سیستم اطلاع رسانی GIS

درواقع سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بستری برای ذخیره ، نگهداری ، مدیریت و تجزیه و تحلیل اطلاعات جغرافیایی می باشد و جهت کار همزمان با داده هایی که وابستگی مکانی (جغرافیایی) و توصیفی دارند، طراحی شده است.

مخفف Geographic Information System به معنی سیستم اطلاعات جغرافیایی می باشد. برای بهره گیری صحیح از قابلیتهای یک GIS، در درجه اول نیاز به درک صحیح از سیستم GIS و سپس ساختار اطلاعات در آن میباشد.جهت پیاده سازی یک سیستم GIS ، توجه به ماهیت و ساختار اطلاعات جغرافیایی متشکله آن که رکن اساسی هر سیستمGIS را تشکیل داده و توانمندیها و پتانسیلهای آن را تعیین میکند، اجتناب ناپذیر است.

سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) یک سیستم کامپیوتر مبنا می باشد که به عنوان یک مجموعه متشکل از سخت افزار، نرم افزار، اطلاعات جغرافیایی، نیروی انسانی و مدلهای پردازش داده، به منظور تولید، ذخیره سازی، نمایش، بازاریابی، پردازش، بهنگام رسانی و... اطلاعات جغرافیایی مربوط به عوارض و پدیده های مختلف، مورد استفاده قرارمی گیرد.

تاریخچه مختصری از GIS

تاریخچه GIS به زمان های خیلی قبل بر نمی گردد.اصطلاحGIS (Geogeraphical Information System) در اواسط سال 1960 میلادی پا به عرصه وجود نهاد .کلاً GIS محصول قوه فکری جغرافیائی نیست وبا تحقیق وتوسعه GIS از سال 1960 میلادی وبا تلاش گروه کوچکی از پیشگامان حرفه ای چند رشته علمی شروع شد. هر گروه علاقه داشتند که از تکنولوژی کامپیوتر عصر خود در کاربرد داده های جغرافیائی ودر موارد خاصی از مدیریت زیست محیطی وبرنامه ریزی استفاده نمایند.

اصولاً پنج زمینه کلی زیر به عنوان عناصرکلیدی برای توسعه GIS از دیگر مواردبصورت برجسته تری نمود پیدا می کند.

1- معماری چشم انداز 2- علوم کامپیوتری 3- علوم جغرافیا 4- سنجش از دور 5- کارتوگرافی معماران چشم انداز در سال 1960 از اولین دسته دانشمندان زیست محیطی بودند که از روش ادغام لایه های نقشه ای جهت انتخاب بهینه مناظر زیبا برای تسهیلات وپروژه های مهندسی استفاده نمودند.

سیستم اطلاعات جغرافیائی کانادا (CGIS) اولین سیستم عملیاتی کامل بوده است وکانادا اولین کشوری است که از نام اقتصادی GIS استفاده نمود.در ابتدا CGIS درکانادا جهت آمایش نمود پیدا کردو در پروژه های تهیه نقشه کاربری اراضی در ارتباط با توسعه مزارع حاشیه ای فعالیت نمود ولی با گذشت زمان کاربردهای GIS فراتر رفت ودر بخشهای مختلف جایگاه خاصی به عنوان یک ابزار قدرتمند یافت.

وظیفه سیستم اطلاعات جغرافیائی (GIS)

وظیفه اصلی یک سیستم اطلاعاتی نوعی عملیات بر روی داده هاست که به کمک آن بتوان سریعتر،دقیق تروبهینه تر برروی مسائل مربوط به این داده ها تصمیم گیری کرد . این مراحل ازجمع آوری داده ، تغییر فرمت و ذخیره سازی آنها آغاز شده و شامل مسائل مدیریت ، تجزیه و تحلیل ، مدلسازی می گردد و مارا در جستجو ( search) و تهیه فضای پرسش وپاسخ(Query) برروی حجم بالای اطلاعات و نمایش داده های توصیفی در مدت زمان بسیار کوتاه یاری می کند. یک سیستم اطلاعات جغرافیائی (GIS) تمامی وظایف یک سیستم اطلاعاتی را برروی داده های جغرافیائی بر عهده دارد.

داده ها در سیستم اطلاعات جغرافیائی به دو دسته تقسیم می شوند: داده های مکانی که نشاندهنده موقعیت و شکل عوارض بوده و داده های توصیفی که بیانگر ویژگی ها و خصوصیات عوارض می باشند.

در واقع یک سیستم اطلاعات جغرافیایی ( GIS)، اصولاً فعالیت های اصلی زیر را شامل می‌شود‌:

ورود اطلاعات

قبل از آنکه اطلاعات جغرافیایی بتوانند وارد محیط GIS شده و مورد استفاده قرار گیرند، می بایست این اطلاعات به فرمت و ساختار رقومی قابل قبول سیستم GIS، تعدیل شوند.

دستکاری و ویرایش اطلاعات

استفاده از انواع داده و اطلاعات مورد نیاز یک پروژه خاص GIS ، نیازمند تبدیل و دستکاری آن اطلاعات به منظور قابل استفاده نمودن آنهادر سیستم می باشد .

مدیریت اطلاعات

برای پروژه های کوچک GIS، امکان ذخیره سازی و مدیریت اطلاعات جغرافیایی در قالب فایلها و اطلاعات ساده وجود دارد. ولیکن هنگامیکه حجم اطلاعات زیاد باشد و همچنین تعداد کاربران سیستم از یک تعداد محدود فراتر می‌رود، بهترین روش برای مدیریت اطلاعات، استفاده از سیستم مدیریت پایگاه داده (Database Management System) می باشد DBMS. به منظور ذخیره سازی، سازماندهی و مدیریت اطلاعات جغرافیایی در GIS مورد استفاده قرار می گیرد.

* پرسش و پاسخ و تجربه و تحلیل اطلاعات

* نمایش اطلاعات

 اجزاء GIS

سیستم اطلاعات جغرافیائی از سه جزء اصلی تشکیل شده است که عبارتند از:

نیروی متخصص:

نیروی متخصص وظیفه طراحی وپیاده سازی وهمچنین بهنگام سازی داده ها و اطلاعات رابرعهده دارد.

کامپیوتر:

کامپیوتر شامل سخت افزار ونرم افزار مناسب است که جهت ذخیره سازی ، بهنگام سازی وتجزیه وتحلیل داده ها مورد استفاده قرار می گیرد.

 داده:

منظور از داده، داده های مکانی و داده های توصیفی می باشد.

نمونه ای از داده ها

برای روشن تر شدن موضوع نمونه ای از داده ها که شامل داده های مکانی وتوصیفی می باشند به صورت ذیل ارائه می شود که این داده ها عبارتند از:

داده های مکانی: نظیر کیلومتراژ وموقعیت عوارضی چون ریل ،بالاست، تراورس، پابند، سوزن ، ایستگاه ، تونل ، پل ، ترانشه، شیب وفراز، قوس ، دیزل، واگن انشعاب برق وتلفن و مخزن سوخت ،ساختمانهای اداری وتعمیرات ،مسکونی و...

داده های توصیفی: عبارتست از مشخصات و توضیحات مربوط به عوارض مکانی نظبرهندسه خطوط ، شیب و فراز ، ایستگاهها ، ریل ، تراورس ، تناژبار ، قطعه ، ناحیه ، بلاک ، بخش ، ابنیه فنی (پل ، تونل ، ترانشه ، دیوار حائل و...) نرخ تردد ، مشخصات وضعیت زیر سازی مانندجنس لایه ها و غیره....

منابع تأ مین کننده داده های مکانی مورد نیاز

داده های مکانی مورد نیاز یک سیستم اطلاعات جغرافیائی می تواند از منابع مختلفی از جمله موارد زیر جمع آوری وتأمین شود:

• اسناد ، مدارک ونقشه های موجود

• نقشه برداری زمینی

• سیستم تعیین موقعیت جهانی(GPS)

• عکسهای هوایی و تکنیکهای فتوگرامتری

• تصاویر ماهواره ای و تکنیکهای سنجش از دور

انجام عملیات فضایی

در یک سیستم اطلاعات جغرافیایی امکان تحلیل همگانی و فضایی عوارض و روابط میان آنها، براساس مختصات جغرافیایی وجود دارد.

دلا‌یل استفاده از GIS

امروزه وجود اطلا‌عات به روز”ڑ به منظور شناخت عوامل طبیعی و انسانی با هدف بهره‌گیری از آن در برنامه ریزی توسعه پایدار”ڑ امری بدیهی است. به همین دلیل استفاده از اطلا‌عات دربعد سیستمGIS می‌تواند در موارد زیر موثر باشد:

* پاسخگوئی به نیاز کاربران در کلیه زمینه ها

*ساماندهی و افزایش بهره وری از منابع موجود

*بهینه سازی سرمایه گذاری ها و برنامه ریزی ها

*ابزاری مفید در جهت تصمیم گیری مدیران

*سرعت و دقت کار

*تعیین قابلیت‌ها ی توسعه در مناطق و مکانهای مختلف

  ادامه دارد...

منبع: hamkelasy- parsaria- electronix -behdasht