تعداد بازدید : 4537614
تعداد نوشته ها : 10297
تعداد نظرات : 320
همراه با عصر محصولات الکترونیکی دیجیتال و روند سریع تغییرات در این حوزه، شرکت های تولیدکننده، برای حفظ برتری تجاری خود و افزایش سودآوری، به تولید انواع کالاهای خوش آب و رنگ و روزآمد با موادی شیک و پر زرق و برق و در عین حال شکننده، با استفاده از مواد ارزان قیمت روی آورده اند. بدین ترتیب، برخلاف محصولات الکترونیکی دهه های پیشین که با عمری طولانی، قطعات یدکی و ضمانت تعمیر به مشتری همراه بودند، امروزه ما شاهد موجی از انواع کالاهای با عمر کمتر از 6 ماه هستیم که به زودی از رده خارج شده و به زباله دانی انداخته می شوند. اما نکته حائز اهمیت این است که این کالاها دارای مقادیر فراوانی از انواع فلزهای سمی و مهلک نظیر سرب، کادمیوم، جیوه، کرومیوم و باریوم هستند که به دلیل فقدان قوانین مربوط به بازیافت این محصولات، عمدتا روانه آب و خاک و طبیعت می شوند. لذا باید این زباله های عصر مدرن را بمب ساعتی در حال انفجار دنیای امروز دانست.
امروزه دیگر از تلگراف خبری نیست. هر چند ما 148 سال از آن بهره می بردیم. به علاوه، دوربین های عکس برداری نگاتیوی نیز پس از 117 سال در حال از بین رفتن هستند. اما تلفن همراه شما پس از 2 سال، هر چند اگر هنوز هم به خوبی کار کند، جزیی از زباله ها محسوب می شود. البته شرکت های بزرگ صنعتی و تجاری « وال استریت» از این تغییر استقبال می کنند.
هفته گذشته و به دنبال اعلام شرکت « کونیکا – مینولتا» در زمینه پایان دادن به ساخت دوربین های آنالوگ، قیمت سهام این شرکت افزایش یافت. شرکت « کوداک» نیز که از سال 1889 میلادی پیشگام دوربین های آنالوگ به شمار می رفت، به زودی تولید فیلم های این دوربین ها را متوقف خواهد نمود؛ چرا که فروش دوربین های دیجیتال، مجالی برای دوربین های آنالوگ باقی نگذاشته است. از سوی دیگر، شرکت « نیکون» نیز ساخت اکثر مدل های دوربین های آنالوگ خود را متوقف کرده است.
به نظر می رسد، این شرکت ها دو نکته را دریافته اند: نکته اول این است که یک دوربین دیجیتال در دستان یک مصرف کننده بی تجربه، تقریبا عملکردی همانند یک دوربین آنالوگ استفاده شده از سوی بهترین عکاسان دارد. نکته دوم نیز این است که محصولات صنعت عکاسی دیجیتال به سرعت کهنه می شوند و تقریبا هر شش ماه یک بار، مصرف کنندگان به فکر پرداخت پول و ارتقای محصولات خریداری شده خویش می افتند. روندی که در گذشته به هیچ وجه وجود نداشته است.
امروزه ما با یک روند مشابه از بهبود سطح کیفیت کالاهای دیجیتال، مصرف آنها و سرانجام دور ریختن این کالاهای الکترونیکی، تولیدکنندگان سرآمد بازار هستیم. و به دلیل اینکه مدیران این شرکت ها، از دوره عمر کوتاه محصولاتشان آگاه هستند، سعی می کنند که در ساخت کالاهای گران قیمت خود، تا حد ممکن از کیفیت اجزای پر هزینه آن بکاهند. به عنوان مثال، پس از یک سال، باتری های دستگاه های چند کاره آی پاد (iPod) شروع به تخلیه زودهنگام باتری می کند. هر چند این شرکت برای تعویض این باتری در برابر دریافت 60 دلار، آماده خدمات رسانی به مشتریانش می باشد، اما این وضعیت بدین معنا نخواهد بود که مصرف کنندگان شروع به تعمیر دستگاه هایشان خواهند نمود. چرا که آنان در قبال پرداخت این مبلغ و دور انداختن دستگاهشان، یک دستگاه جدید تحویل خواهند گرفت. و البته به همین دلیل، شرکت « اپل » باتری های داخل دستگاه هایش را پلمپ شده تحویل می دهد. امری که باعث عصبانیت شدید مصرف کنندگان آی پاد شده است.
داستان دور ریختن تجهیزات الکترونیکی، به سا ل های دهه پنجاه میلادی و تولید رادیوهای ترانزیستوری در آن سال ها باز می گردد. اولین رادیوی جیبی که در سال 1945 میلادی توسط رایتیون بلمونت بولیوارد به بازار آمد، حاوی قطعات یدکی لامپ جهت تعمیر آنها بودند، چرا که همه می توانستند از عهده این کار برآیند. اما هنگامی که شرکت « سونی» در سال 1957 میلادی، رادیوهای تی آر 63 را روانه بازار آمریکا نمود، رادیوهای ترانزیستوری به یک کالای غیر قابل تعویض تبدیل شدند، چرا که سطح دستمزد نیروی کار بسیار بالا بود و بسیار زود، این دور ریختن کالاهای الکترونیکی، همراه با سیل واردات رادیوهای ژاپنی ارزان قیمت آغاز گردید. بعدها هم این کالاهای خوش رنگ و متنوع و مطابق مد روز، از پلاستیک های ظریف و شکننده ساخته می شدند.
سایر تولیدکنندگان نیز به زودی دریافتند که توسعه ساخت این کالاهای دور ریختنی، می تواند آنان را رقابتی نماید. نسل دوم تلفن های همراه ( به عنوان مثال) برای یک طول عمر 5 ساله طراحی و ساخته شده بودند، اما زمانی که مشخص شد، آنها پس از 18 ماه باید کنار گذاشته شوند، تولیدکنندگان با پایین آوردن استانداردها و کاستن از هزینه های تولید، به عرضه مدل های جدیدی از این تلفن ها روی آوردند.
البته تولیدکنندگان به دنبال دریافت پول شما هستند و هیچ چیزی نمی تواند آنها را از ساخته شدن کوهی از این زباله های الکتریکی باز دارد. امروزه بر خلاف اتحادیه اروپا، ایالات متحده فاقد هرگونه قانونی درزمینه زباله های الکتریکی و الزام تولیدکنندگان به ساخت کالاهای قابل بازیافت می باشد.
امروزه این وضعیت به شکل گیری یک شرایط بسیار خطرناک منجر گردیده است، چرا که این کالاهای الکتریکی دارای مواد سمی خطرناکی نظیر جیوه، کادمیوم، کرومیوم، باریوم و سرب هستند. و تا سال 2009 میلادی نیز 250 میلیون رایانه به زباله دانی ها خواهند رفت. در آن سال، 300 میلیون دستگاه تلویزیون نیز به دلیل جایگزینی با تلویزیون های دیجیتال، تعویض خواهند شد. با توجه به وزن 11 پوندی، این دستگاهها سرب بیشتری به نسبت مانیتورهای رایانه ها دارند.کارشناسان تخمین می زنند که این رایانه ها و تلویزیون های آنالوگ، در مجموع حاوی 4 تا 5 میلیون تن سرب می باشند که می تواند روانه آب های زیرزمینی مورد مصرف شما گردد.
هم اینک تعدادی از دولت ها، تولیدکنندگان کالاهای الکتریکی و الکترونیکی را ملزم نموده اند که تلویزیون ها و مانیتورهای خارج از رده را جمع آوری و بازیافت نمایند. اما این اقدامات باید فراگیری بیشتری یابد.
البته هنوز هم کارهای بیشتری باید انجام گیرد، چرا که در سطح ملی، ایالات متحده هم اینک فاقد آمادگی لازم جهت رویارویی با معضل زباله های الکتریکی و این بمب ساعتی روزگار کنونی ماست. و اگر کنگره به اقدامی فوری دست نزند، تراژدی توفان کاترینای دیگری در کنار موج سهمناک آلودگی های آب به وجود می آید که توسط زباله های آمریکایی صنعت الکترونیک رخ خواهد داد.
آیا هنوز هم شما به اهمیت این فاجعه پی نبرده اید؟
البته مطمئنا « انتخاب » حق شماست.
پی نوشت ها :
1. نویسنده:گیلس اسلید: روزنامه نگار مستقل و نویسنده کتاب « ساختن برای شکستن؛ فناوری و کالاهای دور ریختنی در آمریکا».