هشدار : افزایش مرگ با گازگرفتگی

هر چند هنوز آمارهای هشتمین ماه سال به طور کامل جمع آوری نشده، اما آمارهای اولیه آبان ماه که توسط ادارات کل پزشکی قانونی برخی استان ها اعلام شده، حکایت از افزایش گازگرفتگی در آبان ماه نیز دارد، به طوری که در استان زنجان پنج مورد و در استان آذربایجان شرقی هفت مورد مسمومیت و مرگ با گاز مونوکسید کربن ثبت شده است.

در آبان ماه سال گذشته هیچ مورد گازگرفتگی در زنجان اتفاق نیفتاد و در آذربایجان شرقی هم فقط دو مورد مسمومیت و مرگ با گاز مونوکسیدکربن روی داد.

از ابتدای امسال تا پایان مهر ماه، 314 نفر به علت مسمومیت با گاز منوکسیدکربن جان باختند که از این تعداد 220 نفر مرد و 94 نفر زن بودند. این آمار نیز در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که 203 مورد گازگرفتگی ثبت شده بود، حدود 55 درصد رشد را نشان می دهد.

فروردین ماه امسال با 85 مورد گازگرفتگی، همچنان بیشترین آمار را داراست و کمترین آمار گازگرفتگی امسال هم با 12 نفر در شهریورماه ثبت شد.

گفتنی است طی سال گذشته 782 نفر که 566 نفر آن ها مرد و 216 نفر آن ها زن بودند به علت مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن جان خود را از دست دادند.

گاز مونوکسیدکربن چیست؟

گاز مونوکسید کربن گازی بدون رنگ و بو است. عمده ترین منبع تولید این گاز سوختن ناقص نفت و گاز است، ولی اصولاً در اثر احتراق هر نوع ماده سوختنی خصوصاً در محیط های دربسته و فاقد اکسیژن ممکن است تولید شود.

استفاده از آبگرمکن یا بخاری های قدیمی و فرسوده یا دارای نقص فنی و فاقد دودکش یا دارای دودکش نامناسب در منزل بیشترین موارد ابتلا به مسمومیت را تشکیل می دهند.

این گاز چه می کند؟

از آن جا که تمایل این گاز برای ترکیب با هموگلوبین خون 250 برابر بیش از اکسیژن می باشد، لذا با بالا رفتن درصد آن در هوای اتاق، به سرعت باعث ایجاد مسمومیت خواهد شد و اکسیژن رسانی به بافت های مختلف بدن از جمله مغز و قلب را دچار اختلال می نماید که به علت بی رنگ و بی بو بودن این گاز، ممکن است وجود آن در محیط تا زمان ایجاد علایم مسمومیت شدید مورد توجه واقع نشود.

نشانه های مسمومیت با این گاز چیست؟

علایم مسمومیت حاد با این گاز شامل سردرد، سرگیجه، تهوع و استفراغ و احتمالاً درد شکمی و سپس حالت بیهوشی، تشنج و اغما می باشد.

در بیماران مبتلا به ناراحتی های قلبی، ممکن است تشدید بیماری یک علامت هشداردهنده باشد.

از سایر علایم مسمومیت می توان به سفتی عضلات، افزایش تعداد تنفس، کاهش فشار خون و گاه تنگی مردمک چشم ها اشاره کرد.

باید توجه داشت حتی اگر فردی در اثر ابتلا به مسمومیت با گاز مونوکسید کربن جان خود را از دست ندهد، ممکن است دچار نواقص عصبی و روانی پیشرفته نظیر فلج عضوی یا اختلال قوای مغز ی‌شود. مسمومیت شدید با این گاز می تواند کشنده باشد.

چگونه از گازگرفتگی پیشگیری کنیم؟

1- آگاه باشید که هر وسیله گرمازای سوختنی که به نحوی با سوخت های فسیلی (نفت، گاز، ذغال سنگ) کار کند به صورت بالقوه می تواند سبب تولید گاز مونوکسید کربن شود.

2- از بخاری های کهنه و فرسوده، بدون دودکش یا دارای دودکش نامناسب و غیر استاندارد استفاده نکنید.

3- توجه داشته باشید،‌ استفاده از بخاری های بدون دودکش به هیچ وجه از تولید گاز مونوکسید کربن جلوگیری نمی کند.

4- هرگز در فضای بسته و محدود که تهویه کافی و مناسب ندارد (نظیر اتاق، گاراژ و ...)، آتش روشن نکنید.

5- هرگز در فضای بسته گاراژ، موتور اتومبیل را روشن نگذارید.

6- قبل از راه اندازی وسایل گرمایشی، از باز بودن مسیر دودکش ساختمان و ترَک و نشتی نداشتن آن اطمینان حاصل نموده و از اتصال مناسب و صحیح لوله بخاری و آبگرمکن به دودکش دیواری اطمینان حاصل نمایید.

7- تمام دودکش ها در پشت‌بام، باید کلاهک مناسب داشته باشند.

8- در محیط های کاری و منازل که در آنها از کوره و مشعل استفاده می شود، از سلامت دستگاه و سیستم تخلیه دود اطمینان حاصل نمایید.

9- هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش جداگانه و منتهی به فضای بیرون منزل باشد، لذا به کارگیری آب گرمکن های دیواری در فضاهای بسته یا مکان های فاقد جریان هوا مجاز نیست.

10- شیب لوله های بخاری افقی در داخل واحدها باید روبه بالا و ارتفاع عمودی لوله در بیرون حداقل سه برابر طول افقی آن باشد.

11- توجه به داغ بودن دودکش پس از روشن کردن وسیله گرمایشی، به اطمینان شما از خروج گاز از منزل کمک خواهد کرد. اگر لوله دودکش بخاری شما سرد است، نشان دهنده خارج نشدن گازهای سمی از دودکش است. در این صورت باید ضمن رفع نقص بخاری، به طور موقت با بازکردن قسمتی از در یا پنجره، هوای اتاق را عوض کنید.

12- ضمن ایجاد تهویه هوای مناسب جهت آشپزخانه و حمام منزل، از نصب آبگرمکن در حمام و نیز روشن کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه جهت گرم نگه داشتن محیط داخل خانه جداً خودداری نمایید.

13- اگر فضای منزل خود را با شوفاژ و سیستم حرارت مرکزی گرم می کنید، درزبندی و بستن منافذ درها و پنجره ها و دریچه کولرها به منظور جلوگیری از اتلاف حرارتی بلاملانع است، اما در صورتی که از بخاری های گازسوز به منظور گرم کردن محیط استفاده می کنید، حتماً مختصری تهویه (ورود و خروج هوا) از طریق باز گذاشتن منافذ در یا پنجره در اتاق ایجاد نمایید و از درز بندی و بستن کامل منافذ خودداری کنید.

14- در صورت احساس سردرد و سرگیجه و تهوع در مکانی که احتمال وقوع مسمومیت با گاز وجود دارد، فوراً آن مکان را ترک کرده و به فضای آزاد بروید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

15- در صورت تداوم علایم فوق برای چند روز متوالی، احتمال مسمومیت خفیف با این گاز وجود دارد که بهتر است در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.

16- رانندگان وسایل نقلیه سنگین، از روشن کردن گاز پیک نیک در اتاق وسیله نقلیه خود جهت استراحت و خواب جدا خودداری کنند.

هنگام برخورد با افراد گازگرفته چه باید کرد؟

1- در صورت مواجهه با مصدومان، سریعاً آن ها را از محیط خارج کنید.

2- پس از خارج ساختن مصدوم از محیط آلوده، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.

3- علائم حیاتی مصدومان را کنترل کنید و از باز بودن راه های هوایی مصدوم اطمینان حاصل نمایید.

بخش سلامت تبیان