کارگروهى

در پایان ذکر نکته اى خالى از فایده نیست و آن کار جمعى و گروهى است.

این مؤلفه امروز در حوزه بسیار ضعیف است.

ممکن است تحصیل کرده هاى حوزه به عنوان فرد، افراد موفقى باشند، اما در جمع هیچ موفقیتى نداشته باشند.

اگر طلاب از ابتداى تحصیل بتوانند کار جمعى و گروهى را تجربه کنند، هنگامى که قدرت علمى بیشترى بیابند، به توفیقات بالاترى دست پیدا کرده و رشد والاترى پیدا مى کنند.

نقش کار گروهى در مباحث تحقیقى و تبلیغى بسیار چشمگیر است؛ چرا که افراد از قابلیت ها و استعدادهاى گوناگونى برخوردارند و اگر توانایى کارکردن در کنار هم را داشته باشند، حاصل کارشان چیزى خواهد بود که هرگز از همین افراد به صورت پراکنده و فردى بر نمى آید.

اگر افراد یک گروه در سطوح مختلف علمى باشند و هر کسى به تناسب استعداد و دانش خود، کارى را بر عهده بگیرد، باعث ارتقاى سطح علمى همه ى نیروهاى گروه گردیده و حاصل کارشان نیز از کمترین نقص برخوردار خواهد بود.

کار جمعى مراتب و اشکال گوناگونى دارد.

اولین مرتبه ى آن، سنت حسنه ى مباحثه مى باشد که از دیرباز در حوزه متداول بوده است.

تأثیر مباحثه از تأثیر استاد هم مى تواند بیشتر باشد؛ به شرط اینکه آنچه در صفحات گذشته ذکر شد، با حوصله و دقت رعایت گردد.

سنت دیگرى نیز در گذشته هاى حوزه وجود داشته که نوعى کار گروهى محسوب مى شود و امروز متأسفانه کمتر شاهد آن هستیم.

اساتید برجسته ى حوزه چند گروه شاگرد داشتند.

یک دسته از شاگردان که با سابقه تر و با استعدادتر بودند، در جلسات استفتاى استاد شرکت مى کردند و هنگامى که استاد مى خواست در مسئله اى اجتهاد نماید، با آنها مسئله را مورد بررسى قرار مى داد و پس از بررسى و جمع بندى نظرات همین شاگردان توسط استاد، فتاواى وى شکل مى گرفت.