نمونه‌هایی از مصادر شیعی:

1. شیخ صدوق، در کمال الدین(42)، از امام باقر(علیه السلام) نقل می‌کند که فرمودند:

قائم ما (اهل بیت) با ترس و رعب (که در دل دشمنانش ایجاد می‌شود) یاری می‌شود، با نصرت و پیروزی تأیید می‌شود، زمین رام وی می‌شود، گنج‌ها برایش آشکار می‌گردد، حکومتش شرق و غرب عالم را فرا خواهد گرفت، خداوند عزوجل به‌وسیله او دینش را بر سایر ادیان غالب خواهد نمود، هرچند کافران اکراه داشته باشند، هیچ خرابی باقی نمی‌ماند مگر اینکه آباد می‌شود، و روح الله، عیسی بن مریم(علیها السلام) ، نزول کرده و پشت سر حضرت مهدی(علیه السلام) نماز خواهد گذارد. پس آنگاه که حضرت بقیه الله(عج) ظهور نماید به کعبه تکیه نموده و سیصد و سیزده مرد اطرافش اجتماع می‌نمایند. و اولین چیزی که می‌گوید این آیه شریفه است:

بقیه الله خیرٌ لکم إن کنتم مؤمنین.(43)

اگر ایمان آورده‌اید، آنچه خدا باقی می‌گذارد برایتان بهتر است.

آنگاه می‌فرمایند:

من بقیه الله در زمین هستم و خلیفه و حجت خدا بر شما می‌باشم، هیچ مسلمانی بر ایشان سلام نمی‌کند مگر با این جمله:

السّلام علیک یا بقیه الله فی أرضه.

2. نعمانی در کتاب غیبت(44) خود، از ابوبصیر نقل کرده است که گفت:

از امام باقر(علیه السلام) درباره این آیه شریفه پرسیدم که:

سنریهم آیاتنا فی الآفاق و فی أنفسهم حتّی یتبینّ لهم أنّه الحقّ.(45)

امام باقر(علیه السلام) پاسخ فرمودند:

در درونشان، مسخ را و در بیرونشان، حرکت و خروش آفاق، علیه آنان را نشانشان می‌دهد. پس قدرت خدا را در انفس خویش و در آفاق می‌بینند و ضعفشان برایشان آشکار می‌شود. و معنای این سخن خداوند تعالی (حتّی یتبین لهم أنّه الحقّ) خروج قائم(علیه السلام) و چه بسا معنای مسخ مذکور برای سرکشان، مسخ در شخصیت و روحیاتشان باشد که با آن ضعفشان آشکار می‌شود.

3. در غیبت نعمانی(46) از حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) درباره این سخن خداوند عزوجل:

فاختلف الأحزاب من بینهم.(47)

گروه‌ها با هم اختلاف کردند.

سؤال شد، ایشان فرمودند:

با دیدن سه چیز منتظر فرج باشید.

گفته شد ای امیرالمؤمنین(علیه السلام) آنها چیستند؟

حضرت علی(علیه السلام) فرمودند:

اختلاف اهل شما به خاطر آنچه که در بین آنهاست، پرچم‌های سیاه از خراسان، فزع (صیحه) آسمانی در ماه رمضان.

دوباره سؤال شد: این صیحه در ماه رمضان چیست؟ امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمودند:

آیا سخن خداوند عزوجل را در قرآن نشنیده‌اید که می‌فرماید:

إن نشأ ننزّل علیهم من السّماء آیه فضلّت أعناقهم لها خاضعین.(48)

اگر بخواهم از آسمان برایشان آیتی نازل می‌کنیم که در برابر آن به خضوع سر فرود آورند.

[سپس فرمودند:] آن، نشانه‌ای است که زنان جوان را از سراپرده خود خارج می‌کند و خواب رفته را بیدار می‌نماید و کسی را که در حال چرت است به فزع وامی‌دارد.

و همین روایت را سلمی، از اهل سنت، در عقدالدرر(49)و بسیاری دیگر از منابع شیعی، که مجال ذکرشان نیست، روایت کرده‌اند. و برخی از آنها این روایت را از امام باقر(علیه السلام) و امام صادق(علیه السلام) و از ابن عباس نقل کرده‌اند. و روایات دیگری صیحه یا آیه و نشانه ماه رمضان را این‌گونه تفسیر نموده‌اند که آن صدایی است از آسمان، خطاب به همه ملت‌های عالم به این‌که جنگ و نزاع‌ها و دوری از دین را کنار گذاشته و از امام مهدی موعود(علیه السلام) اطاعت نمایند و حضرت مهدی(علیه السلام) را با اسم و اسم پدرش نام می‌برد. با قطع نظر از تفسیر آیه، درباره این ندای آسمانی روایات دیگری نیز در مصادر شیعه و سنی نقل شده‌است که مجال ذکر مصادر آنها نیست.

4. در مصادر شیعه، در تفسیر آیه:

و لئن أخّرنا عنهم العذاب إلی أمّه معدوده لیقولنّ مایحبسه ألا یوم یأتیهم لیس مصروفاً عنهم و حاق بهم ما کانوا به یستهزؤن.(50)

و اگر چندگاهی عذابشان را به تأخیر بیفکنیم می‌پرسند: چه جیز مانع آن شده است؟ آگاه باشید چون عذابشان فرا رسد، آن‌را بازنگردانند، و آنچه را مسخره می‌کردند، آنان را دربرخواهد گرفت.

چنین آمده است که مقصود از «امّه معدوده» اصحاب حضرت مهدی(علیه السلام) می‌باشند و در تفسیر قمی(51) ذیل این آیه از امام معصوم(علیه السلام) نقل شده است که فرمودند:

«أمّه معدوده» اصحاب قائم(علیه السلام) اند که سیصد و ده و اندی می‌باشند.

و عیاشی نیز همین روایت را از امام باقر(علیه السلام) در تفسیر خود نقل کرده و به آن افزوده است که؛

در یک لحظه، مانند برگ پاییزی که فرو می‌ریزد، گرداگرد آن حضرت گسیل می‌گردند.(52)

و خود او از امام صادق(علیه السلام) با لفظ «او، قائم(علیه السلام) و اصحابش می‌باشند» روایت کرده است.(53) همچنین نعمانی در آن را از امام صادق(علیه السلام) روایت کرده است.(54) در تعداد دیگری از منابع شیعه نیز این مطلب موجود است که مجال ذکرشان نیست.

همانطور که ملاحظه می‌شود تفسیر «الأُمّه» در این آیه به «جماعتی از مردم» صحیح‌تر از تفسیر آن به «مدتی از زمان» است، که برخی از مفسران آن‌را ذکر کرده‌اند. چرا که اصل در استعمال‌های قرآنی، معنای حقیقی کلمه است و عدول از معنای حقیقی به معنای مجازی، تا زمانی که راه باز است، صحیح نمی‌باشد. کلمه «الأُمّه» بر طبق آنچه در المعجم المفهرس آمده چهل و نه بار در قرآن به کار رفته است که در مورد آن مفسران اتفاق نظر دارند که معنایش جماعت واحدی از مردم است که همان معنای حقیقی «الأُمّه» می‌باشد. و مفسران ذکر کرده‌اند که در آیه مذکور و آیه 118 سوره یوسف به معنای «مدت» و در آیه 22 و 23 سوره زخرف به معنای «دین و ملت» است.

و البته در همه موارد می‌توان آن‌را به معنای حقیقی‌اش با حذف مضاف یا بدون حذف مضاف تفسیر نمود، کما اینکه در آیه مذکور چنین کردیم.

5. در بعضی از روایات «مطلع الفجر» در سوره قدر را به ظهور امام مهدی(علیه السلام) تفسیر نموده‌اند؛ مانند تفسیر فرات کوفی(55) و تأویل الآیات از محمد بن عباس(56).

ممکن است اشکال شود به اینکه معنا ندارد که بگوییم انتهای سلام در شب قدر، با ظهور امام مهدی(علیه السلام) می‌باشد. بلکه معنا این می‌شود که در هنگام ظهور آن حضرت(علیه السلام) در شب قدر تحولی حاصل می‌‌شود و سلام بر حضرت مهدی(علیه السلام) و بر مؤمنین می‌باشد. لذا مقصود این است که سلام و عطا در شب قدر، قبل از ظهور ایشان تا طلوع فجر ادامه دارد. اما هنگامی که فجر اسلام طالع شود و با ظهورش عالم را فرا بگیرد، در سلام الهی بر اهل زمین و بر امامشان، به تبع تحول ایمانی که در خود اهل زمین ایجاد شده است، تحول و تطوری ایجاد خواهد ‌شد.

منبع:

سایت القرآن نور.