استفاده صحيح از منابع

امسال که توسط مقام معظم رهبری به عنوان سال اصلاح الگوی مصرف نامگذاری گردید فرصت مغتنمی است تا با پرداختن همه جانبه به موضوع اصلاح الگوی مصرف در جامعه و آثار و تبعات آن در زندگی مورد بررسی قرار گیرد. ضروری است تا این موضوع مهم در سه لایه اصلی مسئولین، نهادهای دینی و فرهنگی و مردم در رسیدن به این هدف به صورت اساسی مورد نقد و بررسی قرار گیرد تا جایگاه هر یک از آنان تبیین و حرکت به سوی عملی سازی این شعار به صورت جدی و دقیق صورت پذیرد.
نهادهای دولتی و مسئولین
نظام مقدس جمهوری اسلامی بر پایه دین و احکام اسلامی بنا شده است در حکومت اسلامی می بایست حرکت و سمت و سوی جامعه اسلامی و قوانین حاکم بر زندگی فرد و جامعه در راستای اجرای فرامین الهی باشد در این جهت مسئولین کشور می بایست جامعه را به سوی یک جامعه اسلامی که در آن احکام دین جاری و ساری است هدایت نمایند اگر غیر از این مسیر دیگری درپیش گیرد در امانتی که بدان ها سپرده شده خیانت نموده اند. از جمله وظایف یک مسئول اعمال مدیریت صحیح بر منابع کشور براساس قوانین الهی و مصالح جامعه می باشد که به طور دقیق در حوزه تحت مسئولیت خویش جاری نماید یکی از این دستورات که در قرآن کریم با روشنی تفسیری بیان شده مقوله استفاده صحیح از منابع خدادادی است که قرآن کریم امر بدان نموده است اگرچه این یک دستور فراگیر و شامل همه مردم می شود و لیکن حاکمان جامعه که منابع عظیم جامعه اسلامی در دست آنان است و از قدرت و امکانات بیشتری برخوردارند در صف اول این امر الهی قرار دارند که وظیفه سنگین مدیریت این منابع و هدایت آن به سوی مصرف صحیح بر دوش آنان قرار گرفته و از سوی دیگر به جهت قدرت و امکاناتی که قانون در اختیار آنان قرارداده بیش از دیگران در معرض تهدید و اسراف خواهند بود لذا می بایست ضمن مراقبت خود، بستگان و نزدیکان در راه اصلاح و هدایت جامعه در مسیر بهره گیری صحیح از منابع کوشش نمایند اگر در جامعه اسلامی مسئولین نظام با رفتار و عمل خود مقید به رعایت احکام الهی باشند مردم نیز بدان سو هدایت خواهند شد پس در درجه اول حاکمان جامعه باید مقید و مروج و عامل به دستورات الهی باشند تا جامعه در مسیر درست و صواب حرکت کند. امسال سال اصلاح الگوی مصرف نامیده شده فرصت خوبی است تا مسئولین یک بار دیگر با دقت و ظرافت به حوزه مسئولیت خویش نگاه دقیق بیندازند و ببینند در حیطه مدیریتی خود عمل به احکام الهی و دستورات خداوند متعال خود و زیر مجموعه شان را مورد ارزیابی قرار دهند. مسئولین دستگاه ها می بایست بیش از گذشته به موضوع دقت نظر داشته باشند که منابعی که در اختیار آنان قرار گرفته بایست در راه پیشرفت جامعه به کار گیرد و این امانت با حساسیت به صورت صحیح در راه جامعه مدیریت شود. در فرهنگ اسلامی نه تنها با اسراف در اموال شخصی به شدت مخالفت شده، بلکه ضرر زدن به بیت المال از طریق اسراف و سوءمدیریت نیز نکوهش شده است. علی علیه السلام در دستوری که به کارگزاران حکومت اسلامی صادر کردند آنها را اسراف در کوچکترین اموال عمومی جامعه اسلامی منع فرمودند. و تکلیف همه را مشخص نموده اند آن حضرت در بخشی از نامه خود چنین نوشتند: «قلم های خود را تیز بتراشید و سطرهای نوشته را نزدیک به هم قرار بدهید و در نامه هایی که می نویسید هیچ چیزی اضافه بر مقصود اصلی ننویسید و بکوشید از این طریق از وقوع کوچکترین نوع اسراف جلوگیری کنید؛ چون به اموال عمومی جامعه اسلامی نباید کم ترین زیانی وارد شود.» پس باید دقت بیشتر در حفظ بیت المال داشته باشند چرا که اگر کوچکترین اسرافی از منابع صورت گیرد در امانتی که به آنان سپرده شده خیانت نموده و بی تردید مورد غضب الهی و بازخواست قرار خواهند گرفت. در این راستا مسئولین دو وظیفه بر دوش دارند یکی در قبال خود و خانواده و دیگری در قبال جامعه که می بایست مد نظر قرار دهند.
1- آشنایی هر چه بیشتر خود، خانواده و زیر مجموعه تحت مدیریتی خود با احکام اسلامی بخصوص در مباحث اسراف
2- توجه به آموزش نیروها در زمینه آگاهی از احکام دینی و آموزش های بهره برداری درست از منابع
3- مواظبت و مراقبت از خود و زندگی فردی و خانوادگی و دوری از هرگونه استفاده شخصی از امکانات دولتی
4- دقت و توجه به رفتار عملی در حوزه مسئولیتی: اگر نیرویی در محیط کار در رفتار مدیر خود مشاهده کند که او با دقت و ظرافت و حساسیت به دستورات دینی خود عمل می کند و از کوچکترین تجمل و اسراف دوری می جوید تأثیر بسیار زیادی بر نیروهای زیر مجموعه خود خواهد داشت.
5- از بین بردن تشریفات درحوزه تحت مدیریتی اعم از تشریفات بوروکراسی اداری و برنامه های درون سازمانی مثل همایش های کم بازده و بعضا غیرضروری.
6- تصویب قوانین مناسب و مورد نیاز در جهت هدایت دستگاه ها و جامعه به سوی اصلاح ساختارهای مصرف در حوزه تولید توزیع و مصرف.
7- نظارت دقیق بر زیر مجموعه خود و اصلاح ساختارهای مورد نیاز دستگاه ها
8- تشکیل کار گروه های تخصصی در حوزه دین و مراکز دانشگاهی در جهت تدوین یک برنامه مدون بلندمدت اجرایی.
نهادهای دینی و فرهنگی
یکی دیگر ازکسانی که در اصلاح ساختار نقش بسیار پراهمیتی دارد نهادهای دینی بخصوص علما، و روحانیت است آنان با توجه به مقبولیت در میان مردم مسلمان و جایگاه و کارشناسی احکام نورانی اسلام می توانند با عمل و رفتار و همچنین تبیین درست مبانی دینی در مورد آثار و تبعات اخروی و دنیوی اسراف آحاد جامعه را نسبت به موضوع پراهمیت اسراف آگاهی بخشند و با برنامه ریزی در مساجد و منابر در میان جامعه در این راستا کمک و یاری نمایند بدون تردید آگاهی بخشی بیش از پیش مردم توسط نهادهای دینی بخصوص روحانیت، جامعه را در مسیر استفاده درست و صحیح مصرف از منابع شخصی و بیت المال و اصلاح الگوی مصرف تأثیر بسزایی خواهد داشت. هر چه مردم شناخت بیشتری از احکام و زندگی امامان معصوم پیدا نمایند تلاش خواهند کرد تا خود را هر چه بیشتر رفتار و کردار معصومین منطبق سازند لذا مسئولیت تبیین احکام دین در درجه اول متوجه روحانیت و مراکز علمیه خواهد بود که می توان با یک برنامه هدفمند و کارشناسانه در نهادینه کردن فرهنگ مصرف صحیح گام موثری برداشت که امیدواریم شاهد یک حرکت منسجم و فراگیر از سوی مراکز علمیه باشیم.
صدا و سیما و رسانه ها:
در زمینه نهادهای فرهنگی رسانه ها بویژه صدا و سیما به عنوان بزرگترین نهاد و به تعبیر امام راحل بزرگترین دانشگاه نقش منحصر به فرد را در بین رسانه ها دارد که این سازمان می تواند در جهت فرهنگ سازی مبتنی بر آموزه های دینی در راستای آموزش جامعه در جهت استفاده صحیح و درست از منابع و چگونگی بهره برداری از آن نقش ایفا نماید. ضمن تقدیر و تشکر از برنامه های خوب صدا و سیما و تلاش شبانه روزی این رسانه و کارکنان زحمت کش آنان موارد ذیل را به منظور اجرائی شدن شعار امسال اصلاح الگوی مصرف در حوزه رسانه اشاره می گردد. بدون تردید اگر اشاره ای به نقاط ضعف این رسانه می شود خدای ناکرده نافی زحمات موثر رسانه نخواهد بود.
در گام نخست صدا و سیما می بایست با تجدید نظر در برنامه ها خود و همچنین نوع دیدگاه در برنامه های زمینه های اسراف را در این رسانه به حداقل برساند متاسفانه ما در سالهای اخیر بخصوص بعد از دفاع مقدس رسانه ملی در برنامه های این سازمان یک نوع غرب گرائی با کپی برداری از شیوه های غربی شاهد بودیم وحتی در نوع پوشش و قیافه مجریان و دکور و صحنه سازی به نحوی شاهد حضور و بروز نمادهای غربی بودیم که این اقدام و روش سیما نقش بسزایی در سست نمودن پایه های فرهنگ ایرانی گردید و با بهره گیری از روشهای تبلیغاتی غرب یک رقابت کاذب را در میان خانواده های ایرانی بوجود آورد و با تبلیغات گسترد ه و افراطی اجناس لوکس وغیرضروری، فرهنگ ایرانی را دچار آسیب های فراوانی نمود و ارزش قناعت و ساده زیستی را با فرهنگ تجمل گرائی جابجا نمود این رسانه باید با تجدید نظر با رویکرد جدید در سیاستگذاری بر پایه اسلام و فرهنگ ایرانی جامعه را به سمت و سوی فرهنگ خودمان هدایت نماید در این راستا می تواند با تولید برنامه های کارآمد و تاثیر گذار مبتنی بر فرهنگ اسلام و ایران به این وظیفه مهم همت گمارد.
آموزش جامعه:
از اقداماتی که رسانه بخصوص سیما می تواند نقش مهمی را در اصلاح الگوی مصرف داشته باشدبحث آموزش استفاده از منابع و روش های بکار گیری صحیح از آنان با بهره گیری از کارشناسان در حوزه دین در جهت تبیین احکام و دستورات دین مبین اسلام و استفاده از اساتید اقتصاد، فرهنگ مصرف درست منابع را به اقشار مختلف مردم با ابزار هنر و تاثیرگذار فراهم آورد.
تهیه برنامه های جذاب اعم از فیلم، داستان، نمایش و مستندها با هدف اصلاح الگوی مصرف در جامه مبتنی بر فرهنگ اسلامی، ایرانی
¤ بیان آثار و تبعات روحی و روانی اسراف بر زندگی فردی و اجتماعی و نتایج مخرب بر منابع در قالب تهیه فیلم. داستان و...
¤ بیان آثارو تبعات مصرف غیراصولی ازمنابع در جهت وابستگی کشور به بیگانگان
¤ بیان ارزشهای واقعی انسانی در فرهنگ و تمدن اسلامی ایرانی و مسخ فرهنگ تجمل گرائی و اسراف زدگی به عنوان ضدارزش در فیلمها و سریالها و...
¤ به تصویر کشیدن وبیان اهداف کشورهای سلطه گر از کشاندن و تشویق جوامع بخصوص جهان اسلام به مصرف زدگی و تجمل گرائی با هدف سلطه بر کشورها و غارت منابع آنان براساس واقعیت ها و قرائن و شواهد موجود تاریخی.
¤ بیان و تبیین معیارها و ملاکهای اسراف و مسرفین در برنامه های صدا و سیما از نگاه قرآن، اهل بیت و عقل
¤ بیان آثار و فوائد و برکات صرفه جوئی درآرامش روحی و روانی درزندگی فردی و اجتماعی در غالب آثار هنری
آحاد مردم:
مردم هر جامعه دارای فرهنگ و باورهای خاص خود می باشند و هر ملتی با استفاده از جامعه شناسی مبتنی بر باورهای خود پایه های زندگی خود را بنیان می نهند در جامعه اسلامی نیز مردم با اعتقاد به ارزشهای دینی اسلام زندگی خود را در چارچوب آن پایه ریزی نموده اند که دستورات دینی و الهی را در زندگی خود جاری و ساری نمایند. یکی از این دستورات الهی که در قرآن کریم روی آن تاکید شده درست استفاده کردن از منابع و نعمت های خدادادی و مزموم شمردن اسراف می باشد که بر ما واجب شمرده شده است تا احکام و دستورات دینی فرمایشات قرآن با الگوگیری از روش زندگی بزرگان دین و امامان معصوم (علیهم السلام) را سرلوحه خود قرار دهیم. در قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام به شدت با اسراف مخالفت شده و از اسراف کاران تحت عنوان برادران شیاطین یاد شده است. در خصوص اسراف تعابیر مختلفی در قرآن و روایات ائمه بیان شده. امام علی (ع) در تعریف اسراف و اسراف کاران این چنین توصیف می فرمایند: «انسان اسراف کار سه نشانه دارد: آنچه از آن او نیست می خورد و آنچه سزاوار او نیست و با شأن و موقعیت او هماهنگی ندارد می خرد و لباسی که در حد او نیست، می پوشد» بدون شک هر انسانی دوست دارد از هر جهت در آسایش باشند و از زندگی مناسب برخوردار شوند. واضح است برخورداری از زندگی خوب شرایط ومقدماتی دارد که از طریق رعایت آنها می توان به این هدف مهم دسترسی پیدا کرد. علی علیه السلام میانه روی را از بسترهای مهم دستیابی به زندگی مناسب معرفی می کنند و می فرمایند: «در زندگی میانه روی پیش بگیرید؛ چرا که این کار بهترین کمک برای خوب زندگی کردن است. باید فرهنگ تجمل گرائی و اسراف از زندگی یک مسلمان و شیعه امام علی(ع) جای نداشته باشد و بدانیم که در جامعه ای که اسراف و زیاده روی حاکم باشد آن جامعه با ناهنجاریهای اجتماعی روبرو خواهد شد و این ناهنجاری ها جامعه را با چالشها و مشکلات روبرو خواهد ساخت که هیچ کس از آسیبهای آن در امان نخواهد بود حس زیاده خواهی انسان اگر مهار و کنترل نشود آرامش و آسایش را از همه خواهد ربود متاسفانه اگر به بررسی اتفاقات جامعه و قتلها و فجایعی که در جامعه رخ می دهد با دقت مورد بررسی قرار دهیم بدون شک خواهیم دید که سرچشمه ی وقایع زیاده خواهی انسان خواهد بود وقتی در اقشار مختلف جامعه رقابت در زندگانی آنچنان یک ارزش قلمداد شود چشم و هم چشمی ها رواج یابد آن جامعه در رقابت ناسالم زمینه مناسب را برای گسترش ناهنجاریها فراهم خواهد کرد و دیگر آن جامعه روی سعادت را نخواهد دید و لذا همه مردم درقبال یکدیگر و جامعه مسئول هستند تا با کمک و یاری همدیگر ستونهای جامعه را بر پایه های مستحکم که همان رعایت میان روی است استوار سازند و از اسراف و تبذیر درزندگی فردی و اجتماعی دوری جویند تا شاهد یک جامعه ای اسلامی براساس ارزشهای اسلامی ایرانی همراه با خوشبختی و سعادت دنیا و آخرت باشیم.

نویسنده:سیدمهدی هاشمی سینقانی

(0) نظر

دسته ها : عمومی

سه شنبه 1388/3/12 13:52