قرآن‏شناسی از دیدگاه مقام معظم رهبری

مهجوریت قرآن

واقعیت تلخ این است که قرآن هنور در جامعه ما یک امر عمومی نشده است، همه به قرآن عشق می‏ورزند و احترام می‏کنند، اما عده کمی همواره آن را تلاوت و عده کمتری در آن تدبر می‏کنند.1

ما باید قبول کنیم که ملت ما در نیم قرن پیش از پیروزی انقلاب، که واقعاً مدت کمی نیست، روز به روز از قرآن فاصله گرفته و دور شده است.2

نپرداختن به حفظ قرآن در حال حاضر واقعاً نقیصه‏ای در حوزه‏های ما به شمار می‏آید. در بعضی از حوزه‏های اهل سنت ـ همان طور که مسبوق است ـ از بدو ورود حفظ قرآن جزو شرایط است. در دیگر حوزه‏ها نیز اگر شرط، حفظ قرآن نباشد، ولی بدان تشویق می‏شود. غالب علمای اهل سنت با قرآن انس زیادتری دارند، در حالی که ما در حوزه‏های خودمان، شاهد طلبه‏هایی هستیم که مقداری هم درس خوانده‏اند، لیکن هنوز بر سر همین قرائت رایج قرآن که ما با آن انس داریم تسلط ندارند، یعنی هنوز در تلاوتشان اشکالاتی وجود دارد.3

در گذشته اگر کسی می‏خواست در حوزه مقام علمی پیدا کند بایستی به تفسیر نمی‏پرداخت. یک ملای محترم عالمی فرضاً اهل تفسیر باشد، مردم از تفسیر او استفاده کنند، بعد برای خاطر آنکه این درس موجب نشود او به بی‏سوادی شهره بشود، این درس را ترک کند. شما را به خدا این فاجعه نیست؟4

این انزوای قرآن در حوزه‏های علمیه و عدم انس ما با قرآن برای ما خیلی مشکلات درست کرده است و بعد از این هم درست خواهد کرد و به ما تنگ‏نظری خواهد داد. من یک وقت در سال‏های قبل از انقلاب در مشهد در درس تفسیر به طلبه‏ها می‏گفتم که ما از اول «بدان ایدک الله» تا زمانی که ورقه اجتهادمان را می‏گیریم، حتی یکبار به قرآن مراجعه نکنیم. یعنی وضع درسی ما این طور است که اگر طلبه‏ای از ابتدا حتی یکبار به قرآن مراجعه نکند می‏تواند همین رشته ما را از اول تا آخر سیر کند و مجتهد بشود! چرا؟ چون درس ما اصلاً از قرآن عبور نمی‏کند. متأسفانه حال هم که نگاه می‏کنم می‏بینیم همان طور است...قرآن در حوزه‏های ما منزوی است.5

عزیزان من، ما هنوز در اول راهیم. ما شصت میلیون جمعیتیم؛ ببینید تعداد کسانی که در این شصت میلیون با قرآن آشنا هستند، چقدر است. فرض کنیم از این شصت میلیون، ده میلیون کسانی باشند که به هر دلیلی، چه به دلیل سنی و چه غیر آن، نتوانند با قرآن آشنا بشوند، پنجاه میلیون می‏ماند. تعداد آشنایان با قرآن از حد معقول ـ یعنی از پنجاه میلیون ـ کمتر است، ما عقبیم؛ این فاصله را باید پر کنیم.6