در جهان امروز استفاده از واژه‌ها و مفاهیمی همچون فنآوری اطلاعات، فنآوری نانو، بیوتکنولوژی و مانند آن در محافل علمی،پژوهشی، تحقیقاتی و خبری کاربرد فراوان یافته است که خود نشان از اقبال و توجه ویژه دانشمندان، پژوهشگران و محققان به تحولات و پیشرفت‌هی تکنولوژی‌هی نو در ین عصر می باشد.


فناوری‌های جدید نوید بخش پیشرفت ‌هی چشمگیری درزمینه‌هی مختلف علمی شده است . امروزه از فناوری‌هی مختلف به منظور یجاد رفاه، آسیش، امنیت و صرفه‌جویی بیشتر در هزینه‌ها بهره‌هی فراوان برده می‌شود. شناخت و درک قابلیت‌هی عظیم ین فناوری‌های متحول کننده، موجب سازماندهی و تدوین برنامه‌هی ملی فراوانی در بسیاری از کشورهی جهان شده است. تدوین ین برنامه‌ها عمدتاٌ به منظور بهره‌گیری هر چه بیشتر از قابلیت‌هی فناوری‌ها و عقب نماندن کشورها از مسیر تحولات سریع و دستاوردهی رو به رشد ین فناوری‌ها صورت پذیرفته است.آلودگی محیط زیست، بحران انرژی و کلیه مسائل و مشکلات شهرهای امروز به ‌تدریج تأثیرات غیرقابل جبران خود را نه تنها در شکل فیزیکی جوامع انسانی بلکه در رفتار و هنجارهی عمومی آن نیز خواهد گذاشت.یافتن پاسخی مناسب بری حل مسائل مصنوع و غیرمصنوع به دست بشر همواره در دستور کار سازمان‌هی بین‌المللی و منطقه‌ی بوده است.رشد قابل توجه بودجة تحقیقاتی و پژوهشی از سهم سرانة ناخالص ملی کشورهی صنعتی و در حال توسعه، مبین ین نکته است که بید قبل از آنکه جامعه با مشکلات و مسائل غیر قابل پیش‌بینی در ینده مواجه شود، راهکار‌هی مناسب، انتخاب شود و سازوکارهی لازم نیز فراهم گردد.انتخاب راهکار بهینه و بررسی سازوکارهی لازم بید منطبق بر تحولات علمی عصر امروز باشد تا آهنگ توسعه و افق ترسیم شده نیز بر اساس واقعیت‍هی ینده استوار شود.

تجربة استفاده از امکانات عصرارتباطات نظیرکاربردهی فراوان آن ‍در(GIS‍) و (GPS) و . . . افق‌هی روشنی از بهبود وضع جوامع، به ویژه در سطوح شهری ترسیم کرده است.البته نمی‌توان گفت که بری حل مسائل پیچیدة شهرها صرفاً تکیه بر فناوری ارتباطات و اطلاعات کافی است، اما به‌منزلة یکی از راهکارهی ممکن که قابلیت‌هی فراوانی را نیز فراروی برنامه‌ریزان و طراحان در بخش‌هی شهرسازی و معماری قرار می‍دهد حائز اهمیت است.

در این جا به موضوعاتی ‌پرداخته می‌شود که فناوری‌های عصر جدید در اختیار ما قرار می‌دهد تا شهرهای آْینده را هر چه بهتر، سالم‌تر، زیباتر، ایمن‌تر و عملکردی‌تر بسازیم.

رشد سریع شهرنشینی عامل ظهور بسیاری از مسائل و مشکلات شهری نظیر افزیش میزان بیکاری، استفاده نادرست و ناکارآمد از منابع، گسترش فقر، کمبود خدمات شهری، معضل مسکن, افزیش آلودگی‌هی زیست محیطی و نظیر ینها در کشورهی روبه رشد بوده است. شواهد موجود نشان می‌دهند که رشد لجام گسیخته شهرها نیز خود موجب شکست بسیاری از تلاش‌ها و کوشش‌ برنامه‌ریزان بری حل مشکلات شهرنشینی در ین کشورها گردیده است.

به زعم برخی از صاحب‌نظران ، انقلابی که در فناوری اطلاعات روی داده ، باعث یجاد جهشی عظیم در تکامل شهرها و حل معضلات پیچیده آنها شده است. افزیش سریع فعالیتهی از راه دور مثل کار از راه دور، خرید از راه دور، آموزش از راه دور و ... قطعاٌ در شکل گیری فضی فیزیکی شهرها تاثیر خواهد گذاشت، به عنوان نمونه، پژوهش‌ها نشان می‌دهند که کار از راه دور، شکل فیزیکی رفت و آمد به محل کار را تغییر می‌دهد، آموزش از راه دور و درمان از راه دور، محل و ساختار کالبدی وسازمانی مدارس، دانشگاهها و مطب پزشکان را تغییر داده و نهیتاٌ خرید از راه دور شکل بازارها را متحول خواهد کرد. تاثیرات ینگونه عملکردها برکاربری‌ها و فضاهی شهری بسیار شگرف و فراوان خواهد بود و برنامه‌ریزی شهرهی کنونی و ینده را دگرگون خواهد ساخت.

همراه با توسعة فناوری در بخش ریانه و ینترنت، بسیاری از کشورهی پیشرفتة صنعتی، سال‍هاست که تحقیقات و مطالعات کاربردی فراوانی در زمینه فناوری اطلاعات دارند و به‌تدریج از یافته‌ها و نتیج آن در حل مسائل و مشکلات موجود در جوامع خود در زمینه‌هی مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و . . . بهره‌برداری مناسبی کرده‌اند.

امروزه از فناوری‌هی مختلف به منظور یجاد آسیش و امنیت بیشتر و صرفه‌جویی در هزینه‌ها به‌خصوص در مصرف منابع انرژی بهره می‌برند. به طور مثال باکمک فناوری اطلاعات و با توسعه سیستم هیی که بتواند تغییرات و شریط محیطی داخل ساختمان را اندازه گیری کرده و تخمین بزند و سپس در مقابل آن بتواند واکنش نشان دهد، توانسته‌اند مصارف انرژی را تا میزان قابل ملاحظه‌ای تحت کنترل قرار دهند.

در دنیی پیشرفته امروز، می‌توان با کمک فناوری‌هی روز بیشترین بهره‌وری را در شهرو اجزاء آن بدست آورد. از طرفی ساخت و یجاد شهرهای جدید سرمیه‌گذاری‌های کلان و دراز‌مدتی را طلب می‌کنند. از آنجا که در یک شهر ساختمان‌ها ، سرمیه‌هی عظیمی را به خود اختصاص می‌دهند بید به موازات رشد و توسعة شهرها ، سرمیه‌گذاری‌هی لازم بری نو شدن ساختمان‌ها صورت پذیرد. بطور مثال هزینة یک ساختمان تنها هزینة طراحی و ساخت نیست بلکه هزینة نگهداری و استفاده از آن را نیز شامل می‌شود. امروزه بسیاری از ساختمان‌ها با کاربردهی مختلف بری اهداف عملکردی خود کارکرد درستی ندارند تا بتوانند بیشترین بازدهی ممکن را بری استفاده کنندگان آن فراهم سازند. ین ساختمانها عموماٌ فاقد امکانات لازم بری مدیریت انرژی می‌باشند و نمی‌توانند پاسخگوی تحولات محیطی، و نیازهی جدید باشند در حالیکه می توان از فناوری های نو از جمله سیستم های کنترلی هوشمند در ساختمان بهره برد.[3]

البته ین نکته اساسی وجود دارد که فناوری اطلاعات، هرگز جیگزین تفکر هوشمندانه و قدرت تحلیل‌گری انسان نخواهد شد. زیرا اطلاعات تولید شده همواره نمی‌تواند صحیح و درست باشد و بید پالیش و بهینه‌سازی اطلاعات از سوی کارشناسان متخصص در هر شاخه از علوم بری تولید دانش به دقت صورت پذیرد.


زندگی شهری در عصر اطلاعات

جامعه جهانی اطلاعات و مسیر پیش رو
«در روز جهانی ارتباطات دور، بییید تصمیم بگیریم هر آنچه در توان داریم به کار بندیم تا به سوی یک عصر ارتباط به راستی آزاد، فراگیر و مرفه رهسپار شویم.»

اظهارات مذکور را کوفی عنان،‌ دبیرکل سازمان ملل متحد در جریان برگزاری اجلاس جامعه اطلاعات در روز 10 دسامبر سال 2003 میلادی (19 آذر ماه سال 1382) که در شهر ژنو با حضور سران کشورهی مختلف جهان با تصویب دو سند «بیانیه اصول» و «نقشه عمل» و با هدف یجاد جامعه اطلاعات مردم محور، همه شمول و توسعه مدار برپاشد ، مطرح کرد.

هدف ین اجلاس، یجاد یک طرح کاری بری تضمین بهره مندی همگان از منافع فناوری ارتباطات و اطلاعات بود تا از ین طریق شکاف دیجیتالی میان کشورهی توسعه یافته و در حال توسعه، که در مواردی ناشی از نوع دیدگاه موجود در ین کشورها است، کاهش یابد. تا همگان بتوانند به کمک آن، اطلاعات و دانش را خلق کنند، به آن دسترسی داشته باشند و همچنین به اشتراک بگذارند.

یوشیو اوتسومی، دبیر کل اتحادیه بین‌المللی ارتباطات دوربرد (ITU) در مراسم روز جهانی ارتباطات دوربرد، یادآور گردید :

«فناوریهی اطلاعاتی و ارتباطی به تنهیی نمی‌توانند گرسنگی را از میان ببرند ، فقر را ریشه کن کنند، یا از مرگ و میر کودکان بکاهندو امین فناوری به شکل فزینده‌ی به عنوان یک کاتالیزور (شتاب دهنده) مهم بری رشد اقتصادی و برابری اجتماعی به کار گرفته می‌شود. فناوریهی اطلاعاتی و ارتباطی امکان تولید،‌تنوع، و توزیع ثمربخش‌تر کشاورزی را فراهم می‌آورد. ین فناوریها امکان اریه خدمات بهداشتی اولیه به کسانی را فراهم می‌آورد که به شدت به ین خدمات نیاز دارند و در مناطقی زندگی می‌کنند که در آن مناطق دسترسی به تسهیلات بهداشتی چندان یا اصلاٌ وجود ندارد. ین فناوریها حوزه دسترسی آموزگاران و مربیان را گسترده‌تر می‌کند و به آنها امکان می‌دهد دانش را به دور افتاده ترین گوشه‌هی سیاره‌مان برسانند.»
در جریان اجلاس مذکور، سطح حداقل امکانات از دید جهانی نیز مشخص و بری فراهم کردن آنها زمانی نیز در نظر گرفته شد. برین اساس تمامی روستاهی جهان بید تا سال 2010 از ارتباطات الکترونیکی بهر‌ه‌مند شوند و 90 درصد جمعیت جهان نیز به صورت بی‌سیم (Wireless) تحت پوشش قرار گیرند , ضمن آنکه ین میزان تا سال 2015 بید به صد درصد برسد.

همچنین مشخص شد که تمامی دانشگاهها و مراکز تحقیقات علمی تا سال 2005، دبیرستان‌ها تا سال 2010 و مدارس ابتدیی تا سال 2015 بید به فناوری اطلاعات و ارتباطات مجهز شوند. از سوی دیگر تمامی کتابخانه‌هی عمومی تا سال 2006 و همه فرهنگسراها و مراکز فرهنگی تا سال 2010، بید بتوانند از فناوری ارتباطات و اطلاعات بهره گیرند.

براساس زمانبندی انجام شده، تمامی بیمارستانها تا سال 2005 و همه درمانگاهها در شهر و روستا تا سال 2010 بید به ICT مجهز شوند.

در مراکز دولتی نیز، تمامی وزارتخانه‌ها تا سال 2005 بید بری خود وب سیت و پست الکترونیکی داشته باشند و ادارات محلی و کوچک نیز تا سال 2010 بید از ین امکانات برخوردار شوند. همچنین فناوریهی موجود بید به گونه‌ی توسعه یابد که تا سال 2010 زمینه حضور تمامی زبانهی محلی در ینترنت فراهم شود.

به نظر می‌رسد در صورت مهیا بودن شریط بری عمل کردن به تعهدات ین بیانیه، جوامع مختلف در جهان در سال 2020 به بستری مطلوب بری رشد و توسعه تبدیل خواهند شد.[4]