت و گذاری در استان کرمانشاه

معرفی مساجد استان کرمانشاه

معرفی امامزاده های استان کرمانشاه

معرفی موزه ها و مراکز فرهنگی استان کرمانشاه