در بحث قبل رسیدیم به اینجا که توی آسمون چیزهایی هست که ما نمی بینیم اما جرم قابل توجهی دارند. جالبه بدونید که چیزهایی که نمی بینیم از چیزهایی که می بینیم خیلی بیشتره!

امام علی^(ع) در یکی از خطبه هایشان می فرمایند: نورهایی وجود دارد که شما نمی توانید آنها را ببینید.

نوری که ما می بینیم از یک طیف پیوسته تشکیل شده که از قرمز شروع میشه و با بنفش تموم میشه.سال ها پیش نیوتون با استفاده از یک منشور تونست نور خورشید رو (که ترکیبی از چند نور است و سفید به نظر می رسد) تجزیه کنه. نور خورشید پس از عبور از منشور به دلیل مختلف بودن ضریب شکست برای هر نور، تجزیه شده و یک طیف پیوسته را تشکیل می دهد.

نوری که می توانیم ببینیم قسمت کوچکی از یک خانواده بزرگ به نام موج الکترومغناطیس است. پس نور خاصیت موجی دارد و هر موج یک طول موج. طول موج نور قرمز حدود 600nm (نانومتر=10^-9متر) و طول موج نور بنفش حدود 400nm است. به که امواجی طول موج آنها بیشتر از 600nm باشد امواج فروسرخ و امواجی که طول موجشان کمتر از 400nm باشد فرابنفش گفته می شود.

بنابراین نور مرئی گستره ای حدود 200nm دارد، در حالی که گستره امواج الکترومغناطیس از 10^-12m (به اندازه هسته یک اتم، که پرتوی گاما نامیده می شود) تا چندین کیلومتر است. پس متوجه شدید که نور ها فقط به صور مرئی وجود ندارند بلکه طبق فرمایش امام علی^(ع) نورهایی وجود دارد که ما نمی توانیم آنها را ببینیم.

اجسام می توانند در هر طول موجی را از خود تابش کنند، مثلا خورشید بجز نور مرئی امواج فروسرخ (که باعث گرم شدن زمین می شود) و فرابنفش (که برای موجودات زنده مضر است و توسط لایه اوزون جذب می شود) و حتی اشعه X (که سرطان زاست و باز هم توسط لایه اوزون جذب می شود) هم تولید می کند.

پس متوجه شدید که ما چه اندازه کمی از جهان خود را می بینیم. امروزه با وجود رادیو تلسکوپ ها می توانیم بخش بسیار کوچکی از این جهان مخفی را آشکار کنیم و حتی از آنها عکس بگیریم.

جهان خیلی خیلی وسیع است و ما اکنون پس از گذشت 400 سال از اختراع تلسکوپ فقط توانسته ایم قسمت کوچکی از این آسمان بی انتها را رصد کنیم. و تازه اگر بتوانیم همه جای جهان را ببینیم تازه می شویم مثل کودکی که تازه چشم باز کرده! چون هنوز کمتر از 10 درصد جهان را دیده ایم!!

مطلب بعدی در مورد اجرامیه که تابش های آنها غیر از نور مرئی است و با چشم دیده نمیشن.

اول میخوام چند تا از اصطلاحات و تعاریف نجومی رو بگم تا حرف همدیگه رو بهتر بفهمیم.

ستاره: کره عظیمی از گازهای داغ و به هم فشرده (مانند خورشید) است. دما در آنجا بسیار بالاست و مرتبا در آنجا فعالیت های هسته ای (البته از نوع صلح آمیز) صورت می گیرد. گفتم که ستاره از گاز درست شده پس در اثر جاذبه خودش تمایل داره که به طرف مرکزش جمع بشه اما همین فعالیت های هسته ایه که دمای ستاره رو بالا میبره و اجازه نمی ده ستاره تو خودش فرو بره و نابود بشه. برای همین گفتم فعالیتش صلح آمیزه! تازه خورشید ما با همین فعالیت های هسته ای داره به ما زندگی میده. شب و روز ما رشد گیاهان گرمای روز و ... به دلیل همین فعالیت های صلح آمیز هسته ایه.

ولی متاسفانه این روال برای همیشه نخواهد بود و عمر هر ستاره ای بالاخره تمام خواهد شد. میدانیم که با هر انفجار هسته ای یک درصد از جرم ماده تبدیل به انرژی می شود. بله همش یک درصد از ماده و این همه انرژی (که از رابطه E=mc² قابل محاسبه است) بنابراین روزی مواد ستاره به اندازه ای می رسد که دیگر همجوشی هسته ای نمی تواند شکل بگیرد و از اینجاست که دفتر عمر ستاره بسته می شود. عمر هر ستاره به اندازه آن بستگی دارد، هر چقدر که بزرگتر باشد عمر کوتاه تری خواهد داشت!

تعجب نکنید، درسته که ستاره بزرگتره و ماده بیشتری داره اما نیروی گرانش آن هم متناسب با اندازه اش زیاد می شود و برای مقابله با آن باید انرژی بیشتری صرف بشه. به همین دلیل ستاره داغتر، انفجارها شدیدتر و در نتیجه با سریعتر شدن روند از دست دادن جرم عمر ستاره کوتاه تر می شود.

عمر ستاره های بسیار بزرگ که چندین یا چند ده برابر جرم خورشید جرم دارند فقط چند یا چند صد میلیون سال است (می بینید حتی کمشون هم زیاده). ستاره های کوچکتر از خورشید هم ممکن است ده ها میلیارد سال عمر کنند (الله اکبر!).

اما خورشید ما چی؟ چند سالشه؟ چقدر دیگه عمر میکنه؟

هم اکنون که این مقاله را می خوانید خورشید در سن 4.5 میلیارد سالگی است و تا 5.5 میلیارد سال دیگر (یعنی تا سن 10 میلیارد سالگی) به خوبی و خوشی زندگی خواهد کرد. توجه کردین تو این پاراگراف آخر چند بار گفتم میلیارد! راستی 10 میلیارد چند تا صفر داره!

خیلی حرف زدم نه. برای امروز دیگه بسه. اگه سوالی داشتید بپرسید خجالت نکشید.نظر هم یادتون نره.

قبل از هر چیز میخوام یه خبر مهم بدم.

سیارات منظومه شمسی 8 تا شدن! البته اولش که 9 تا بودن بعد فهمیدن که یه سری سیارک هم بعد از پلوتون هستند که نه میشه بهشون بگی سیاره نه بگی سیارک یا خورده سنگ. در واقع تعریفی براشون نداشتن یعنی تعریفشون برای سیاره کامل نبود. البته اینا همش تقصیر پلوتون بودا چون خیلی کوچیک بود و در عین حال سیاره هم بود. اوضا خیلی به هم رخته بود یا باید پلوتون رو سیاره حساب می کردن که در اون صورت تعداد بروبچز منظومه شمسی بیشتر از اینها می شد یا اینکه پلوتون رو از خانواده سیاره ها اخراج می کردن. که بالاخره راه دوم رو انتخاب کردند و این سیاره زبون بسته رو از خانوادش انداختن بیرون (حیونکی!). بعد هم برای کارشون یه سری دلیل اوردن که پلوتون مدارش با بقیه سیاره ها فرق می کنه و دقیقا دور خورشید نمی چرخه ... و از این حرفا.

البته نگران نباشید پلوتون هنوز سرجاشه!

سلام دوستان.

به وبلاگ من خوش آمدید. در این وبلاگ شما را با زیبایی های دنیای نجوم آشنا خواهم کرد.