بارندگی به داد هوای تهران برسد
آسمان آبی تهران سال‌هاست به رنگ خاکستری درآمده و دود و گرد و غبار، جایگزین آبی آسمان و ستاره‌های بی‌شمارش شده است.
به گفته مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، امسال برخلاف سال گذشته که هوا پایدار بود و بارندگی کمی در پاییز داشتیم، هم بارندگی و هم وزش باد موجب شد تا آلودگی هوای تهران بحرانی نشود.
اگرچه امسال تا حد زیادی بارندگی‌ها به داد هوای تهران رسید، اما پیامدهای زیانبار آلودگی هوا سال‌هاست پایتخت‌نشینان و محیط زیست این شهر را تحت تاثیر قرار داده و حتی از یک مشکل شهری به یک معضل ملی مبدل شده است.
گفت‌وگوی ما را با دکتر یوسف رشیدی بخوانید.
آقای دکتر به طور کلی چه پارامترهایی در سازمان کنترل کیفیت هوا اندازه‌گیری می‌شوند؟
در سازمان کنترل کیفیت هوا روی دو مقوله کلی کار می‌‌کنیم: آلودگی هوا و آلودگی صوتی. در آلودگی هوا یک‌سری ایستگاه‌های اتوماتیک داریم که به صورت ساعتی و لحظه‌ای پارامترهای هوا را اندازه‌گیری میکنند که شامل مونوکسیدکربن، دی اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن، آزبست، ترکیبات بنزن، ازن و ذرات معلق است.
در حوزه صدا هم ما در حدود 39 ایستگاه سنجش آلودگی صدا در سطح شهر داریم که این ایستگاه‌ها تراز آلودگی صدا را در سطح شهر اندازه‌گیری میکنند.
از بین پارامترهای مختلف آلودگی هوا که به آنها اشاره کردید کدام یک خطرناک‌تر است؟ آیا تغییر فصول روی میزان و نوع آنها تاثیرگذار است؟
وقتی آلاینده‌ای از محدوده استانداردش بگذرد، خطرناک قلمداد می‌شود. آلاینده‌ها را به دو دسته اصلی تقسیم میکنند: یکی آلاینده های کلاسیک مانند مونوکسیدکربن و دی‌اکسید گوگرد و دیگری آلاینده‌هایی که آنها را به نام سموم هوا می‌شناسیم و متاسفانه اثرات و صدمات غیرقابل بازگشتی در انسان به جای می گذارند.
برای درک بهتر تفاوت این دو نوع آلاینده باید گفت اگر در ترافیک شهری در معرض مونوکسیدکربن قرار بگیرید، سردرد و سرگیجه می‌گیرید، اما وقتی از این شرایط دور شوید وضعیت جسمانیتان به حالت عادی برمی‌گردد. اما برخی آلاینده‌ها مثلا هیدروکربن‌های سرطان‌زا، آزبست و ترکیبات خاصی که در ذرات معلق وجود دارند، متاسفانه اثرات غیرقابل بازگشتی ایجاد میکنند.
شاید برای خیلی از ما این آلاینده یعنی آزبست غریبه باشد و در نهایت آن را به عنوان آلاینده‌ای که بیشتر در کارگاه‌های ساختمانی وجود دارد، بشناسیم. این ماده چگونه در سطح شهر تولید می‌شود و در نهایت آستانه خطر آن برای انسان چقدر است؟
هر فعالیتی که در شهر انجام می‌دهیم باعث تولید ذرات معلق می‌شود. بنابراین از احتراق خودروها گرفته تا سیستم گرمایشی منازل و ساخت‌وساز و... باعث ایجاد ذرات معلق می‌شوند، اما در مورد آزبست به صورت مشخص در مواقعی مطرح می‌شود که افزایش مقاومت حرارتی ایجاد شده است، مثلا سایش لنت ترمز و صفحه کلاژ باعث افزایش آزبست در هوا می‌شود.اما نکته قابل توجه این است که استاندارد آزبست در هوا باید صفر باشد و در واقع سازمان بهداشت جهانی و موسسه بین‌المللی سرطان اعلام کرده‌اند هیچ‌گونه آستانه تحملی برای این آلاینده وجود ندارد و غلظت آن باید صفر باشد، در صورتی که ما در تهران حدود پنج هزارم طیف بر سانتی‌متر مکعب آلایندگی آزبست داریم.
آزبست طی چندسال تاثیرات منفی خود را در بدن انسان نشان می دهد؟ ذرات معلق چطور؟
در مورد آزبست تاثیر در طولانی‌مدت مشخص می‌شود، اما این اثرات در ذرات معلق زودتر نمایان می‌شوند. به طور معمول بین 10 تا 30 سال پس از در معرض قرار گرفتن تاثیرات خودشان را نشان می‌دهند.
ذرات معلق بسیار ریز به راحتی وارد ریه می‌شوند. افرادی که از نظر ریوی مشکل دارند در چنین شرایطی دچار حملات تنفسی می‌شوند. در مرحله بعد این ذرات وارد خون می‌شوند و غلظت خون را بالا می‌برند و این بالا رفتن غلظت خون، زمینه را برای سکته قلبی فراهم می‌کند.
سهم بیشتر آلودگی هوای شهر تهران در حال حاضر بیشتر متوجه خودروهاست یا سیستم‌های گرمایشی؟
در حال حاضر حدود 75 درصد آلودگی که در تهران تولید می‌شود مربوط به ناوگان حمل‌ونقل است، مابقی ناشی از سایر موارد آلاینده است. باید گفت 85 درصد از حدود 25 درصد باقی آلاینده‌ها، سهم موتورسیکلت‌هاست.
در حال حاضر اگر شما براساس میزان آلاینده‌ها، وضعیت اضطراری اعلام کنید، وزارت بهداشت به افراد مختلف از جمله کودکان و بیماران قلبی توصیه می‌کند تا از خانه خارج نشوند. به نظر شما با توجه به این‌که هوا در همه جا جریان دارد این توصیه اصولا درست است؟
در مقاطعی که شرایط هشدار اعلام می‌شود، هرچه از منبع آلودگی دورتر شویم، شرایطمان بهتر است و در نقطه مقابل هرچه به ترافیک و منابع تولید آلودگی نزدیک‌تر باشید، غلظت آلودگی هم بیشتر خواهد بود و در نتیجه دریافت بدن از آلودگی بیشتر است. به عبارت دیگر این کار یکی از راهکارهایی است که بخصوص در شرایط بحران آلودگی باید انجام شود.
برای این‌که هوای شهر ما آلوده نباشد، آیا تنها نزولات جوی کافی است یا به وجود باد و فاکتورهای دیگر هم نیاز داریم؟
ما یک‌سری عوامل طبیعی مانند باران، برف و باد داریم که باعث کاهش آلودگی هوا می‌شوند. بنابراین یکی از پارامترهای ما شرایط هواشناسی است. پارامتر دوم تولید آلودگی است، یعنی باید تمام تلاش ما به جلوگیری از تولید آلودگی معطوف باشد. به عبارت دیگر ما باید روی منابع آلودگی هوا مدیریت داشته باشیم. به این ترتیب که دقیقا بدانیم چقدر آلودگی هوا داریم و برای سال بعد حجم آن را کم کنیم.
با توجه به روند لاک‌پشتی که در حال حاضر در پیشبرد طرح‌های مرتبط با کنترل کیفیت هوای تهران دیده می‌شود، به نظر شما با ادامه این وضعیت به کجا می‌رسیم؟
اگر ما برنامه‌هایی که پیش رو داریم را اجرا نکنیم، قطعا شهر تهران با مشکل مواجه می‌شود، به این صورت که تعداد روزهای آلودگی و به دنبال آن آمار بیماری‌ها بالا می‌رود.
در ضمن هر سال در دنیا استانداردهای آلاینده‌ها سختگیرانه‌تر خواهد شد و ما باید خودمان را با این استانداردها تطبیق دهیم. بر این اصل باید روی این موضوع بیشتر کار شود. ما می‌توانیم بحرانی نداشته باشیم. البته اگر موتورسیکلت‌ها رها شوند، خودروی فرسوده داشته باشیم، ناوگان حمل و نقل ما مشکل‌دار باشد، این بحران بدتر و بدتر می‌شود.
نظر شما در مورد راهکارهایی چون زوج و فرد کردن تردد خودروها و میزان تاثیر آن بر کاهش آلودگی هوا چیست؟ با توجه به این‌که موتورسیکلت‌ها از این قاعده مستثنا بوده‌اند؟
مقطعی خوب است؛ اما با توجه به این‌که بر تعداد خودروها روزبه‌روز اضافه می‌شود، این آلودگی دوباره جبران می‌شود و این مُسکن موقت است و ما باید کاری کنیم که مردم خودشان خودروهایشان را بیرون نیاورند.
به طور کلی راهکار عملی برای حل معضل آلودگی هوا در تهران یا سایر شهرهای بزرگ کشور چیست؟ و از نظر شما برای داشتن تهران پاک چه باید کرد؟
اصلاح سیستم حمل‌ونقل، استاندارد کردن سوخت خودروها، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌ها و بسیاری موارد دیگر از مجموعه عوامل موثر در کاهش آلاینده‌های هوا محسوب می‌شوند.
برای پیشبرد اهداف باید از تجربه دنیا استفاده کنیم. خوشبختانه ما می‌توانیم از فناوری‌های نوین در این جهت استفاده کنیم؛ البته دولت و وزارت صنایع باید به روند پیشبرد این اهداف رسیدگی کنند. تغییر همیشه سخت است، اما قطعا با توجه به شرایط موجود، تغییرات باید هرچه زودتر صورت گیرد.
بخش سلامت تبیان
منبع : جام جم آنلاین - بهاره صفوی
مطالب مرتبط:
آلودگى هوا و اثرات احتمالى آن بر سلامتى
آلودگی هوا همچنان قربانی می گیرد
روزهای آلودگی هوا بیشتر مایعات بنوشید
