راه‌های درمان یبوست

هر قدر حرکات روده بزرگ کندتر باشد، سلول‌های روده فرصت خواهند داشت تا آب بیشتری از مواد دفعی بازجذب کرده و به این ترتیب مدفوع خشک‌تر و سخت‌تر می‌شود.

مهم‌ترین عامل افزایش حرکات روده، فعالیت بدنی است و در صورتی که با نوشیدن مایعات کافی همراه گردد باعث اجابت مزاج راحت و منظم می‌شود.

اگر آب و سایر نوشیدنی‌ها به میزان کافی مصرف نشود باعث می‌شود سلول‌های روده مجبور به بازجذب آب شوند و مدفوع خشک شود.

فیبرها قسمتی از مواد غذایی هستند که قابل هضم و جذب نیستند. این مواد تا انتها در روده باقی می‌مانند و باعث حجیم شدن مواد دفعی می‌شوند. در صورتی که فیبر به میزان کافی مصرف شود دفع مدفوع آسان می‌شود. سبزی‌ها، میوه‌ها، خشکبار، غلات و حبوبات منابع اصلی فیبر هستند.

این مواد هر قدر کامل‌تر (تصفیه نشده) باشند دارای فیبر بیشتری‌اند. به عنوان مثال یک سیب متوسط، 25 گرم سویا و لوبیا یا 50 گرم بادام زمینی دارای 4 گرم فیبر هستند. یک پرتقال متوسط یا یک هویج متوسط دارای 3 گرم فیبر هستند و یک برش نان سبوس‌دار یا 30 گرم انجیر خشک دارای 5/2 گرم فیبر است.

دلایل یبوست

شاید یکی از دلایل یبوست نیز مشکلات کولونی (روده ای) مثل توانایی کولون در حرکت دادن محتویات داخل شکم باشد یا دارویی که به طور مرتب مصرف می کنید. بنابراین بهتر است برای اطمینان یافتن از علت اصلی این مشکل به پزشک معالج خود یا متخصص گوارش مراجعه کنید.

برای یاری بیشتر شما در حل این مشکل بهتر است ابتدا بعضی از دلایل اصلی این مشکل را ذکر نماییم. البته به خاطر داشته باشید که افراد متفاوت هستند و دلایل زیر ممکن است جامع نباشد یا شامل حال تمام افراد نباشد.

- مصرف زیاد شیر یا لبنیات

- مصرف زیاد پروتئین و مصرف کم غذاهای فیبردار

- عدم تحرک

- مصرف ناکافی آب یا نوشیدنی های بدون کافئین- حاملگی

- مصرف بیش از اندازه ملین ها

- افزایش سن

-  حرکت کند روده

- وضعیت بالینی خاص مثل دیابت ، سندرم روده تحریک پذیر، کم کاری تیروئید و...

- مشکلات روده و رکتوم مثل وجود پولیپ، بیرون زدگی رکتوم، بواسیر و ...

تشخیص علت یبوست

اولین کار به موازات افزایش سن و در نظر گرفتن تاریخچه خانوادگی و ژنتیکی این است که در سن 50 سالگی یا بالاتر بعضی از آزمایشات روده به منظور اطمینان از عدم رشد ناهنجار زایده در روده انجام شود.

اگر سابقه زخم معده یا سرطان روده در خانواده شما وجود دارد، به دلیل افزایش احتمال ابتلا به این اختلالات ، بهتر است آزمایشات را انجام دهید.

حتی اگر جوانتر هستید و هر تغییری در وضعیت شکم یا تغییر شکل مدفوع (کاهش حجم، باریک شدن و یا افزایش ضخامت مدفوع) ملاحظه نمودید که بیش از دو هفته به طول انجامید، بهتر است به پزشک خود اطلاع دهید.

شما می توانید با توضیح موارد زیر، پزشک را در زمینه تشخیص علت اصلی یاری کنید:

* مدت زمان ابتلا به یبوست

* هر نوع تغییر در رژیم غذایی

* مشاهده خون در مدفوع

* مشاهده تغییر در عادت تخلیه یا تغییر در رنگ مدفوع

*  داشتن مشکلات بالینی  سکته مغزی، کم کاری تیروئید، کاهش وزن غیرعادی و .....

* میزان فعالیت روزانه

* دارویی که معمولا مصرف می کنید. زیرا بعضی از داروها باعث ایجاد یبوست یا خشکی مدفوع می شوند.

عوارض یبوست

یبوست علاوه بر آزاری که در حین دفع مدفوع ایجاد می‌کند، از عوامل اصلی هموروئید (بواسیر) ، شقاق و سایر بیماری‌های مقعدی است و نیازمند پیشگیری و درمان است.

قبل از پرداختن به بحث درمان ذکر چند نکته ضروری است:

اول ـ هر گونه تغییر دفعات دفع یا قوام مدفوع در سنین بالا نیازمند دقت و مراجعه به پزشک متخصص برای بررسی است.

دوم ـ در صورتی که در دوران کودکی در مورد اجابت مزاج صحیح، استرس زیادی به کودک وارد شود، او به طور ناخودآگاه برای فرار از استرس دفعات دفع را کاهش می‌دهد.

سوم ـ بیماری‌ها از علل مهم یبوست هستند. مهم‌ترین این بیماری‌ها شامل کم‌کاری تیروئید، افسردگی و زیادی کلسیم خون می‌باشند. داروها نیز از علل مهم یبوست هستند.

درمان طبیعی یبوست

بیش از 90 درصد موارد بیماران مبتلا به یبوست با افزایش فعالیت بدنی و مصرف مایعات کافی و مصرف مقادیر کافی فیبر (25 تا 30 گرم در روز) بهبود می‌یابند.

در موارد مقاوم، مصرف داروها تحت نظر پزشک توصیه می‌شود.

درمان دارویی یبوست

پودر پسیلیوم ساده‌ترین و کم‌عاضه‌ترین داروی رفع یبوست است که به صورت فیبر عمل کرده و می‌تواند در دوره بارداری نیز استفاده شود.

دسته دوم داروهایی هستند که با خاصیت اسمزی باعث نشت آب به روده می‌شوند، مثل شربت منیزیم و لاکتولوز.

دسته سوم داروهای محرک روده مثل برگ سنا، بیزاکودیل و روغن کرچک است. این داروها بهتر است در خط آخر درمان یبوست مصرف شوند.

فرآوری : نیره ولدخانی

بخش سلامت تبیان

جام جم - دکتر رضا کریمی ، متخصص بیماری‌های داخلی

سلامت نیوز- فاطمه زرمهر