کشور چین با 6/9 میلیون کیلومتر مربع پس از روسیه و کانادا از نظر وسعت سومین کشور بزرگ دنیاست این کشور پهناور جمعیت عظیمى بالغ بر یک میلیارد و سیصد میلیون نفر را در خود جاى داده است. پایتخت جمهورى خلق چین شهر پکن است که یکى از مراکز فرهنگى با سابقه تاریخى سه هزار ساله است و سابقه پایتختى آن به حدود 700 سال قبل باز مىگردد. البته چینىها به پکن (بى جینگ) مىگویند که معناى آن پایتخت شمالى است.
مسلمانان :
جمعیت مسلمانان طبق آمار رسمى 20 میلیون نفر و بر اساس آمارهاى غیر رسمى بین 60 تا 70 میلون نفر مىباشد. در مجموع بیش از 200 میلیون نفر از جمعیت چین معتقد به یکى از ادیان الهى مىباشند و مابقى جمعیت این کشور در یک خلاء فکرى و اعتقادى به مىبرند. همین خلاء دینى و اعتقادى باعث شده ادیان و مذاهب مختلف در چین فعالیت نمایند؛ به عنوان مثال مسیحیت در چین داراى فعالیت سازماندهىشده و گستردهاى مىباشد و در همین راستا توانستهاند جمعیت مسیحیت چین را که کمتر از 10 میلون نفر بوده به بیش از 35 میلیون نفر برسانند. این در حالى است که نسبت به فعالیت مسیحت حساسیت وجود دارد و با مبلغین مسیحى برخورد مىشود و یکى از مسائل اختلافى بین چین و آمریکا همین مسئله تبلیغ مسیحیت در چین و برخورد با مبلغان آنها است.
طى دو سه هزار سال اخیر در کشورى مانند چین که اندیشه کنفوسیوسى جزمى بر آن حاکم بوده ادیان خارجى متعددى مانند «مانویت»، «نسطورى»، «زردشتى»، «یهودیت» و غیره به تدریج رنگ باخته و به صورت موضوعهاى علمى براى مطالعات آیندهگان در آمدند. ادیان و اندیشههایى مانند بودیسم و یا دائویسم که در چین تأثیر بسیارى داشتهاند پس از مدتى با اندیشههاى کنفوسیوسى در هم آمیختند و به تدریج از شور و حرارت آنها کاسته شد. معابد بودایى، مجسمهها، نقاشىها، منارههاى عظیم و کتابهاى چند هزار جلدى آنان به صورت اسناد تاریخى درآمد که اگر چه نزد مردم ارزش بالایى دارند اما موقعیت آنها با گذشته متفاوت است.
حفظ نمادهاى اسلامى :
اما مسلمانان که در طول تاریخ تحت فشار و استعمار طولانى و کشتارهاى غیرانسانى در دوران انقلاب فرهنگى چین بودهاند مىتوان گفت با موفقیت اصول اساسى دین خود را حفظ کردهاند. مسلمانان چین علاوه بر افزایش میزان جمعیت خود توانستهاند به یک سازمان عمومى مذهبى نیز دست یابند و در اکثر مناطق چین انجمن اسلامى دایر شده و نشریات اسلامى متعددى چاپ مىشود. صداى الله اکبر از همه مساجد کشور چین به گوش مىرسد، طلاب علوم دینى در حوزههاى علمیه دروس دینى را فرا مىگیرند و هر سال چند هزار نفر به حج مىروند. امروز بیش از 30 هزار مسجد فعال در سراسر چین وجود دارد که مساجد جدید هم در حال ساخته شدن است. مردم مسلمان در اعیاد اسلامى لباسهاى نو مىپوشند، عرقچین سفید سر مىگذارند، در مساجد حضور به هم مىرسانند و به یکدیگر تبریک مىگویند.
فضاى جدید براى مسلمانان :
از اوایل دهه 1980، با اعلام پایان انقلاب فرهنگى و اتخاذ سیاست دروازههاى باز اقتصادى و پدید آمدن فضاى به نسبت آزاد در چین، کتابها و مقالات مختلف در سراسر چین درباره اسلام منتشر مىشود. در بسیارى از دانشگاههاى معتبر چین مراکز مطالعاتى و آکادمىهاى علوم اجتماعى در پکن و سایر مناطق درباره اسلام مطالعه مىکنند و ترجمههاى متعددى از قرآن کریم به زبان چینى منتشر مىشود. امروزه ارتباط مسلمانان با دولت مرکزى چین خوب است و در این فضا مسلمانان علاوه بر برنامههاى دینى از نظر فعالیتهاى اقتصادى نیز بسیار پیشرفت نمودهاند.آقاى عبدالله که در سالهاى گذشته طلبه مدرسه عالى امام خمینى(ره) بوده در شهر سنیا که در یکى از استانهاى جنوبى چین واقع شده فعالیت مىنماید. شهر سنیا از شهرهاى توریستى چین است که داراى جاذبههاى گردشگرى مىباشد. این جزیره داراى طبیعتى بسیار زیبا و بکر همراه با سواحل دیدنى مىباشد که جهانگردان بسیارى همه ساله به این منطقه رهسپار مىگردند. جمعیت مسلمان این جزیره حدود 12 هراز نفر است.
سابقه اسلامى و ارتباط با ایرانیان :
در سالهاى اخیر در اطراف شهر سنیا یک مقبره بزرگ مربوط به مسلمانان کشف شده که از طرف سازمان باستانشناسى، حفظ آثار باستانى چین، سنگ بزرگى در محل این قبرستان نصب شده و به زبانهاى چینى، عربى و فارسى روى آن نوشته شده: این مقبره متعلق به مسلمانان و مربوط به پانصد سال قبل مىباشد. سنگهایى از این قبرستان به دست آمده که روى آن توضیحاتى به زبان فارسى و عربى نوشته شده که این امرنشاندهنده ارتباط مسلمانان با ایران و زبان فارسى است.روى سردر برخى از رستورانهاى اسلامى کلمه «آشخانه» نوشته شده. دخترها و زنهاى مسلمان بلا استثناء داراى حجاب اسلامى کامل هستند. حتى در مناطق خاص توریستى که پوشش زنها مناسب نیست زنان مسلمان مشاهده مىشوند که داراى پوشش صد درصد اسلامى مىباشند و کار فروشندگى را به عهده دارند.در این جزیره شش مسجد وجود دارد که امامت یکى از آنها در اختیار عبدالله است. یک روز جمعه براى دیدن او و همچنین شرکت در نماز جمعه به مسجد او رفتیم. مسجد بسیار زیبا و با مساحتى بیش از 2 هزار متر است و در صحن ورودى مسجد چند اتاق ویژه خوابگاه طلاب علوم دینى وجود دارد که در سالهاى گذشته محل تحصیل تعدادى طلبه بوده. صداى عبدالله به گوش مىرسید که در حال سخنرانى و خواندن خطبههاى نماز جمعه است، جمعیتى حدود 500 نفر در مسجد بودند.طبق رسم مسلمانان چین همه عرقچین بر سر داشتند. در بین جمعیت تعداد قابل توجهى شاید نزدیک به نیمى از جمعیت را جوانان و نوجوانان چینى تشکیل مىدادند. موضوع سخنرانى او درباره خطر آمریکا و اسرائیل براى مسلمانان بود و به مردم مىگفت: باید مسلمانان اتحاد و برادرى را بایکدیگر حفظ کنند تا دشمنان نتوانند بر ما غلبه کنند.منبر بزرگى در گوشه مسجد است که نمادى از خطابه و وعظ و بیدارى دینى است؛ جایگاه مقدس و با ارزشى براى بیدارى دینى و ارتقاء معرفتى و شناختى مردم در بالاى مسجد با خط درشت عبارت لااله الا الله، محمد رسول الله را نوشته بود که در میان این همه مظاهر بى دینى و شرک جانى تازه بدان مىداد. عبدالله تمام وقتش در طول شبانه روز، فعالیتهاى فرهنگى، تبلیغى در مسجد است؛ سه وعده نماز جماعت مىخواند، بعد از نماز مغرب جلسه قرآن دارد و در مراسم خاص مانند مراسم ازدواج و یا ترحیم و دیگر امور مردم به خانههاى آنان دعوت مىشومدو چند ساعت هم در مدرسه اهل بیت(علیهم السّلام) تدریس مىکند.عبدالله از جمله فارغالتحصیلان مرکز جهانى است که انسان با دیدن او به وجد مىآید. او توانسته با آموختههاى علمى و عملى خود در ایران، رهبرى فکرى بخش قابل توجهى از مردم مسلمان این شهر را به عهده بگیرد و چراغ دین و منبر و مسجد را حفظ نماید. در آنجا به یاد زحمات همه عزیزان در مرکز افتادم؛ اعم از مسئولان، اساتید و سایر کارکنان مرکز. در واقع هر یک در به ثمر رسیدن این محصول نقش و سهم داشتهاند و امروز همه در ثواب این تبلیغ و فعالیتى دینى او شریک هستند و این مزد همه آن است که لازم است به همه آنها خسته نباشید بگویم و بدانند هیچ اجر و مزدى نمىتواند با این اجر معنوى برابرى نماید. لازم به ذکر است امام جمعه و جماعت مساجد در این شهر به صورت انتخابات توسط مردم انتخاب مىشوند که دو دوره متوالى است آقاى عبد الله بیشترین رأى را کسب کرده است.
مدرسه اهل بیت علیهم السّلام :
در این مدرسه حدود 100 نفر از طلاب علوم دینى دختر و پسر تحصیل مىکنند و تعدادى از آنان داراى خوابگاه مىباشند. مدیر این مدرسه آقاى عیسى از فارغالتحصیلان دانشگاه علوم رضوى مشهد مىباشد. طلاب این مدرسه در یک دوره چهار ساله موارد ذیل را مىخوانند:آموزش قرآن کریم، صرف و نحو عربى، آموزش مکالمه عربى، عقاید، تاریخ، اخلاق، تفسیر، تربیت اسلامى.لازم به ذکر است اکثر موارد درسى برگرفته از متون شیعى نظیر کتب چاپ سازمان مدارس، تفسیرالمیزان، عقاید الاسلامیه و کتب منتشر شده از طرف متفکران شیعى است.لازم به ذکر است علاوه بر کلاسهایى که براى طلاب پسر و دختر در مدرسه برگزار مىشود، برنامههایى هم براى عموم مسلمانان در زمینههاى قرآن، معارف اسلامى، اخلاق و تربیت برقرار مىشود که شرکت کنندگان آن از میان دانشآموزان دبیرستان و راهنمایى، زنان خانه دار و مردان شاغل و حتى برخى از کلاسها شبها براى خانمهاى خانهدار تشکیل مىشود که صداى تکرار قرآن در دل شب از اتاقها حال و هواى خاصى به محیط بخشیده است.
چند نکته نسبت به مسلمانان چین :
1. با توجه به دوران سخت انقلاب فرهنگى چین و مبارزه همه جانبه بر علیه اندیشه دینى و مذهبى در چین، مسلمانان این کشور و حتى پژوهشگران، علما و به تعبیر خود چینىها آخوندهاى این کشور براى مدتهاى مدید از منابع و اطلاعات لازم جهت مطالعه دقیق و عمیق اسلامى محروم بودهاند و مطالبى که امروز در چین به عنوان اسلام منتشر مىشود از عمق لازم برخوردار نیست. و کمتر پیشرفتهاى پژوهشى و علمى کشورهاى اسلامى به آنجا منتقل شده که انتظار مىرود با حضور دانشمندان و دانشجویان علوم اسلامى چین به کشورهاى اسلامى خصوصا ایران و همچنین انتقال آخرین دستآوردهاى علوم اسلامى به چین زمینه رشد فکرى مسلمانان چین فراهم آید.
2. نسل جدید مسلمانان چین داراى اعتقادات اسلامى بکر مىباشند و تحت تأثیر اندیشههاى انحرافى مثل وهابیت واقع نشدهاند و نگرش امروز مسلمانان به اسلام کاملاً نو مىباشد.
3. هم اکنون صدها مدرسه اسلامى در سطح کشور چین فعالیت مىنماید و کار تعلیم و تربیت تعداد قابل توجه بیش از 50 هزار نفر از جوانان علاقهمند به مباحث اسلامى را به عهده دارند. این نسل جدید که امروز در مدراس چین تحصیل مىکنند در آینده مجموعه امور مسلمانان را به دست خواهند گرفت و بخشى از این افراد 38 هزار مسجد را که در سراسر چین وجود دارد اداره مىنمایند.
4. با توجه به سوابق مثبت فرهنگى، سیاسى و اقتصادى در تاریخ دو کشور چین و ایران، عموم مسلمانان چین با وجود این که سنىمذهب مىباشند عشق و علاقه خاصى به ایران دارند و خصوصا نسبت به انقلاب اسلامى ایران و شخص حضرت امام خمینى(ره) بسیار علاقهمندند و شخصیت امام به دلیل معنویت، شجاعت و ایستادگى در مقابل ابرقدرتها براى آنها بسیار محبوب است.
5. بسیارى از مسلمانان چین به اهل بیت(علیهم السّلام) علاقهمند بوده و حتى هنوز برخى از اعتقادات فقهى شیعى مثل سجده بر چوب در بسیارى از مساجد به چشم مىخورد و وهابیت با تمام فعالیتى که داشتهاند نتوانستهاند موقعیت عمدهاى به دست بیاورند.
6. امروزه تعداد قابل توجهى از طلاب فارغالتحصیل چینى از مرکز جهانى و سازمان مدارس در سطح چین به فعالیت مستقیم فرهنگى و دینى اشتغال داشته و بخش دیگرى هم که در فعالیتهاى اقتصادى و بازرگانى وارد شده داراى زمینههاى مناسب بالفعل و بالقوه براى پشتیبانى از فعالیتهاى دینى مىباشند و داراى عرق دینى و مذهبى هستند.
7. به نظر مىرسد مناسبترین فضاهاى فرهنگى براى طلاب چین در سطح کشور باید به صورت دقیق مورد مطالعه قرار گیرد و طلاب حاضر در مرکز هنگام انتخاب رشته و همچنین در طول تحصیل به سوى نیازمندىهاى کشورشان سوق داده شوند. که برخى از اهم این مواد که امروز در چین براى طلاب قابل اجراست به صورت ذیل است:
- قدرت برنامهریزى فرهنگى و مدیریت امور مذهبى مسلمان و اداره مساجد؛
- توان تدریس در علوم اسلامى خصوصا ادبیات عرب، عقاید، تاریخ، قرآن، تفسیر، فنون و مهارتهاى قرائت، حفظ، علوم تربیتى؛
- قدرت مکالمه و مطالعه و سخنرانى به زبان عربى؛
- توان مدیریت و برنامهریزى آموزشى و اداره مراکز آموزشى؛
- توان فعالیت مطبوعاتى اعم از تأمین مطالب و انتشار مجلات و نشریات؛
- قدرت ترجمه متون خصوصا از فارسى و عربى به زبان چینى.
منبع : نشریه داخلی مرکز جهانی علوم اسلامی