تبیان، دستیار زندگی
هر گاه گناهى را در پنهانى مرتكب شدى ، كار خیر را هم در خفا انجام بده ، و چنانچه لغزش آشكارى داشتى ، عمل خیر را هم آشكارا انجام بده تا آن گناه آشكار را جبران كند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

لقمان حکیم امّت

سلمان فارسی
سلمان فارسى، سالهاى طولانى زندگى خود را به سیر و سیاحت و جهانگردى و تحقیق در اصول ادیان گذرانید. او سالهایى از عمر خود را در ایران كه مهد تمدن و فرهنگ و حكمت ‏بود زیست نمود، در سرزمین پهناور «روم‏» و «شام‏» كه مهد علوم ‏مختلف فلسفى بود، تحقیق به عمل آورد، دوران معبدها و كلیساها را در حضور راهبان و دانشمندان سپرى كرد و با اصول ادیان آشنا گردید، و نیز رسوم و آداب ‏فراوانى را در سطح گسترده‏اى آموخت.

آن گاه هم كه به سرزمین «حجاز» وارد شد، با دانشمندان مختلفى حشر و نشر داشت و معارف زیادى را به دست آورد، بدین جهت وقتى به آغوش اسلام وارد شد، در میان یاران رسول خدا صلی الله علیه وآله چون دریایى مى‏خروشید و چون ستاره‏اى در آسمان‏ علم و حكمت مى‏درخشید. پس از آن که مسلمان شد نیز در اوقات خاصی با پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله خلوت می کرد و از آن حضرت کسب فیض می نمود. شاید به همین جهت است که امیرمومنان و سایر ائمه علیهم السلام، از او به «لقمان حکیم امّت» یاد کرده اند.(1)

در این نوشتار پاره ای از سخنان آموزنده و حكیمانه این دریاى بى‏ كران علم و دانش و حكمت را در زمینه مسایل اعتقادى، اخلاقى و اجتماعى، از نظر می گذارنیم.

کلید سعادت

اگر مسلمانان با علی بیعت می کردند به سعادت و سیادت جهانی دست می یافتند و برکات زمینی و آسمان به سوی آنان روی می آورد. (2)

شش چیز عجیب

از شش چیز تعجب می کنم که سه چیز باعث گریه و سه چیز باعث خنده است: علاقه به ظواهر دنیا، طلب دنیا از راه حرام و خنده کسی که نمی داند خدا از او راضی است یا نه، باعث خنده من است و دوری از دوستان و اصحاب پیامبر، وحشت قبر و ایستادن در صف قیامت، سبب گریه من می شود. (3)

مردى به سلمان از بى توفیقى خود براى برخاستن جهت نماز شب، شكایت كرد. سلمان گفت: در روز گناه مكن

از بی حیایی تا هلاکت

هرگاه خداوند عزوجل هلاکت بنده ای را بخواهد، حیا را از او بگیرد و چون حیا را از او گرفت او به مردم خیانت کند و امانت به کلی از او برکنار رود و چون امانت از او رفت همواره خشن و سخت دل شود و چون سخت دل شود رشته ایمان از او بریده شود و چون رشته ایمان از او بریده شود او را جز شیطان ملعون نبینی. (4)

نماز شب با طعم طالبی

نماز شب

مردى به سلمان از بى توفیقى خود براى برخاستن جهت نماز شب، شكایت كرد. سلمان گفت: در روز گناه مكن.(5)

سلمان! بمیر

سلمان، در مقام مجاهده با نفس و تهذیب خود، نفس خویش را مورد خطاب قرار مى داد و مى گفت: سلمان ! بمیر. (6)

برترین عمل

سلمان ، قبل از عبدالله بن سلام از دنیا رفت . عبدالله ، شبى سلمان را در خواب دید.  پرسید: حالت چگونه است؟ سلمان گفت : خوب است .

پرسید: كدامیك از اعمال را برتر یافتى ؟

سلمان : توكل را چیز عجیبى یافتم. (7)

گناه و ثواب، پنهان و آشکار

هر گاه گناهى را در پنهانى مرتكب شدى ، كار خیر را هم در خفا انجام بده ، و چنانچه لغزش آشكارى داشتى ، عمل خیر را هم آشكارا انجام بده تا آن گناه آشكار را جبران كند. (8)

چگونه صبح کردی

«جابر بن عبدالله انصارى‏» مى‏گوید: به سلمان گفتم: شب را چگونه به صبح‏ آوردى؟

سلمان گفت: چگونه شب را به صبح مى‏آورد، كسى كه پایان كار او مرگ است؟ خانه او قبر خواهد بود، جانوران داخل زمین همسایگان وى، و اگر خداوند او را مشمول غفران خویش قرار ندهد، آتش جایگاه او است؟ (9)

دامنه علم و دانش وسیع است، اما عمر انسان كوتاه مى‏باشد. بنابراین، علمى را بیاموز كه در راه دیندارى خود بدان احتیاج دارى، و به علوم دیگر توجه نداشته‏باش و آن را رها كن

سجده و همنشینى

اگر لذت سجده در برابر خداوند متعال، و همنشینى با افراد خوش سخن نبود، كه عطر سخن آنان چون بوى خرماى تازه دلاویز است، آرزوى ‏مرگ مى‏كردم.(10)

میزان عمل

گناه افرادى روز قیامت ‏بیشتر خواهد بود، كه بیش از دیگران در راه گناه و معصیت ‏خداوند سخن گفته باشند. (11)

قیامت

تاریكى قیامت

اى جریر! در برابر خداوند مطیع و فروتن باش، زیرا هر كس در دنیا در برابر خداوند فروتن و تسلیم باشد، روز قیامت‏ خداوند به او مقام بلندى خواهد داد.

اى جریر! مى‏دانى ظلمات روز قیامت از چیست؟

جریر گفت: نمى‏دانم.

سلمان گفت: ظلم و ستم مردم در دنیا نسبت ‏به هم، موجب تاریكى و ظلمات روز قیامت‏مى‏شود. (12)

تو كیستى، و من كیستم

امام صادق علیه السلام فرموده است: میان مردى (كه گرفتار روحیه نژادپرستى بود، و فضایل افراد غیر عرب را نمى‏پذیرفت) با سلمان فارسى گفت و گوى تندى واقع ‏شد.

آن مرد گفت: تو كیستى، و من كیستم؟!

سلمان (با بیان حكیمانه و هوشمندانه) پاسخ داد: اما اول پیدایش من و تو نطفه ‏نجسى است، و آخر كار من و تو هم لاشه گندیده‏اى خواهد بود، اما وقتى روز قیامت فرا رسد و میزان عمل برقرار گردد، هر كس كفه میزان عمل او سبك بود، او پست و فرومایه است، و كسى كه میزان عمل او سنگین بود، كریم و بزرگوار خواهدبود. (13)

دانش سودمند

دامنه علم و دانش وسیع است، اما عمر انسان كوتاه مى‏باشد. بنابراین، علمى را بیاموز كه در راه دیندارى خود بدان احتیاج دارى، و به علوم دیگر توجه نداشته‏باش و آن را رها كن. (14)

سلمان فارسى مى‏گفت:

من حساب خواب خود را هم دارم، همانطور كه حساب بیدارى (كارهاى روزانه) خود را دارم

كفاره گناهان

خداوند متعال، بنده مؤمن خود را به بلا و بیمارى مبتلا مى‏كند، سپس او را عافیت مى‏بخشد، و این بیمارى كفاره گناهان گذشته او مى‏گردد، و از آن پس راه‏ توبه و پاكى را پیش مى‏گیرد.(15)

حساب بیدارى

زمخشرى مى‏نویسد: سلمان فارسى مى‏گفت:

من حساب خواب خود را هم دارم، همانطور كه حساب بیدارى (كارهاى روزانه) خود را دارم.(16)

اهمیت امانت

كسى به سلمان گفت: فلانى براى تو سلام رساند.

سلمان گفت: اگر سلام او را نرسانده بودى، امانتى به عهده تو مى‏ماند، كه آن را ادا نكرده بودى. (17)

یک نصیحت

در روایتى مى‏خوانیم: كسى از سلمان تقاضا كرد، او را راهنمایى كند، كه چه ‏خصلتهایى را به كار گیرد، تا موجب تقویت روابط میان خَلق و خدا گردد؟

سلمان سفارش كرد: سلام را گسترش دهد، نیازمندان را اطعام كند، و آن گاه كه ‏مردم در خواب به سر مى‏برند، به نماز شب و راز و نیاز با خداوند برخیزد.(18)

طبیب مؤمن

وضع هر شخص مؤمن در دنیا، مثل وضع مریضى است كه، طبیب او همراه اوست، و درد و درمان او را مى‏داند. هرگاه آن مریض مى‏خواهد غذاى نابابى را كه به ضرر اوست ‏بخورد، او را از آن غذا باز مى‏دارد، و مى‏گوید: به آن نزدیك مشو كه موجب هلاكت تو مى‏گردد، و بالاخره آن طبیب پیوسته مراقب او مى‏باشد، تا بهبودى یابد.

آرى، وضع یك مؤمن هم چنین است، در دنیا به خیلى چیزها و كارها تمایل ‏پیدا مى‏كند، اما خداى مهربان او را از آنها باز مى‏دارد، تا بدین وسیله سالم بماند، اعمال او موجب رضایت‏ خداوند قرار گیرد، و خداوند او را به بهشت وارد گرداند.(19)

پی نوشت:

1) نفس‏الرحمن، ص 218; الدرجات الرفیعة، ص 211; شرح نهج‏البلاغه ابن ابى الحدید، ج 18، ص 36؛ الاختصاص، ص 8.

2) سفینه البحار، ج 2، ص 182.

3) همان.

4) توحید صدوق ، ص 180.

5) همان، به نقل از «سلمان فارسی»، ص 116.

6) طبقات ابن سعد، ج 4، ص 90.

7) همان، ص 93.

8) صفوة الصفوة ، ج 1، ص 224 به نقل «سلمان فارسى»، ص 225.

9) نفس الرحمن، ص 532; جامع‏الاخبار، فصل 49، ص 106; حلیة الاولیاء، ج 1، ص 187.

10) بحارالانوار، ج 22، ص 384; نفس الرحمن، ص 517.

11) فتاوى صحابى كبیر سلمان، ص 106.

12) حلیة الاولیاء، ج 1، ص 202; الدرجات الرفیعة، ص 217.

13) الدرجات الرفیعة، ص 212; علل الشرایع، ص 276.

14) حلیة‏الاولیاء، ج 1، ص 189.

15) همان، ص 206.

16) ربیع‏الابرار، ج 1، ص 39.

17) همان; حلیة الاولیاء، ج 1، ص 201.

18) همان، ص 204.

19) همان، صص 206 و 207.

بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان


منابع:

استاندار مدائن، احمد صادقى اردستانى.

آشنایی با اسوه ها، تألیف جواد محدثی.

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.