3. نیاز به دین در شناخت انسان

محدودیّت علوم بشرى در شناخت انسان و ظنى بودن غالب آن و پیچیده بودن وجود انسان، موجب شده به رغم تلاش هاى فراوانى که براى شناخت ابعاد مختلف انسان صورت گرفته است، انسان شناسى غیر دینى نتواند، ابعاد وجودى انسان و تمام نیازهاى واقعى او و رابطه اعمال انسان با نتایج اخروى آن ها را به طور دقیق شناسایى کرده و معضلات انسان را حل کند، بلکه بیش تر پنهانگر ذات انسان در پرده حجاب بوده تا روشنگر آن و خود دچار نوعى بحران شده است. با این وصف، پاسخ هایى که علوم بشرى به برخى نیازهاى انسان مى دهد، چندان قابل اطمینان نیست تا ما را از وحى بى نیاز کند. بنابراین، چاره اى نیست که از خالق انسان کمک بگیریم که آگاه به تمام ویژگى ها و نیازهاى انسان است. «الله یعلم و انتم لا تعلمون.»; و خداست که مى داند و شما نمى دانید.

خداوند کریم با برانگیختن پیامبران و فرو فرستادن وحى به آنان، هر آنچه در سعادت انسان مؤثر بوده، بیان کرده است که برخى از آن براى بشر قابل دسترس است و برخى به نحوى است که خود انسان به هیچ وجه نمى تواند، درک کند: «و انزل اللّه علیک الکتاب و الحکمة و علّمک ما لم تکن تعلم.» (نساء: 113); خداوند کتاب و حکمت به تو نازل کرد و آنچه را نمى دانستى به تو آموخت. «و یُعَلّمُکم ما لَمْ تکونُوا تعلمون.» (بقره: 151); آنچه را نمى دانستید به شما یاد مى دهد.

از جمله آنچه در متون دینى آمده، معارفى است که ابعاد وجودى انسان و نیازها، هدف و وسیله رشد او را بیان مى کند، تا انسان با آگاهى از خویش و عمل به دستورات دین به کمال مطلوب برسد: «قد انزل اللّه الیکم ذکراً و رسولاً یتلوا علیکم آیات اللّه مبیّنات لیخرج الذین آمنوا و عملوا الصالحات من الظلمات الى النور.» (طلاق: 10ـ11); راستى که خدا سوى شما تذکارى فرو فرستاده است; پیامبرى که آیات روشنگر خدا را براى شما تلاوت مى کند تا کسانى را که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده اند، از تاریکى ها به سوى روشنایى بیرون برد.

علاوه بر قرآن کریم که وحى مستقیم الهى است، کلمات پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله) و ائمه اهل بیت(علیهم السلام)که ملهم به الهام الهى اند و خود مدارج عالى کمال را طى کرده اند، در شناسایى ابعاد وجودى انسان و نیازهاى واقعى او و راه هاى جوابگویى به آن ها بسیار راهگشا است. همین ویژگى هاى متون دینى موجب شده تا انسان شناسى دینى که بر اساس تعالیم دینى شکل گرفته، نسبت به انسان شناسى هاى دیگر امتیازاتى مانند: اتقان (خطاناپذیرى)، جامعیّت و توجّه به مبدأ، معاد و ساحت هاى مختلف وجود انسان، داشته باشد.