تبرّج زن در جاهلیت
یا نساء النبی لستنّ کأحد منالنساء ان اتقیتنّ - فلا تخضعن بالقول... و لاتبرّجن تبرّجالجاهلیّة الأولی وأقمن الصلوة و ءاتین الزکوة.
ساختار مطلوب جامعه بشری از نگاه قرآن
پیش از این گفتیم که سوره احزاب، سورهای است که عمدتاً طراحی ساختار مطلوب جامعه اسلامی را برعهده گرفته است. اگر جامعه اسلامی مطابق طرحی که قرآن - بهویژه در سوره احزاب - ارائه میکند، ساخته شود و زنان در کنار مردان و دوشادوش آنان در تکوین و سازندگی جامعه اسلامی نقش اساسی ایفا کنند و زنان نیز مانند مردان بتوانند با توجه به تواناییهایی که خداوند سبحان بهصورت بالقوه به هر انسانی عطا کرده است، در جامعه حضور تعیینکننده و فعّال و تأثیرگذار داشته باشند و خود را موجودی بیمصرف و ضعیف و ناتوان نبینند؛ دیگر، دلیلی نخواهد داشت که برای ارضای خواستههای غریزی و طبیعی خود و بهمنظور جلب توجه دیگران به خودآراییها و خودنماییهای مبتذل و نامناسب کشیده شوند و - به مصداق این آیه شریفه - به دام تبرّج که یکی از خطرناکترین لغزشگاههای جاهلیّت است درافتند.
تبرّج چیست؟
تبرّج از مصدر بروج (ظهور و بروز) و به معنای خودآرایی و خودنمایی است. تبرّج جاهلیّت به زنان اختصاص ندارد، همانطور که حمیّت جاهلیّت - که در سوره فتح مطرح شده است - به مردان اختصاص ندارد. انسان ذاتاً و بهطور طبیعی تشنه خودنمایی نزد دیگران است. حال اگر سوءال شود که چرا در سوره احزاب فقط زنان از تبرّج نهی شدهاند نه مردان؛ پاسخ آن روشن است. زیرا مردان بهویژه در دوران جاهلیت هیچ مانعی برای ظهور و بروز به شکلهای مختلف در جامعه نداشتهاند، اما زنان پیوسته از امکان ظهور و بروز در زمینههای شایسته و بایسته محروم بودهاند و ناگزیر، این میل درونی خود را بهصورت منفی و در مسیر نادرست ارضا مینمودهاند.
همزمان با طلوع خورشید اسلام از افق تاریک عربستان، در جامعه عرب - کموبیش مانند دیگر جوامع بشری آن روزگار - زن ابزاری برای خوشگذرانی و وسیلهای برای ارضای تمایلات غریزی و شهوانی مرد بود و بیبندوباری و هرجومرج در روابط جنسی بیداد میکرد و بهطور کلی کانون خانواده از پایه و اساس محکمی برخوردار نبود. اینها و مسائل بسیار دیگر، باعث شده بود که جایگاه زن در افکار عمومی جامعه بهخصوص مردان از حد یک انسان کامل به یک حیوان و حتی پستتر از آن تنزّل یابد.