ضیافت و میهمانى
محمداسحاق مسعودى
مهمانى براى مردم مسلمان ایران در عید نوروز اهمیتى ویژه مى یابد. به این منظور بر آن شدیم تا در خصوص ضیافت و سفره دارى نظرى کوتاه به آداب اسلامى بیفکنیم.
سخاوت
سخاوت از صفات پسندیده اى است که در فرهنگ اسلام ارزش بالایى دارد، امام جعفر صادق(ع) فرمود:
«السخاء من اخلاق الانبیاء و هو عماد الایمان و لا یکون مؤمن الا سخیا»سخاوت از اخلاق پیامبران و ستون ایمان است و مؤمن نمى تواند سخى نباشد. مهماندارى و سفره انداختن یکى از جلوه هاى بزرگ سخاوت است، این کار با ارزش آنجا مى تواند جلوه اى الهى داشته باشد که حدود اسلامى آن رعایت شود.
فضیلت ضیافت
از پیامبر اسلام(ص) روایت شده است: «لا خیر فیمن لا یضیف »در کسى که ضیافت نمى کند، خیرى نیست.
حضرت ابراهیم خلیل(ع) وقتى مى خواست غذایى تناول کند، یکى دو میل راه مى رفت تا کسى را پیدا کند و با هم غذا بخورند، به همین جهت کنیه ابوالضیفان (پدر مهمانها) به او داده شد.
در قرآن کریم نیز داستان مهمانان حضرت ابراهیم(ع) را مى خوانیم: «هل اتیک حدیث ضیف ابراهیم » که پس از وارد شدن مهمانان و احوالپرسى با آنها، پنهانى به سوى خانواده خود رفت و گوساله چاقى را بریان کرد و براى آنان آورد.
از امام صادق(ع) روایت شده است که:
«مهمانان وقتى بر میزبان وارد مى شوند، روزى بسیارى با خود مى آورند و وقتى مى روند آمرزش الهى را به میزبان مى دهند.»
تکلف، عامل بازدارنده
از جمله نکاتى که در برخى از ضیافتها وجود دارد این است که میزبان خود را به زحمت طاقت فرسایى مى اندازد. از رسول گرامى اسلام روایت شده است که:
«خویش را براى مهمانى به تکلف و زحمت زیاد نیندازید چون این امر موجب مى شود که مهمان و مهمانى مورد دشمنى شما قرار گیرد و هر کس نسبت به مهمان بغض داشته باشد خداوند را مبغوض داشته است و هر کس خداوند را مبغوض بدارد، خداوند هم او را مورد غضب خویش قرار مى دهد.»
از این روى پیامبر اکرم(ص) اهل تکلف نبود.
«و ما انا من المتکلفین » کما اینکه متکلفین را هم دوست ندارد.
آنچه بیان شد به معناى تنگ نظرى نیست که خود صفتى مذموم است بلکه به این معناست که باید به اندازه قدرت مالى پذیرایى کرد. حال اگر کسى توانایى داشت باید بهتر از مهمانان پذیرایى کند و هر چه در این زمینه مورد بهره بردارى درست واقع شود، اسراف نخواهد بود. در روایتى آمده است که:
«اگر غذایى را به صد هزار درهم! تهیه کنى و از آن فقط یک مؤمن بخورد، اسراف نکرده اى!»مقصود این است که در صورت توانایى، پذیرایى خوب کردن، اسراف محسوب نمى شود.