آثار سازنده زیارت قبور !
زیارت قبور مردگان باید عبرت و پند زیارتكننده میشود و از خواب غفلت كه بسیاری از انسانها گرفتار آن هستند بیدار میشود و آگاه میگردد كه زندگی دنیا برای همیشه باقی نیست و دست او روزی از این دنیا كوتاه میشود و آنچه باقی و ماندگار است عمل صالح میباشد و از این جهت تلاش میكند كه دست از حرصوآز و طمع بردارد و با اعمال نیكو و رفتار شایسته خود را آماده ملاقات پروردگار نماید.
پیامبر گرامی اسلام در اینباره میفرمایند: زوروا القبور فانها تذكركم الاخرة :[ سوره نساء، آیه 64] «قبرها را زیارت كنید، زیرا موجب یادآوری آخرت و قیامت میگردد.»
شیعه و اهل سنت از رسول اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم) روایت كرده اند كه فرمود:
«زوروا القبور فإنّها تذكّركم الآخرة» ( [القزوینى، محمدبن یزید; سنن ابن ماجة; تحقیق و ترقیم وتعلیق: محمد فۆادعبد الباقى، دار الفكر للطباعة والنشر والتوزیع، ج1، ص500.])
هیچ یك از علما در زیارت قبور اشكالى نكرده و تمامى علماى اسلام چه سنّى و چه شیعه معتقدند كه زیارت قبور از مستحبات است. پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) مى فرماید: قبرستان بروید قبور را زیارت كنید; چرا كه این كار یادآور آخرت است. انسان زمانى كه وارد مى شود درمى یابد چه كسانى با چه جایگاه هاى عظیمى هم اكنون اسیر خاك هستند!
برخى آثار سازنده زیارت قبور
زیارت قبور، آثار سازنده فراوانى دارد كه به برخى از آن ها اشاره مى شود.
1- زیارت قبور مردگان باید عبرت و پند زیارتكننده میشود و از خواب غفلت كه بسیاری از انسانها گرفتار آن هستند بیدار میشود و آگاه میگردد كه زندگی دنیا برای همیشه باقی نیست و دست او روزی از این دنیا كوتاه میشود و آنچه باقی و ماندگار است عمل صالح میباشد و از این جهت تلاش میكند كه دست از حرصوآز و طمع بردارد و با اعمال نیكو و رفتار شایسته خود را آماده ملاقات پروردگار نماید.
پیامبر گرامی اسلام در اینباره میفرمایند: زوروا القبور فانها تذكركم الاخرة :[ سوره نساء ،آیه 64] «قبرها را زیارت كنید، زیرا موجب یادآوری آخرت و قیامت میگردد»
همچنین براساس روایات اهلسنت رسولخدا(صلی الله علیه وآله) به همسرش نحوه زیارت قبور را آموزش داد و فرمود به هنگام زیارت قبر بگوید: السلام علی اهل الدیّار من المومنین و المسلمین یرحمالله المستقدمین منا و المستاخرین و انا انشاءالله بكم لاحقون و عایشه نیز به زیارت قبور میرفت
همچنین در روایت دیگری[طرح التثریب، ص 297] آن حضرت میفرماید: زیارت قبور مایه یادآوری مرگ میگردد.
2- زیارت قبر مۆمن و قرائت قرآن و فاتحه و دعاء در نزد قبر او، موجب خشنودی و مغفرت آن مۆمن میشود زیرا او از ثواب این اعمال بهرهمند و منتفع میگردد و از این جهت وقتی كسی به زیارت آنها میرود خوشحال میشود.
در روایتی از امیرالمومنین علی(علیه السلام) میفرماید:
زوروا موتاكم فانهم یفرحون بزیارتكم [ وسائل الشیعه، ج2، كتاب الطهارة، باب 54، حدیث5] ؛ «مردگانتان را زیارت كنید و همانا آنها با زیارت شما خوشحال میشوند.
3- زیارت قبور علاوه بر ثوابی كه برای مرده دارد پاداش فراوانی نیز برای زیارتكننده دارد كه ما به برخورداری از مغفرت و رحمت الهی میگردد.
امام رضا(علیه السلام) در این رابطه میفرمایند: من اتی قبر اخیه ثم وضع یده علی القبر و قرأ انا انزلناه فی لیلة القدر سبع مرّات امن یوم الفرغ الاكبر[السنن الكبری، ج 5، ص 245] : «آن كس كه به نزد قبر مومن برادر آید و دستش را بر قبر گذارد و هفت مرتبه انا انزلنا فی لیلةالقدر بخواند خداوند او را در روز قیامت «فزع اكبر» ایمن سازد» و نیز آن حضرت فرمود هر كس چنین كند خداوند او و صاحب قبر را بیامرزد.[ وسائل الشیعه، ج2، كتاب الطهاره، باب 57، حدیث5]
بنابراین بر مسلمانان است كه در هر فرصتی به زیارت قبور مومنین به ویژه بستگان و ذیالحقوق بشتابند تا بدین وسیله مشمول رحمت و مغفرت الهی گردند و موجبات خشنودی آنان كه در زیر خروارها خاك آرمیدهاند را فراهم نمایند و هم خود از این وادی آرام و خاموش درسهای لازم را فراگیرند. اما در رابطه با بخش دوم سۆال میگوئیم كه روایات این فواید سهگانه را اختصاص به مردان ندادهاند .
مجاز بودن زیارت برای زنان
از عمومیّت و شمول این روایات شیعه و سنی استفاده میشود كهفاطمه دختر رسول گرامی اسلام هر هفته برای زیارت قبر عموی بزرگوار خود حمزه به احد میرفت و در كنار قبر او نماز بجا میآورد و برای آن شهید بزرگوار رحمت و مغفرت الهی را مسئلت مینمود.[ مستدرك حاكم، ج1، ص277، وسائل الشیعه، ج2، كتاب الطهارة، باب5، ج2.]
همچنین براساس روایات اهلسنت رسولخدا(صلی الله علیه وآله) به همسرش نحوه زیارت قبور را آموزش داد و فرمود به هنگام زیارت قبر بگوید: السلام علی اهل الدیّار من المومنین و المسلمین یرحمالله المستقدمین منا و المستاخرین و انا انشاءالله بكم لاحقون صحیح مسلم، ج3، باب ما یقال عند و حول القبور، ص64][ و عایشه نیز به زیارت قبور میرفت [صحیح ترندی، ج4، كتاب الجنائز، باب ما جاء فی زیارة القبور، ص275.]
4- زیارت قبورِ علما، صلحا، أطبا و خدمت گذاران نوعى تقدیر از مقام آنهاست.
وقتى كه به زیارت علما و بزرگان مى رویم مى خواهیم از آن ها تقدیر كرده و بگوییم كه شما را فراموش نكرده ایم. زیارت نوعى تقدیر از نقش هدایت گرى و یا خدمت خالصانه انسان هاى بزرگ است.
5- زیارت قبور، تجدید بیعت با انبیا و اولیا است. مسلمانان با زیارت قبور انبیا و أئمه مى گویند ما در همان مسیرى كه شما بودید قدم برمى داریم و در حقیقت از پویندگان راه شما هستیم.
بر مسلمانان است كه در هر فرصتی به زیارت قبور مومنین به ویژه بستگان و ذیالحقوق بشتابند تا بدین وسیله مشمول رحمت و مغفرت الهی گردند و موجبات خشنودی آنان كه در زیر خروارها خاك آرمیدهاند را فراهم نمایند و هم خود از این وادی آرام و خاموش درسهای لازم را فراگیرند. اما در رابطه با بخش دوم سۆال میگوئیم كه روایات این فواید سهگانه را اختصاص به مردان ندادهاند
در اعمال حج نیز مستحب است كه انسان دست بر روى حجرُ الاسود گذاشته و این دعا را بخواند: «أمانتى أدیتها، ومیثاقى تعاهدته، لتشهد لى بالموافاة، آمنت بالله عزّ وَ جلّ، وكفرت بالجبت والطاغوت، واللات والعزى، وهبل والأصنام، وعبادة الأوثان والشیطان، وكل ندّ یعبد من دون الله. سبحانه عما یقولون علواً كبیراً» ( [على بن بابویه، فقهُ الرضا، چاپ الأولى1406 ق، انتشارات المۆتمر العالمى للإمام الرضا (علیه السلام) ، مشهد المقدسة، ص 218-219])
گویا دست بر حجر الاسود مى گذاریم و با ابراهیم خلیل بیعت مى كنیم و مى گوییم: ابراهیم عزیز! ما شما را ندیدیم اما این سنگ، اثرى از آثار شماست. دست برآن مى نهیم چونان كه گویا دست به ابراهیم خلیل مى دهیم كه ما نیز در راه توحید باقى خواهیم ماند و از توحید منحرف نخواهیم شد.
علاوه بر این روایاتى از پیغمبر اكرم داریم كه هر كه حج كند اما مرا زیارت نكند به من جفا كرده است: «من حجَّ بیت ربّى و لم یزرنى فقد جفانى» ( [مستدرك سفینة بحار الانوار، سال 1418ق، مۆسسة النشر الإسلامى التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة، ج2،ص 203 ])
این روایت با چهل سند از پیغمبر اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم) نقل شده و لذا تمام مسلمانان جهان در این چهارده قرن هر گاه حج مى رفتند به مدینه و زیارت پیغمبر نیز مى شتافتند. سنّت بر همین جارى بوده و اكنون نیز هست.
فرآوری : زهرا اجلال
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منابع :
سایت توحید
سایت مذاهب