| |
| هیچ‌کس نمى‌تواند منکر اثرات رنگ‌ها در امر آموزش باشد. زیرا همه رنگ‌ها در همه حالات، بخصوص زمانى که ذهن آدمى تمرکز پیدا مى‌کند و سلول‌هاى مغزى‌اش شروع به ضبط و نگهدارى داده‌هاى جدید مى‌کنند، در تمام افراد بشرى یکسان عمل مى‌کنند. پس باتوجه به بیان فوق باید در تمام مراحل آموزش به اهمیت رنگ‌ها واقف بود و باتوجه به این آ‌گاهى سعى و اهتمام داشت که هر رنگ را در جاى خود استفاده کرد تا اثرات مثبت آن به مرور زمان قابل رویت باشد. باید با یکسرى تمهیدات مناسب کارى کرد که بین کودک و نوجوان با دنیاى رنگارنگ پیرامون او نوعى تعامل ایجاد شود و در سایه این دوستى و شیفتگى امر یادگیرى به سهولت و با لذت انجام گیرد. اصلا این یک امر پذیرفته شده است که والدین و اولیاى مدارس وظیفه دارند که با استفاده درست و روانشناسى شده از رنگ‌هاى مختص گروه سنى کودک و نوجوان زمینه بسیار مناسبى فراهم سازند تا دانش‌آموزان با انبساط خاطر و نوعى آرامش درونى و بیرونى به مقوله یادگیرى بپردازند. به عنوان مثال کلاسى که با رنگ گرم و شاد رنگ‌آمیزى شده به مراتب آموزش و یادگیرى در آن به سهولت و سرعت انجام مى‌گیرد تا کلاسى که با رنگ تیره رنگ‌آمیزى شده و به نوعى کسالت و در خود فرو رفتن را پدیدار مى‌سازد. بنابراین براى نیل به هدفى خوب و سازنده و استفاده بهینه از رنگ‌ها در امر آموزش کودکان و نوجوانان باید از طرق مختلف و در محل‌هاى خاص کودک و نوجوان از رنگ‌هاى متناسب با روحیات آنها استفاده کرد. مدارس و طیف رنگ‌ها رنگ‌آمیزى آموزشگاه‌ها و استفاده از وسایل تحریر که رنگ مناسبى دارند، امرى حساس و دقیق است. قبل از هر چیزى بهتر است متولیان آموزشگاه‌ها و مدارس به جاى اعمال سلایق شخصى که متناسب سن و طرز فکر خاص خود آنهاست و در بسیارى موارد گریزى از آنها نیست، باتوجه به علایق و نیازهاى روحى و فکرى کودکان و نوجوانان در حال تحصیل اعمال نظر کنند. چرا که به عنوان مثال فردى که چهل سال سن دارد، طرز فکر، خواسته‌ها، ابعاد مختلف روحى و ... او با دانش‌آموزى که سیزده، چهارده سال سن دارد، متفاوت است. پس کمى قابل تامل است که این اختلافات نادیده گرفته شود و عواقب این نادیده گرفتن سهوى در ابعاد گوناگون آموزشى و پرورشى قابل رویت باشد. حال که این مسئله روشن شد،در ابتدا باید متذکر شویم محیط مدرسه و آموزشگاه لازم است که از طریق رنگ‌هاى مناسب و متناسب با روحیات دانش‌آموزان، جذابیت داشته باشد، به عنوان مثال تخته کلاس باید سبز رنگ باشد. همچنان که در اغلب مدارس این‌گونه است تا از این طریق دانش‌آموز در خود احساس مطالعه و دقت‌نظر کند. با خواندن کلمات سفید روى آن به نوعى رشد و نمو عقلانى دست پیدا کند و با گذشت مدت زمانى احساس خستگى و کسالت نداشته باشد. یا نه، لازم است که در انتخاب رنگ فضاى کلاس به روحیات دوره کودکى و نوجوانى توجه داشت. چنانچه به عنوان مثال در این دوره کودک و نوجوان به رنگ روشن و شاد علاقه‌مند است و با دیدن این قبیل رنگ‌ها نوعى امید به آینده در او جوشش پیدا مى‌کند و وى با خیالى آسوده به روزگار آینده و هر آنچه اتفاق مى‌افتد، مى‌نگرد. جالب آنکه بسیارى از روانشناسان امور کودک و نوجوان عقیده دارند که فضاى کلاس نباید به صورت “تک رنگ” باشد. بلکه تا حد امکان باید از تنوع رنگ‌ها استفاده کرد تا فضاى حاکم بر کلاس از حالت سکون و بى‌حرکتى درآید. البته در اینجا ذکر نکته‌اى واجب است که در تنوع رنگ‌ها و استفاده همزمان آنها باهم باید کمى دقت‌نظر داشت. مثلا ترکیب دو رنگ قرمز و آبى در کنار هم از یک ناهمگونى برخوردارند و استفاده آنها با یکدیگر چندان جذاب نمى‌باشد. زیرا رنگ آبی، رنگ فعال به نظر مى‌رسد و رنگ قرمز در برابر آبى بى‌اراده، ایستا مى‌نمایاند و نوعى سردى و ایستایى مفرط را در خود دارد. گفته مى‌شود رنگ زرد، البته در سطح وسیع و روشن آنکه مایل به رنگ کرم باشد، مناسب آموزشگاه‌هاست. چون حالت گرم‌کنندگى داردو به همین خاطر جزء رنگ‌هاى گرم مى‌باشد. اصلا رنگى است که خوشحالی، شادابى و نشاط را القا مى‌کند و این همان چیزى است که در امر آموزش و یادگیرى کودک و نوجوان بدان نیازمند است. یکى دیگر از مسائلى که در انتخاب رنگ فضاى مدارس باید مدنظر باشد، توجه به جنسیت دانش‌آموزان است. زیرا به تحقیق نشان داده شده است که دانش‌آموزان دختر به خاطر درون‌گرایى و سکون تلاش دارند که توجه خاصى به رنگ‌هایى سرد، چون آبى روشن نشان دهند که با مشاهده آن ضمن عمق یافتن از بعد شخصیتی، نوعى اطمینان و امنیت درونى را در خود احساس مى‌کنند. از آن طرف هم دانش‌آموزان پسر طالب رنگ‌هاى گرم و مهیج مثل قرمزو نارنجى هستند. پس چه خوب است که در یک گوشه از فضاى کلاس از این نوع رنگ‌ها هم استفاده شود تا این‌گونه حس کنجکاوى بچه‌ها ارضا شود.در رنگ‌آمیزى فضاهاى آموزشى باید به محله، محیط و وضعیت اقتصادى دانش‌آموزان یا همان موقعیت اجتماعى آنان توجه داشت، چرا که طبق نتایج و بررسى‌هاى به عمل آمده، دانش‌آموزانى که از خانواده‌هاى کم‌درآمد هستند، معمولا جذب رنگ‌هاى براق مى‌شوند که تلالو آنها خیره‌کننده است و در نظرایشان نوعى خوشبختى را تداعى مى‌کند. از آن طرف هم دانش‌آموزانى که از خانواده‌هاى پردرآمد هستند، معمولا رنگ‌هاى سبک، مرکب، ملایم و ظریف را مى‌پسندند. جالبتر آنکه در این گیر و دار انتخاب رنگ‌ها باید به مسئله شهرى و روستایى بودن دانش‌آموزان هم نیم‌نگاهى داشت. چنانچه دانش‌آموزان شهرى رنگ‌هاى سرد مثل آبى و سبز را مى‌پسندند و دانش‌آموزان روستایى از خود علاقه خاصى به رنگ‌هاى گرم چون قرمز یا رنگ‌هاى درهم و بهم ریخته نشان مى‌دهند. البته ذکر این نکته لازم است که مسئولان امر آموزش و نیز اولیاى دانش‌آموزان باید به قلم و رنگى که جهت نوشتن استفاده مى‌شود، توجه دقیق و موشکافانه کنند. به طورى که طبق آزمایش‌هاى مختلف که روى دانش‌آموزان انجام شده، این مطلب به اثبات رسیده است که چون رنگ‌هاى تیره بر سطح سفید بهتر جلوه‌گر مى‌شوند و به خاطر سهولت در خواندن و به چشم آمدن باعث کاهش خستگى اعصاب چشم مى‌گردند، بنابراین قلم مورد استفاده در سطوح روشن و سفید بهتر است تیره و تار باشدتا آبی، قرمز و سبز که به خاطر انعکاس ضعیف نور، خستگى چشم را ازدیاد مى‌بخشند. چه خوب است دور تا دور تخته را که رنگ سبز است، با رنگ دیگرى چون سفید از فضاى کلاس خارج ساخت تا این‌گونه ، دانش‌آموز با تمرکز بیشترى به تخته کلاس خیره شود و از پرداختن به مسائل و اتفاقات حاشیه‌اى در کلاس خوددارى کند. از آنجا که کودک در ادامه حیات خود نیازمند رشد و تکامل جسمانى و عقلانى است و یکى از عواملى که در این امر دخیل است تاثیر رنگ‌ها بر اوست، خوب است که در جاى جاى مدرسه تا حد امکان از رنگ‌هاى گرم و شاداب استفاده شود. چنانچه درها و پنجره‌هایى که در داخل مدرسه هستند خود مى‌توانند بهانه خوبى جهت رسیدن به این مقصود باشند. یا نه اگر “در” مدرسه همرنگ با دیوار نباشدواز حیث داشتن رنگى گرم چون سرخ عارى نگردد، توجه دانش‌آموزان را بیشتر به خود جلب مى‌کند. زیرا این رنگ به خاطر هیجان انگیز بودنش حس حقیقت‌جوى را در دانش‌آموز تحریک مى‌کند و چه خوب است که این حس در بدو ورود دانش‌آموز به مدرسه تحریک شده و او به امر آموختن با هیجانى سازنده و تقریبا آرام بپردازد. |