تبیان، دستیار زندگی
آن حضرت در نامه خویش به ابو اسحاق نیشابوری به این نكته توجه می دهد كه همه این مسایل كه حتی در میان تشكیلات و سازمان های شیعی پدید می آید و بحران هایی كه امت مؤمن شیعی نیز به آن مبتلا می شوند همه از باب آزمون و تمییز و جداسازی مؤمن از غیر مؤمن و خبیث از طی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نامه های روشنگرانه

امام حسن عسگری

در دوران امام حسن عسكری علیه السلام شالوده نظام مرجعیت تحكیم یافت و نقش دانشمندان شیعه، بدین اعتبار كه آنان وكلا و نواب و سفیران امام معصوم به شمار می روند، برجستگی ویژه ای یافت و روایتهای فراوانی از امام علیه السلام در خصوص نقش علمای دینی در بین مردم منتشر شد كه یكی از آنها همان روایت معروفی است كه امام عسكری علیه السلام از جدّ خویش امام صادق علیه السلام روایت كرده و در آن آمده است:

«از فقیهان، آنكه خویشتندار است و دین خویش را پاسدار و با هوی و هوس خود ستیزه كار و امر مولای خویش را فرمانبردار، پس بر عوام است كه از او تقلید كنند.»

از همین رو دانشمندان هدایت یافته به نور اهل بیت، امور امت را در دوران امام عهده دار شدند و با امام درباره مسایل دشواری كه با آنها برخورد می كردند، نامه می نگاشتند و امام هم پاسخهایی به آنها می نوشت و نامه ها را به امضای خویش مهر می كرد. این نامه ها در نزد علما به «تواقیع» معروف شد و برخی از آنها از سوی امام عسكری علیه السلام شهرت خاصی كسب كردند.

دغدغه های امام

نامه ها و رساله های بسیاری از امام عسكری علیه السلام وجود دارد که هریك از این رساله ها حاوی عناصر مهمی هستند كه بازخوانی آن ها می تواند وضعیت عصر آغاز غیبت را بشناساند و راهكارهای مبارزه با دشمنان در جوامع بسته را به شیعیان بیاموزاند.

از جمله این نامه ها می توان به رساله آن حضرت به اسحاق نیشابوری اشاره كرد. این نامه حاوی مطالب مختلفی است. آن حضرت در این نامه خوش حالی خویش را از این كه شیعیانی هنوز هستند كه نظام ولایی و اهداف رسالت پیامبر صلی الله علیه وآله را حفظ كرده اند بیان می دارد و برای آنان دعا می كند تا در دنیا و آخرت از عنایت خاص خداوند بهره مند گردند.

آن حضرت در نامه خویش به ابو اسحاق نیشابوری به این نكته توجه می دهد كه همه این مسایل كه حتی در میان تشكیلات و سازمان های شیعی پدید می آید و بحران هایی كه امت مؤمن شیعی نیز به آن مبتلا می شوند همه از باب آزمون و تمییز و جداسازی مؤمن از غیر مؤمن و خبیث از طیب است

آن چه دراین نامه بیشتر از هرچیز مشهود است دغدغه آن حضرت از وجود اختلاف میان اعضای تشكیلات شیعه است. این اختلافات می تواند تشكیلات را آشكار سازد و منابع تغذیه مادی و فكری آنان را لو دهد. از این رو هشدارهایی می دهد و از رهبران تشكیلات و وكیلان خویش می خواهد كه با مدیریت درست آن را مهار و كنترل كنند. این اختلافات می تواند در حوزه های عقیدتی و یا اجرایی پیش آید كه بی مدیریت بحران نمی توان امیدی به بقای تشكیلات و سازمان های مخفی شیعه داشت.

امتحان

عصر آزمون های الهی

آن حضرت در نامه خویش به ابو اسحاق نیشابوری به این نكته توجه می دهد كه همه این مسایل كه حتی در میان تشكیلات و سازمان های شیعی پدید می آید و بحران هایی كه امت مؤمن شیعی نیز به آن مبتلا می شوند همه از باب آزمون و تمییز و جداسازی مؤمن از غیر مؤمن و خبیث از طیب است. خداوند با ایجاد شرایط مختلف و سخت، همگان را می آزماید تا سیه رو شود هر كه در او تزویر باشد. آن حضرت می فرماید:

«خداوند زمانی كه فریضه ها را بر مردم واجب كرد و آنان را به عمل بدان ملزم ساخته هیچ حاجت و نیازی بدان نداشته است بلكه می خواست تا از این راه، زشت را از پاكی باز شناسد و مردم را بدان بیازماید. پس هر كه او را اطاعت كرد رهایی یافت و هر كه با آن مخالفت ورزید غرق شد و در دوزخ بیافتاد».

در حقیقت آن حضرت بیان می دارد كه عصر وی همانند عصرهای دیگر عصر آزمون های الهی است هر چند كه در برخی از عصور كم تر و در برخی دیگر بیش تر است و یا تفاوت هایی در ماهیت آزمون ها وجود دارد كه برخی به مال و برخی به جان و یا امور دیگری آزموده می شوند.

ارزش خمس در نظام ولایی

حضرت آن گاه به مسئله عناصر شكوفایی امت و جامعه می پردازد و بیان می دارد كه خداوند بر مردم واجباتی قرارداده كه یكی از آن ها خمس است. هدف از تشریح آن از سوی خداوند شكوفایی حیات فكری و دینی در اسلام و جامعه اسلامی است؛ زیرا بدون خمس امكان این نیست تا رهبری عامه مردم و جامعه بتواند جامعه را به درستی مدیریت نماید.

تأكید بر خمس برای حلیت امور دیگر از آن رو انجام می شود كه سازمان و تشكیلات نظام ولایی نمی تواند بی خمس اداره شود و این تنها منبع مالی و درآمدی دولت نظام ولایی و تشكیلات ولایی است. بنابراین همانند ولایت است و در همان مقام و جایگاه قرارمی گیرد

آن حضرت در این نامه به نكته جالبی اشاره می كند كه بیانگر جایگاه و ارزش خمس در نظام ولایی است؛ زیرا خمس در حقیقت منبع اقتصادی دولت ولایی است كه جامعه را به وسیله آن مدیریت می كند. ائمه با بهره گیری از خمس، تشكیلات نظامی و فكری و سیاسی خود را مدیریت می كردند و نیازهای آنها را برآورده می ساختند. هیچ تشكیلات و سازمانی بدون بودجه كافی نمی تواند فعالیت كند. از این رو خمس به عنوان منبع تأمین نیازهای تشكیلاتی لازم و ضروری بود. این اهمیت را امام علیه السلام با ارتباط دادن آن به مسئله ولایت تأكید می كند.

اگر امامان معصوم گفته اند كه اسلام بر زكات و جهاد و نماز و حج قرار گرفته و محور اصلی همه آن ها ولایت است كه بدان ها مفهوم دینی و مذهبی می بخشد وگرنه اعمالی لغو و بیهوده است امام عسكری علیه السلام بیان می دارد كه خمس نیز در مقام ولایت نشسته است و بی خمس هرگونه عملی بیهوده است. آن حضرت بیان می كند كه حلیت همسران و اموال و خورد و خوراك با پرداخت خمس امكان پذیر و بی پرداخت خمس ولایی نمی توان حلیتی برای آن ها فرض كرد.

در حقیقت تأكید بر خمس برای حلیت امور دیگر از آن رو انجام می شود كه سازمان و تشكیلات نظام ولایی نمی تواند بی خمس اداره شود و این تنها منبع مالی و درآمدی دولت نظام ولایی و تشكیلات ولایی است. بنابراین همانند ولایت است و در همان مقام و جایگاه قرارمی گیرد.

امام در این نامه امور دیگری را نیز مورد بررسی و تأكید قرارمی دهد كه تحلیل و بررسی همه ابعاد آن وقت دیگری را می طلبد.

نامه های دیگر آن حضرت به مردم قم و علی بن حسین قمی از رهبران تشكیلات قم و عبدالله بیهقی و دیگر اشخاص سرشناس و رهبران تشكیلات فرعی نظام ولایی، حاوی مسایلی مهم است كه در عصر حاضر كارآیی بسیاری دارد. مطالعه و تحلیل هر یك از این نامه ها به ویژه در زمانی كه شیعه در كشورهای جهان به اشكال مختلف تحت ظلم و ستم قرارمی گیرد می تواند بسیار راهگشا و سازنده باشد.

بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان


منابع: برگرفته از روزنامه های قدس و کیهان.

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.