اسلایدشو

ناتوانی های ویژه  یادگیری به معنای اختلال در یک یا چند فرایند روانشناختی پایه است که به کاربرد زبان بیانی و نوشتاری مربوط می شود و می تواند به شکل عدم توانایی کامل در شنیدن ، فکر کردن، صحبت کردن ،خواندن، نوشتن، هجی کردن و یا محاسبات ریاضی آشکار شود.

این دانش آموزان به لحاظ هوشی معمولی هستند یا حتی از هوش بالایی برخوردارند ،هیچ مشکل جسمی از لحاظ بینایی، شنوایی و حرکتی ندارند، اختلال رفتاری و محرومیت های فرهنگی – اقتصادی و محیطی  هم ندارند،تلاش هم می کنند، اما در یک یا چند درس دارای مشکلات جدی یادگیری می باشند.

مهم ترین علل مشکلات در فرآیندهای پایه شناختی :

1-ضعف در ادراک ، حافظه ، دقت ، توجه ، تمیز و توالی دیداری

2-ضعف در ادراک ، حافظه ، دقت ، توجه ، تمیز و توالی شنیداری

3-عدم هماهنگی بین چشم و دست

4- عدم غلبه طرفی

انواع اختلالات یادگیری:

ناتوانی در خواندن  :

نارسا خوانی چیست و نارسا خوان کیست؟

نارسا خوانی اشکالات و اختلالاتی است که در خواندن یک فرد وجود دارد و نارسا خوان به کسی اطلاق می شود که  با هوش متوسط یا بالاتر دشواری هایی در یادگیری خواندن پیدا می کند و قادر به خواندن از راه روش های معمول کلاسی نمی باشد.

ویژگی های کودکان مبتلا به ناتوانی خواندن:

1-خواندن با اشتباه به صورت حذف،افزودن و دگرگون ساختن کلمات

2-مشکل در تفکیک بین حروف از نظر شکل و اندازه

3- ضعف در هجی کردن

4- نارسایی در به خاطر آوردن اسم و صدای حروف

5- به نقطه گذاری توجه ندارند  و از توجه به معنای لغت غافلند.

6-کلماتی را که تازه خوانده اند جابه جا تکرار می کنند.

7-سرعت خواندن پایین و حد اقل فهم از جمله.

8- حافظه و تمیز دیداری و شنوایی ضعیفی دارند.

9-دامنه توجهشان کوتاه است و تمرکز کافی ندارند.

10- احساس ناامیدی ، بی لیاقتی یا کم جراتی دارند وتمایل به خواندن ندارند.

11-در کلاس درس معمولا مشکلات رفتاری ایجاد می کنند اما بیش فعال نیستند.

راهبردهای درمانی زمانی که وجود ضعف و مشکل در ادراک ، حافظه ، دقت ، توجه ، تمیز و توالی دیداری است:

1-پنج کارت را پشت سرهم به کودک نشان دهید.کودک تک تک کلمات کارت ها را بخواند.کارت ها را پنهان کنید.کودک بایستی بتواند به ترتیب کلماتی را که خوانده است تکرار نماید و در مراحل پیشرفته تربنویسد.( در صورتی که حافظه کودک برای به خاطر سپاری پنج کارت به حد کافی تقویت نشده باشد می توان تمرین را از دو کارت شروع نموده و به مرور زمان گسترش داد .)

2- همین تعداد کارت را روی میز در معرض دید کودک قرار دهید ، از وی بخواهید کلمات را بخواند و سپس چشمان خود را ببندد. یک کارت را پنهان کنید . وی باید حدس بزند چه کارتی پنهان شده است. می توانید جای کارت ها را با هم عوض کنید و از دانش آموز در مورد تفاوت ایجاد شده توضیح بخواهید.

3-با توجه به دستور ارائه شده با رنگ های مختلف حروفی را که دارای یک نقطه، دو نقطه، سه نقطه هستند یا تمام نقاط آن در بالا یا پایین است را رنگ آمیزی نماید.

مثال:

فرزندم! تک تک حروف الفبا را به خاطر بیاور، حالا به سؤالات زیر پاسخ بده!

کدام حروف نقطه ندارند؟ این حروف را بنویس!

کدام حروف فقط یک نقطه دارند؟ این حروف را بنویس!

کدام حروف دو نقطه دارند؟ این حروف را بنویس!

کدام حروف سه نقطه ای هستند؟ این حروف را بنویس!

نقطه کدام حروف  دربالای آن قرار دارد؟

نقطه کدام حروف در پایین آن قرار دارد؟

4-دو تصویر که ظاهرا با هم مشابه هستند اما اندک تفاوت هایی دارند را به کودک نشان داده و از وی بخواهید راجع به تفاوت های بین دو تصویر را توضیح دهد.

5-حروف مختلفی را به کودک نشان داده و از وی بخواهید تفاوت بین دو گروه حروف را بیان کند .

گروه اول                                                     گروه دوم

ﺟ      ﭼ        ﭘ        ی       ﺑ         *            ﺧ      ﺷ       ﻧ       ﺗ      ﻓ

6- حروف مختلفی را به کودک نشان داده و از وی بخواهید تشابه بین این حروف را در هر ردیف پیدا کند!

ردیف اول:    ت     ث      ز       ش     ض      ظ       غ     ف    ق    ن

ردیف دوم:  ا   ح   د    ر   س    ص   ط     ع   ک   گ   ل   م    ه    ی

ردیف سوم :    ب        پ     ج        چ

ردیف چهارم:    ب       ز        ظ    ض      ف    ن    غ

ردیف پنجم:    ش         چ

7-از کودک بخواهید با دستور شما حروفی را که دارای صداهای خاص مانند( ط –  ظ )( ﻋ - ﻏ )(ﺻ - ﺿ ) و ... هستند را از درس پیدا نموده و در جدول بنویسید .

8-حروف مختلفی را به کودک نشان داده و از وی بخواهید تشابه بین این کلمات را در هر ردیف پیدا کند!

سرد           گرم       سپس       باد           باز         راز

کمک        کبک       گرگ        کلک         کبک         لال

9-تصویری را به مدت یک دقیقه به کودک نشان دهید ، تصویر را پنهان نموده و از وی در مورد جزئیات تصویر سؤالاتی مطرح نمایید.

10-از کودک بخواهید نقاشی کند ، نقاشی خود را به پازل تبدیل نموده و با چیدن قطعات در کنار هم نقاشی خود را باز سازی نماید.

11-در هنگام نوشتن تکلیف از دانش آموز بخواهید کل جمله را بخواند، به خاطر بسپارد، کتاب را بسته و سپس جمله ی کامل را در دفتر بنویسد . در مرحله ی بعد نوشته ی خود را با کتاب تطبیق داده و اشکالات خودرا بر طرف سازد .

راهبردهای درمانی زمانی که وجود ضعف و مشکل در ادراک ، حافظه ، دقت ، توجه ، تمیز و توالی شنیداری است:

1- اگر کودک صدای حروف را فراموش می کند ، نیاز به تمرین و تکرار بیشتر و متنوع تری دارد.

جهت رفع این مشکل بایستی حروفی را که کودک در آن دچار مشکل است را به صورت زیر با وی تکرار نمایید.

صامت + مصوت =        ﺑِ      ﺑَ    با          ﺑ’      بو       ﺑی       بی

مصوت و صامت =        اَب   اِب  آب         اُ ب   اوب    ایب

2- در صورتیکه کودک در بخاطر آوردن بخش اول کلمه یا صدای اول هر بخش دچار مشکل است می توان تمرینات زیر را در نظر گرفت :

- به چند وسیله ضربه بزنید و از کودک بخواهید صدای ضربه ها را به خاطر بسپارد . سپس چشمان خود را ببندد . به ترتیب ضربه به وسایل وارد کنید و از او بخواهید بگوید اولین ضربه به کدام وسیله وارد شد.

- از کودک بخواهید چشمان خود را ببندد. با کوبیدن دو دست به هم ، کوبیدن پاها به زمین و وارد کردن ضربه به میز بخواهید به ترتیب صداها را نام ببرد .

- مربی داستانی تعریف نماید، سپس دانش آموز از بین تصاویر موجود مربوط به داستان، تصاویر را به صورت منطقی مرتب کند.

- مربی خصوصیات یک شیء یا یکی از افراد کلاس را بیان کند ، دانش آموز نام آن شیء یا فرد را بگوید.

- جمله ی نا تمام را کامل کند.

۳- تقویت حافظه و حساسیت شنیداری ، بخش کردن کلمات و تمرین و تکرار ، ابتدا به صورت شنیداری و گفتاری ، سپس به صورت شنیداری – گفتاری و نوشتاری ادامه یابد.

مشکلات در نوشتن:

اختلال نارسانویس چیست و چه کودکانی نارسا نویس هستند ؟

در زمینه نارسانویسی هفت اختلال عمده مورد توجه است :

-فشار بیش از حد بر کاغذ

-درهم ریختگی سازمان فضایی نوشتار یا درهم فرو ریختن

-کلمات و سطور و فواصل نامتناسب آن ها با یکدیگر

-اصلاح کردن مداوم حروفی که قبلا نوشته شده و تجاوز ازمسیر حروف

-کندی در نوشتن که شاید از تبعات فشار زیاد باشد

-کوچک نویسی و نوشتار محو مات

-کج نویسی بیش از حد. نامرتب نویسی بیش از حد

-فاصله گذاری بیش از اندازه بین کلمات

عمده ترین علل نارسانویسی :

- عدم غلبه طرفی

- ضعف در مهارت های حرکتی ریز و درشت

-  عدم هماهنگی بین چشم و دست

-  عدم آموزش صحیح به دست گرفتن قلم و درست نشستن

پیش بینی فعالیت هایی جهت ایجاد غلبه طرفی :

بایستی به کودک کمک نمودتا برتری جانبی کامل را کسب کند. به این صورت که او باید هموا ره راست دست – راست پا- راست چشم و راست گوش و یا باید همیشه چپ دست-چپ پا-چپ چشم و چپ گوش با شد. در غیر اینصورت در اغلب موارد مشکلاتی جدی دریادگیری کودک به وجود خواهدآمدبین سبب توجه بدان حائز اهمیت می باشد.

راهبردهای آموزشی ایجاد هماهنگی بین چشم و دست کودک و تقویت عضلات کوچک و بزرگ دست

1-  جهت تقویت مهارت های دیداری –حرکتی فعالیت های زیر پیشنهاد می شود:

2-  انداختن توپ در حلقه مینی بسکتبال

3- ماهیگیری با استفاده از قلاب های آهنربایی

4-  کوبیدن میخ

5-  پرتاب توپ چسبانک به سوی هدف

6-  پرتاب دارت به سوی هدف

7-  انداختن حلقه های پلاستیکی دور چوبی که به صورت عمودی قرار گرفته است.

8-  بازی توپ با راکت

9-   بازی بولینگ

10-  پیچاندن نخ دور قرقره

11-  حمل یک استکان پر از آب به صورتی که هنگام راه رفتن آب نریزد.

12-  حمل یک زنگوله به صورتی که هنگام راه رفتن به صدا در نیاید.

13-  تیله بازی

14-  پرتاب توپ

15-  بازی یک قل دو قل

16-  درست کردن اشکال مختلف با استفاده از خمیر بازی

17-  حمل کتابی که بر روی سر قرار گرفته ، بدون این که در هنگام راه رفتن از روی سر بیافتد.

18-  گرفتن یک قاشق چای خوری در دست در حالیکه یک توپ تخم مرغی درون آن است و حمل آن به شکلی که هنگام راه رفتن توپ به زمین نیافتد.

19-  تمرینات دوخت(دوخت کوپلن و یا استفاده از صفحات دوز)

20-  باز و بسته کرد پیچ و مهره در اندازه های مختلف(ریز و درشت)

21-  قیچی کردن کاغذهای باطله

22-  مچاله کردن کاغذ روزنامه

23-  باز و بسته کردن دکمه های لباس،بندکفش و زیپ

24-  حرکت انگشتان دست به فرمان مربی

تمرینات مرحله دوم :

1- تعدادی نقطه روی تخته وایت برد بگذارید. نقطه ها را شماره گذاری  کنید. از کودک بخواهید با توجه به شماره ها نقطه ها را به هم متصل کند.

2- ازکودک بخواهید با یک دست روی تابلو دوایری ترسیم کند.(در جهت حرکت عقربه های ساعت)

3- از کودک بخواهید به فرمان شما روی تابلو اشکال هندسی مختلفی را ترسیم کند.

4- ازکودک بخواهیدباچشمان بسته خط راست،حروف یا اعداد را به فرمان شما روی تابلو بنویسد.

5- از کودک بخواهید روی تابلو خطوط منحنی در ابعاد بزرگ و پیوسته ترسیم کند.

6- از کودک بخواهید روی تابلو خطوط شکسته در ابعاد بزرگ ترسیم کند.

مرحله سوم

آمادگی جهت تمرینات مداد کاغذی

قبل از شروع تمرینات نوشتن ، توجه به نکات زیر ضروری است:

1-   به وضعیت نشستن کودک هنگام نوشتن توجه کرده و آن را اصلاح کنید. او باید بتواند روی صندلی کاملا راحت بنشیند . ارتفاع میز تحریر باید با صندلی و با قد کودک متناسب باشد به گونه ای که کودک بتواند هر دو ساعد خود را به راحتی روی میز قرار دهد.

2-   کاغذ یا دفتری که در آن می نویسد تقریبا راست باشد ،بدین معنی که لبه کاغذ با لبه پایین میز تحریر، زاویه ای حدودا 15 درجه داشته باشد.

3-  نحوه مداد دست گرفتن دانش آموز باید صحیح باشد. مداد باید بین انگشت شصت و انگشت اشاره قرار گرفته و از بالای قسمت تراشیده شده گرفته شود.

4-  در مورد کودکانی که در گرفتن مداد دشواری دارند توصیه می شود که مداد را داخل توپ گلف یا پینگ پنگ یا گل رس نمایید. برای گرفتن مداد، کودک را تشویق کنید که توپ را بین انگشت وسط و شصت خود بگیرد. مداد مناسب برای این کودکان باید کلفت تر ، بزرگتر و نوک قلم نرم باشد.

5- از مداد پررنگ و نرم استفاده شود و وقت داشته باشید و در تمام مدت انجام تمرینات ضخامت نوک مداد زیاد نشود.

6-  تمرینات به آرامی و دقت انجام شود و از سرعت عمل در ابتدای کار خودداری گردد.

تمرینات مرحله چهارم :

از این مرحله تمرینات خاص نوشتن آغاز می گردد که از ساده به مشکل طرح ریزی شده است:

1- از کودک بخواهید دستش را درون گواش کند و به دلخواه روی برگه نقاشی کند.

2-از کودک خود بخواهید دستش را درون رنگ گواش کند و حروف الفبا را با انگشت بنویسد.

3-   کف یک سینی را با نمک یا شن بپوشانید و از کودکتان بخواهید کلماتی را به فرمان یا دلخواه خود درون سینی بنویسد.

4-  با استفاده ازکاموا کلماتی را روی کاغذ بنویسید از کودکتان بخواهید با چشمان بسته کلمات را لمس نموده و تشخیص دهد.

5-شابلون اشکال هندسی را روی صفحه کاغذ بگذارید. از کودک بخواهید شکل مورد نظر را با مدادرنگی روی کاغذ ترسیم کند.سپس الگو را بردارید و بعد بگوید چه شکلی را ترسیم نموده است.

6-شابلون حروف را روی صفحه کاغذ بگذارید . از کودک بخواهید حرف را با مدادهای رنگی مختلف روی کاغذ ترسیم کند.پس از ترسیم هر یک از حروف الگو را برداشته بگوید که چه حرفی را نوشته است.

7- شابلون اعداد را روی صفحه کاغذ بگذارید . از کودک بخواهید عدد را با مدادهای رنگی مختلف روی کاغذ ترسیم کند.پس از ترسیم هر یک از اعداد الگو را برداشته بگوید که چه عددی را نوشته است.

8- از کودک خود بخواهید جعبه مداد رنگی های خود را بردارد و با انتخاب رنگ های متنوع روی صفحه خط خطی کند( خطوط منحنی و درهم )

9-از کودک خود بخواهید جعبه مداد رنگی های خود را بردارد و با انتخاب رنگ های متنوع روی صفحه خط خطی کند( خطوط شکسته و درهم )

10-از کودک بخواهید اشکال و حروف و اعداد زیر را بر روی برگه ی نازکی که بر روی این صفحه می گذارید کپی کند.

11-از کودک بخواهید با توجه به علامت فلش بین را خط بکشد، بدون اینکه مدادش رابردارد ویا خطی که رسم می کند به کناره خطوط برخورد کند

12-از کودک بخواهید با توجه به علامت فلش دقیقا روی خط، خطی دیگر رسم کند.

13 -ازکودک خود بخواهید مانند نمونه بنویسد.(هر یک از خطوط را به ترتیب از بالا به پایین آبی، سبز، قرمز ،زرد و قهوه ای کنید.) خط زمینه خط قرمز است.

علت ایجاد مشکل قرینه نویسی و وارونه نویسی در نوشتن چیست؟

این اختلال معمولا در روزهای نخستین سال اول دبستان ممکن است در دانش آموز ملاحظه شود و علت آن وجود مشکلاتی در جهت یابی دانش آموز می باشد. بدین معنا که دانش آموزبا مفاهیمی مانند بالا، پایین- چپ ، راست -جلو، عقب- زیر، و رو آشنا نیست و در زمینه تشخیص این مفاهیم دچار مشکل است.

اختلال املا :

1-  تعداد زیادی از دانش آموزان در درس دیکته دچار مشکل هستند و نسبت به تعداد اشتباهاتی که در این درس مرتکب می شوند نمرات کمی کسب می نمایند.

2-  در این مجموعه سعی شده است به عمده ترین اشکالات اشاره شده ، علت ایجاد و راهبردهای درمان ارائه گردد.

3- عدم تشخیص حروفی که صدای یکسان ولی نوشتاری متفاوت دارند

4-  جا به جا نویسی حروف یک کلمه

5-  جا انداختن آخرین حرف یک کلمه

6-   جا به جا نویسی حروف هم مخرج

7-  کم و زیاد گذاشتن دندانه-نقطه و یانگذاشتن سرکش

8-  سرهم نوشتن یا جدا نوشتن کلمات

9- عدم تشخیص حروف استثنا

راهبردهای درمانی زمانی که وجود ضعف و مشکل در ادراک، حافظه، دقت، توجه، تمیزو توالی دیداری است:

1-  تعدادی کارت سفید به اندازه ی 10×7 تهیه کنید. کلماتی را که با حروف ‌‌(غ - ق) (ت - ط)(ز- ظ - ض - ذ) (ث – س – ص) (ع) در درس وجود دارند را انتخاب کرده با ماژیک سیاه روی کارت به صورت درشت و خوانا بنویسید.(حروفی که در بالا بدان اشاره شد با رنگ قرمز نوشته شوند)دو کارت را به کودک نشان دهید، از او بخواهید کلمات را بخواند، کارت  ها را پنهان کنید و از او بخواهید کلمات را به ترتیب تکرار کند و بعد در هوا، روی میز شن، روی میز و ... مراحل بعدی در دفتر خود بنویسید.

2-  زمانی که کودک در به خاطرسپاری و درست نویسی دو کارت کلمه به حد تسلط رسید تعداد کارت ها را به سه کارت افزایش دهید.

3- تمرین را طی جلسات متعدد ادامه داده و با تسلط کودک در هر مرحله تعداد کارت ها را تا پنج کارت افزایش دهید.

4- از کودک کلاس اول انتظار می رود بتواند تعداد 5 کارت کلمه را به خاطر بسپارد.

5- به عنوان تکلیف متنی با جای خالی مانند نمونه برای کودکانتان در نظر بگیرید:

- در مو ...  ﻊ د ...  ا با خدا ... خن می گوییم.

- کوشا یک ﭘ ... شک ما ... رشده بود.

- شما باید به سرا ... کتاب ها و مجله های ﻣﺨ  ... و ... خودتان بروید.

-  پیشنهادات خود را روی کا ... بزرگی می نویسیم.

۶-  تشابه بین دو تصویر را بیان کند.

۷-  تفاوت های بین دو تصویر را بیان کند.

۸-  تصویری را به او نشان دهید و بخواهید با دقت به آن تصویر نگاه کند، تصویر را پنهان کنید و از او بخواهید چیزهایی که در تصویر دیده نام ببرد.

۹-  در موقع نوشتن تکلیف از روی متن درس ، از کودکانتان بخواهید ، ابتدا یک جمله را کامل بخواند ، به خاطر بسپارد ، کتاب را ببندد ، جمله را بنویسد ، سپس جمله خود را با جمله کتاب مقایسه کند.

۱۰-  از ستونی استفاده کنید که به جای برخی از کلمات آن از تصویر استفاده شده است ، دانش آموز به جای تصویر کلمه بایستی املای درست کلمه را بنویسد.

یادآوری : برای شروع جلسات و تمرینات از یک گروه حرف مثلا فقط (ز- ض- ذ - ظ) استفاده کنید. در صورت همکاری و تسلط دانش آموزان به گروه های دیگر بپردازید.

راهبردهای درمانی زمانی که وجود ضعف و مشکل در ادراک، حافظه، دقت، توجه، تمیزو توالی دیداری است:

1-تعدادی کارت سفید 10×7 تهیه کنید. کلمات مشکل درس را روی کارت ها با ماژیک ، به صورت درشت بنویسید. دو کارت کلمه را برای فرزندتان بخوانیدو از او بخواهید بعد از شما به ترتیب کلمات را تکرار کند، روی هوا، روی میز یا درون سینی شن یا درون دفتر خود بنویسید. این تمرین را چند جلسه ادامه دهید تا فرزندتان به حد تسلط برسد. در جلسات بعد تعداد کارت ها را 3 تا ، 4  تا و 5 تا کنید و در نظر داشته باشید که در هر مرحله بایستی کودک به حد تسلط برسد ، سپس مرحله گسترش یابد.

در هر مرحله برای اینکه کودکتان از درستی نوشتار خود مطمئن شود می توانید کارت کلمه را به وی نشان داده و از وی بخواهید به ترتیب املای نوشته ی خود را با کارت مقایسه کند.

2-به فرزندتان به صورت عبارت ، یا از جملات کوتاه و به صورت یک جمله ی کامل دیکته بگویید. گفتن دیکته به صورت زمزمه وار نیز کمک خوبی خواهد بود.

3-تعداد ده کلمه ی متفاوت برای کودکتان بخوانید که در بین این کلمات بطور مثال تعداد 5 کلمه نام حیوان باشد. از کودک بخواهید دقیق گوش دهد ، به خاطر بسپارد و از بین کلمات نام حیواناتی را که نام برده اید تکرار کند.

4-استفاده از بازی کامل کردن داستان

بازی به این صورت است که نفر اول یک کلمه را میگوید، نفر دوم همان کلمه را گفته و یک کلمه ی دیگر نیز بدان اضافه می نماید تا زمانی که یک جمله ی با معنا و در نهایت یک داستان کامل ساخته شود.هر دانش آموزی که کلمات قبلی را فراموش کرد و یا نتوانست کلمه ی جدیدی به خاطر آورد و اضافه نماید از بازی خارج می شود.

مثال:

نفر اول: من

نفر دوم: من با

نفر سوم: من با مادرم

نفر چهارم: من با مادرم به

نفر پنجم: من با مادرم به بازار

نفر ششم: من با مادرم به بازار رفتیم.

و .....

این بازی کمک بسیار زیادی به افزایش حافظه ی شنیداری دانش آموزان و همچنین بالا بردن دقت و توجه و تمرکز شنیداری ایشان خواهد نمود.

5-بازی حافظه ای:

بطور مثال : مریم به بازار رفت و یک لیوان خرید. نفر بعد همین جمله را با یک خرید اضافی ادامه می دهد، مریم به بازار رفت و یک لیوان و یک قاشق خرید.

6- ترانه ی کودکانه ، شعر ، آوازهای مشهورانتخاب کنید و برای کودک بخوانید ولی خط آخر آن را کاملا ادا نکنید و ناقص رها کنید و از کودک بخواهید که با هر کلمه ای که همان وزن ، آهنگ را دارد جمله را تمام کند.

7- قصه ای را که قبلا گوش نموده است برایتان تعریف کند.

-در صورتیکه فرزندتان جا انداختن مکرر دارد یعنی یک قسمت از جمله را به طور کامل جا انداخته ، سپس ادامه می دهد و این حالت تا پایان دیکته تکرار شود احتمال وجود دارد صرع خفیف در وی وجود داشته باشد که در این صورت مشورت با پزشک متخصص مغز و اعصاب و گرفتن نوار مغزی (EEG  )توصیه می شود.

4- انشا ( مشکلات در زبان نوشتاری)  :

این قسم از مشکلات از شایع ترین ناتوانی های دانش آموزان در سطوح مختلف تحصیلی است. به این معنا که دانش آموز نمی تواند از راه نوشتن به خوبی افکار خود را بیان کند.

پیش نیازها ی  انشا (زبان نوشتاری)

سلامت گفتار- توانایی خواندن – مهارت های املایی – خوانا نویسی- اطلاعات درباره آیین نگارش

ناتوانی در ریاضیات :

اصطلاح نارسایی حساب به ناتوانی شدیدی در یادگیری و کاربرد مفاهیم ریاضی اطلاق  می شود.

ویژگی های کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری در حساب:

1-فقدان یادگیری مهارتهای پیش نیاز برای آموزش ریاضی بر پایه نظریه تحولی پیاژه.

2-حس ضعیف در مورد تصویر بدنی دارند.(ممکن است، اعضا بدن را کاملا بی ارتباط یا نا متناسب رسم کنند)

3-ضعف در مفاهیمی چون  زمان و پول ، نقشه خوانی و شناخت خطوط مختلف دارند.

4-مشکل در روابط فضایی مانند مشکل در فهم مسائلی مثل بالا و پایین، زیر و رو، کوتاه و بلندو...

5-اختلال در ادراک دیداری و دیداری - حرکتی .

6-وجود اختلال در درک مفاهیم و اصطلاحاتی نظیر بعلاوه،تفریق، پس دادن ، باقی مانده و ارزش مکانی اعداد

7- مشکل در بکارگیری روش های مناسب جهت حل مساله

- آشنایی با مراکز اختلالات یادگیری و روش های ارجاع دانش آموزان مشکوک به اختلالات یادگیری:

در خصوص نحو ارجاع به دو روش می توانید عمل نمایید:

الف-معرفی گروهی دانش آموزان طی نامه ای به کارشناسان مقطع ابتدایی ناحیه مربوطه

ب-معرفی انفرادی دانش آموزمستقیما به مرکز

-ایجاد هماهنگی لازم با مربیان مرجع جهت بالا رفتن ضریب موفقیت و سرعت در بهبود :

1- بایستی خاطر نشان ساخت که اختلال یادگیری از جمله مواردی است که در صورت شناسایی قابل درمان بوده و در صورت عدم شناسایی وعدم توجه، به معضلی در پایه های بالا تبدیل خواهد شد و ممکن است باعث ایجاد مشکلات حادی مثل مردودی- ترک تحصیل و یا بروز مشکلات روحی – روانی در ایشان گردد.شرط لازم موفقیت فراگیر و رفع مشکل وی همکاری مربی مرجع،خانواده و مربی کلاس خواهد بود.

- تقویت مهارت های ذهنی و رفع موانع یادگیری(تقویت ادراک فضایی)تألیف زکیه سادات ایازی

-  تقویت مهارت های ذهنی در کودکان(رمز گردانی)تألیف مهناز کدخدایی

- الفبای تلاش( کتاب کار بنویسیم و بخوانیم اول دبستان)تألیف گروه مؤلفان

- راهبردهای عملی در درمان لجبازی کودکان و نوجوانان-تألیف: مرضیه علیزاده ثانی و رضا محمد دوست

در دوران پیش از مدرسه، بچه ها علاقه مند به کشف بسیاری از مسائل بوده و اطلاعات بسیاری را در مورد محیط اطراف خود می آموزند. پرسشهایی مانند بچه ها از کجا می آیند؟ از سوالهای معمول کودکان در این مرحله است که بسیاری از والدین ناآگاه را پریشان می کند.

در حالی که این پرسشها برخلاف ظاهر تخصصی و جنسی خود در محتوا تفاوتی با سایر سوالهای کودکان مانند پرسش در مورد منبع باران و رنگ آبی آسمان ندارند. ارائه جوابهای مبهم و گفتن این مطلب که "تو خیلی کوچکتر از آن هستی که این چیزها را بفهمی." بچه ها را ناچار می کند که این سوالها را برای خودشان نگه دارند و از تولد تصورات عجیب و غریب برای خود بسازند.

بچه ها در این سن در مورد جنسیت خود کنجکاو بوده و بازی هایشان تاحدودی رنگ و بوی جنسیت را به خود می گیرد. در سن سه سالگی اغلب بچه ها از تفاوتهای آناتومیک هر دو جنس آگاه بوده و شکل های مربوط به هر جنس را تقریبا می شناسند. "دکتر بازی" یکی از بازی های معمول کودکان در این سنین است که کنجکاوی آنها را در مورد جنسیت آشکار می سازد. جستجو و سوال در مورد محلی که بچه از آن متولد می شود  نیز از مسائلی است که ذهن این کودکان را به خود مشغول داشته و گاه موجب سردرگمی آنها می شود.

سوالهای جنسی کودکان اغلب از حدود سنین سه تا پنج سالگی آغاز می شوند. آنها نیازمند اطلاعات صحیح بوده و سوالهای خود را تا رسیدن به جواب قطعی و به بهانه های مختلف تکرار می کنند.
معمولا والدین ناآگاه در این مورد به دو شیوه برخورد می کنند: یا جوابی به سوالها نمی دهند یا ذهن کودک را با انبوه اطلاعات پر می کنند.

اما دو قاعده کلی برای ارائه اطلاعات جنسی و یا اطلاعاتی در مورد مرگ، طلاق وموارد مشابه صدق می کند:
۱ ـ کشف و درک آنچه بچه ها می دانند و نحوه نگرش آنها
2 ـ صداقت در بیان مطلب

گرچه پدر ومادرها در بسیاری از موارد نمی توانند اطلاعات دقیقی به بچه ها بدهند ولی می توانند آنها را از تصور و فکر غلط رهایی بخشند.
مثلا در مورد تولد بچه، اغلب کودکان فکر می کنند بچه از خوردن چیزی توسط مادر و بزرگ شدن آن در شکم مادر ایجاد می شود. وقتی والدین اطلاعات درستی به او بدهند این تصور غلط در ذهن آنها از بین خواهد رفت.

بسیاری از اطلاعات و آگاهی های ارائه شده توسط والدین ممکن است توسط بچه ها فراموش شده و بدرستی درک نشوند. اما مهم است که در طول سالهای رشد درک او از این مسائل نیز افزایش یافته و به ارائه اطلاعات صحیح عادت نماید. مثلا گرچه یاد گرفتن نامهای آناتومیک دستگاه تناسلی برای بسیاری از کودکان دشوار است، اما زمینه ای را برای دریافت اطلاعات صحیح بعدی فراهم می نماید و یا فهم این نکته که به دنیا آمدن بچه ربطی به خوردن و گوارش ندارد ، ولی از جایی نزدیک به محل دفع رخ می دهد ( اما نه از محل ادرار کردن و دفع مدفوع ) خیال او را تاحدودی آسوده می کند.

باید توجه داشت وقتی بچه ها سوال می پرسند تنها باید جواب همان سوال را داد.
بهترین زمان برای آموزش مسائل جنسی به کودک، زمانی است که خود او سوالی را می پرسد.
پاسخ دادن به سوالهای کودکان با صداقت و همدلی، یکی از راههای عشق ورزیدن و احترام گذاشتن به آنان است.
کمتر کودکی قبل از هشت سالگی از مسائل جنسی سر در می آورد.

والدین باید همواره سعی کنند هنگام بحث در مورد موضوعات جنسی، احساسات، عواطف، عشق و ارزشهای اخلاقی را نیز دخیل کنند.
ترکیب این مفاهیم با صراحت و صداقت به کودکان کمک می کند تا هنگامی که بزرگ شدند در مورد رفتار جنسی خود خویشتندار و دارای قضاوت صحیح باشند.
اگر چه کودکان خردسال معمولا توضیحات ساده را به آسانی می پذیرند، کودکان بزرگتر از پنج یا شش سال، اغلب با گفتن یک اوه؛ به نخستین شنیده هایشان درباره مسائل جنسی واکنش نشان می دهند.
این علامت آشکار و بسیار خوبی است که کودک نمی تواند جزئیات بیشتری را تحمل کند، بنابراین موضوع صحبت را عوض کنید و دفعه بعد رویکرد دیگری را امتحان کنید.

منبع: درسنامه اختلالات جنسی؛ نوشته: دکتر شایسته جهانفر و میترا مولائی نژاد.

بازیهای آپارتمانی

جالب اینجاست که در یک خانه پنجاه متری زندگی می کنیم و همه وجب به وجب آن را هم با اسباب و اثاثیه لوکس و گران قیمت پر کرده اند و مجبوریم با احتیاط  از کنار آنها رد شویم بعد هم توقع دارند ماکودکان هم مثل بزرگترهامان آسته برویموآسته بیاییم... !

اگر در یک منزل پنجاه متری و یا یک آپارتمان کوچک زندگی می کنید درگیری زیادی با بازی کودکانتان پیدا خواهید کرد اما کودکان شما هیچ فرقی با بقیه کودکان ندارند نباید به خاطر این مشکلات کودکان را مجبور به خمودی و کسالت نمود.به فرض آنکه آپارتمان شما کوچک است و گنجایش بازیهای پر سر و صدا و پر تحرک کودکان را ندارد،یا وجود بیمار یا سالمندی(برای دراز مدت) ،سکوت و سکون کودکان را واجب می کند،این مشکل بزرگترهاست به کودکان ربطی ندارد.کودکان به انواع بازیهای فکری و جسمی برای رشد همه جانبه خود نیازمندند. به هیچ وجه حق نداریم بازی را برای کودکان تلخ و همراه با استرس نماییم .حق کودکان بر گردن ماست که فضای سالمی برای بازی کردنشان فراهم کنیم .اگر کمی حوصله و درایت داشته باشیم به خوبی می توانیم این مسئله را مدیریت کنیم.

 نباید بازی کودکان را خراب کنیم اما می توانیم بازی آنها را به گونه ای غیر محسوس و غیر مستقیم تغییر دهیم .مثلا اگر می خواهیم جلوی توپ بازی کودکان را در فضای داخل خانه بگیریم ،بهترین کار این است که با خرید یک اسباب بازی فکری بدون این که آنها را مجبور کنیم با میل خودشان بازیشان را تغییر دهیم.

اگر می خواهیم در حضور میهمان کودکمان را کنترل کنیم ،یک جعبه آبرنگ و یک مقوای سفید را همانوقت در اختیار او بگذاریم تا او خود از دویدن منصرف شود.

 این مسئله تغییر بازی بسیار موثر و کمک کننده است. بسیاری از بد رفتاریهای کودکان در حین بازی با تغییر بازی مرتفع خواهد شد.کودک اصرار دارد که دائم بازی کند اما نوع بازی خیلی برایش مهم نیست فقط باید بازی مورد نظر بتواند نظر کودک را جلب کند.برای آنکه توجه کودک را به بازی مورد دلخواه خودتان جلب کنید باید مراقب باشید کودک منظور اصلی شما را برای کنترل خودش نفهمد .او باید اینطور برداشت کند که شما واقعا بازی بهتری را می خواهید پیشنهاد کنید. مثلا اگر یک سی دی کارتون داخل دی وی دی بگذارید و بگویید بشین کارتون ببین اگر سر و صدا کنی و ... در این صورت کودک رغبتی به کارتون نشان نخواهد داد. می توانید مثلا با همسرتان راجع به جالب بودن و مهیج بودن کارتون مورد نظر صحبت کنید تا او با شنیدن حرفهای شما تحریک شده و خود پیشنهاد دیدن کارتون را مطرح کند.

باید توجه داشته باشیم زمانی کودک را به محیط های باز بیرون ببریم که کودک میل به انجام بازیهای پر تحرک داشته باشد تا به خوبی از بازی اشباع شده و در منزل بازیهای کم تحرک و فکری انجام دهد.

اگر مجبوریم بیشتر اوقات کودکان را از بازیهای پر سر و صدا و پر تحرک منع کنیم باید فرصتی را برای انجام چنین بازیهایی در بیرون از خانه برای کوکانمان فراهم کنیم. می توانیم آنها را در مواقعی که سرحال و پر انرژی هستند به فضاهای تفریحی ببریم تا فرصتی برای تخلیه ی انرژیهای خود و بازیهای پر سرو صدا و پر تحرک داشته باشند. باید توجه داشته باشیم زمانی کودک را به محیط های باز بیرون ببریم که کودک میل به انجام بازیهای پر تحرک داشته باشد تا به خوبی از بازی اشباع شده و در منزل بازیهای کم تحرک و فکری انجام دهد.

بچه ها خود به صورت بیولوژیکی حساب این چیزها را دارند چنانچه دو ساعت مثلا بازی حرکتی و جسمی داشته باشند در دو ساعت بعدی از بازی فکری استقبال می کنند یا چنانچه دیروز را کاملا پر تحرک سپری کرده باشند امروز به نقاشی علاقه نشان خواهند داد. اما اگر شما توجهی به این برنامه ریزیها نداشته باشید و موقعی که کودک حوصله  بازیهای حرکتی و پر جنب و جوش را ندارد او را به پارک ببرید و او وقت خود را با بی میلی صرف بازی کند، ممکن است در ساعتهای بعدی میل به بازیهای حرکتی نشان دهد و اقدام شما برای کنترل او در منزل بی فایده باشد.

به هر حال اگر می خواهید کودک شما مطابق مناسب وضعیت آپارتمان نشینی شما بازی کند،به گونه ای غیر محسوس و غیر مستقیم بازی کودکان را مدیریت کنید تا نتیجه دلخواه شما حاصل شود بدون آنکه مزاحم بازی کودکان شده باشید. ضمنا وقتی به خاطر شرایط زندگیتان مجبورید از بعضی بازیها جلوگیری کنید ، لااقل بازیهایی که مناسب هستند را با حوصله تحمل کنید و برای اجرای بهترشان همکاری کنید. توجه داشته باشید کودکان را خسته و پرخاشگر نکنید.یکی از علل مهم پرخاشگری کودکان ، مزاحمتهای دائمی والدین در بازی آنهاست.

نویسنده:دانا

ریاست کودکانه

تعالیم اسلامی در مورد تربیت کودک ابعادی وسیع دارد و علاوه بر این که برای دوران پیش از تولد دستورات مؤکّدی دارد، برای دوران بعد از تولّد (شیرخوارگی، نوپایی، نوباوگی و...) نیز توصیه هایی می نماید .یکی از غرایزی که خداوندِ حکیم در باطن کودک قرار داده، تمایل به بازی است. کودک، بالفطره میل به بازی دارد، گاهی می دود و جست و خیز می کند، گاهی با اسباب بازی های خود سرگرم می شود و از جابه جا کردن آن ها لذت می برد . بازی برای کودک درسی است از زندگی، البته متناسب با استعداد او. طفل از بازی تعلیم می گیرد و با بازی تربیت می شود و رشد می کند. شاید بعضی از پدران و مادران، بازی را برای طفل امری بیهوده و بی ارزش بپندارند ولی حقیقت امر غیر از این است. بازی برای طفل کار است و شغل اساسی او در سنین طفولیت .

عوامل کودکانه ی طفل – که سرشار از مایه ی کار و نیروهای متراکم و لب ریز از نشاط و شادابی است - اقتضا می کند که به بازی و به اصطلاح شیطنت بپردازد و باید او را برای این گونه جنبش ها آزاد گذاشت تا از این طریق علاوه بر خارج ساختن نیروهای متراکم، به تجدید نشاط پرداخته و ضمناً بتواند با محیط پیرامون خود به مناقشه و درگیری سرگرم شود و از این رهگذر نیروی قهر و غلبه به محیط، خود را به تمرین و ورزش وادارد.

اسلام، دوران هفت سالگی اطفال را زمینه ساز دوران های دیگر می داند و چنان شخصیتی برای کودک قائل می شود که حتی این دوره را دوره ی «سیادت کودک» می نامد. اسلام برای کودک در این مرحله از زندگی، «آزادی و آمریت» را توصیه می کند و والدین را موظف می کند تا از برآوردن درخواست های مشروع کودکان سرباز نزده و به این فرمان روایی کودک احترام بگذارند .

اسلام، دوران هفت سالگی اطفال را زمینه ساز دوران های دیگر می داند و چنان شخصیتی برای کودک قائل می شود که حتی این دوره را دوره ی «سیادت کودک» می نامد.

امام صادق(ع)، ششمین اختر تابناک امامت، هفت سال اول زندگی کودک را دوره ی، بازی کودکان می داند و به والدین و مربیان به لزوم آزادی کودک در سال های اولیه اش توصیه می کند که باید او را در جنبش های کودکانه اش آزاد گذاشت: «فرزند خود را آزاد بگذار تا هفت سال به بازی بپردازد» (کافی جلد ششم، ص 46، به نقل از الحدیث 1369).

در این حدیث اشاره به این است که طفل در دوره ی هفت سال اول نه تنها به هیچ تکلیفی و حتی هیچ تمرینی – در انجام تکالیف – موظف نیست بلکه باید میدان را برای آزادی او در رهایی از نیروهای متراکم، بازگذاشت تا ضمن تمرین در آزادی، با محیط خود به مناقشه بپردازد و در ضمن درک کند که در اجرای خواسته های مشروع کودکانه ی خود می تواند از یک نوع آمریت و درخواست و انتظار طاعت از دیگران، بهره مند باشد . بازی بزرگسالان با کودکان در برنامه های تربیتی، امری بسیار مهم تلقی شده است. پیشوایان گرامی اسلام به این عامل بزرگ تربیتی، توجه کامل نموده اند و بازی با کودکان را از مستحبات دینی قلمداد کرده اند . بازی پدر و مادر با فرزند مانند لباس نو و کفش قشنگ و اسباب بازی، مایه ی مسرت و شادمانی کودک است. در اسلام مسرور کردن کودک از عبادات می باشد .

در احادیث منقول از حضرت محمد(ص)، شرط تفاهم و همدلی و هم چنین فراهم آوردن زمینه ی رشد شخصیت کودکان، رفتن اولیا و بزرگ ترها در قالب شخصیت کودکان است . رسول اکرم (ص) می فرماید: «آن کس که نزد او کودکی است باید در پرورش وی کودکانه رفتار نماید». در همین مورد حضرت علی(ع) فرموده است: «کسی که کودکی دارد باید در راه تربیت او خود را تا حد طفولیت تنزل دهد» (وسایل، جلد پنجم، ص 126، به نقل از فلسفی 1353).

نحوه ی برخورد پیامبر اسلام(ص) با کودکان از ظرافت، دقت و روشنی ویژه ای برخوردار بود. رسول اکرم(ص) در حساس ترین لحظات زندگی خود و با همه ی گرفتاری هایی که در صدر اسلام با آن روبه رو بود، رفتاری پیامبرانه را به کودکان می آموخت. آن گاه که به نماز جماعت می ایستاد، نوه ی گرامی اش که دوران طفولیت و خردسالی را سپری می کرد، به خود اجازه می داد که بر گُرده ی برگزیده ی خدا سوار شود و پیامبر اکرم(ص) در مقابل  این طفل خردسال چنان حلم و بردباری و خضوعی نشان می داد و تکریم می کرد که اطرافیان را به تعجب وامی داشت. علاوه بر آن کودکانِ مدینه در برخورد با پیامبر به خود جرأت می دادند و از آن حضرت می خواستند که با آن ها به بازی بپردازد و نبی اکرم(ص) به خواست آن ها جوابی مثبت و منطقی  می داد (مقدم و ترکمان 1375).

علاوه بر مطالبی که پیشوایان دین در مورد تربیت کودکان فرموده اند، دانشمندان اسلامی نیز برنامه هایی را برای این دوره ارائه داده اند:  ابوعلی سینا، حکیم و دانشمند ایرانی، معتقد است که اطفال تا شش سالگی از تمایلات خود پیروی می کنند و بر اولیای طفل است که همواره آن ها را از آن چه به آن تمایل دارند محروم نکنند و آن چه را باعث محدود شدن کودکان می شود، بر او تحمیل ننمایند. بوعلی، سلب آزادی و جلوگیری از جنب وجوش و بازی کودکان را زمینه ای برای افسردگی آن ها می داند.

اسلام برای کودک در این مرحله از زندگی، «آزادی و آمریت» را توصیه می کند و والدین را موظف می کند تا از برآوردن درخواست های مشروع کودکان سرباز نزده و به این فرمان روایی کودک احترام بگذارند .