بررسی رفتار فردی و شیوه مدیریت و رهبری حضرت امام(ره) از جمله نکات جالب و ارزشمندی است که به واسطه‌ی مطالعه رفتار و منش مدیریتی و رهبری ایشان به دست می‌آید و می‌تواند برای علم مدیریت موهبتی بزرگ باشد. همچنین مدیران و رهبران سیاسی و اجتماعی در تمامی سطوح می‌توانند از روش رفتاری ایشان بیاموزند. آن چه می‌خوانید نگاهی از زاویه دانش مدیریت به شخصیت رهبری حضرت امام(ره) است:

پدیده «رهبری» با پیدایش زندگی جمع‌زیستی انسان در کره خاکی پیوند دارد و تجربه‌های گوناگون سیاسی اجتماعی در طول تاریخ حیات بشریت، نیازمندی به رهبری را به اثبات رسانده است. از دیدگاه قرآن کریم که گنجینه معارف الهی و کتاب هدایت بشریت است بعثت رسولان الهی و کیفیت دعوت آنان از مردم برای ایمان آوردن به خداوند متعال، مشحون از لطایف و نکات ظریف رهبری انبیای عظام است. در فرهنگ شیعی نیز به رهبری جامعه اهتمام خاصی شده و آن را یکی از نیازهای اصیل بشری قلمداد نموده است. نکته مهم دیگر این که از دیدگاه تشیع، رهبری اعمال ولایت خداوند در زمین است و رهبر باید حتماً از طرف خداوند متعال بی‌واسطه و یا با واسطه اذن داشته باشد تا در میان مردم به رهبری بپردازد و شیعه این مهم را پس از پیامبر اکرم(ص) در شجره طیبه اهل بیت(ع) منحصر می‌کند.
 امام خمینی(ره) شخصیتی جامع در ابعاد مختلف علمی و عملی بود و یکی از کم‌نظیرترین حادثه‌های تاریخ اسلام را آفرید. از بارزترین جلوه‌های رهبری و نقش معنوی حضرت امام خمینی(ره) و تأثیر شگرف آن بر روحیه ملت و رزمندگان اسلام، هدایت و رهبری ایشان در هشت سال حماسه دفاع مقدس است. بزرگمردی که حماسه رزمش آمیخته به بالاترین مراتب عرفان، فقهش متبلور در فلسفه عملی حکومت اسلامی، و حکمتش، شالوده سیاست‌های نظام اسلامی بود. حضرت آیت‌ا… خامنه‌ای درباره ویژگی‌های فرماندهی و رهبری حضرت امام(ره) در هدایت نیروهای رزمی و مسلح می‌فرماید: غیر از دوران پیامبر و دوران خلافت امیر المومنین و مدت کوتاهی از امام مجتبی(ع)، فرمانده کل قوای عارف و حکیم و عاشق و الهی در دنیا سراغ نداریم… ما در هیچ جای دنیا، نه امروز و نه در گذشته نیروی نظامی سراغ نداریم که تحت فرماندهی انسانی معنوی و الهی و عارف و دارای رقیق‌ترین احساسات بشری و در عین حال با قاطعیت و صلابتی که هیچ فرماندهی در دنیا از آن برخوردار نیست، به حراست و دفاع از ناموس و حیات شرافتمندانه ملت در مقابل تجاوزگران بپردازد. شور و حال سلحشوری و رزمندگی، شوق به جهاد و استقامت رزمندگان و فتوحات عظیمی که در نبرد با دشمنان اسلام به دست آورده‌اند، بیشتر مرهون تأثیرات معجزه‌گون شخصیت معنوی حضرت امام(ره) در رهبری دفاع مقدس است که در این مقاله به اختصار ابتدا به ویژگی‌های رهبری، شیوه‌ها و سپس به ارتباط معنوی امام خمینی(ره) با رزمندگان می‌پردازیم. ویژگی‌های رهبری امام خمینی(ره) اخلاق فردی و مدیریتی و خصوصیات رهبری حضرت امام خمینی(ره) در درجات بسیار عالی قرار داشت و از ایشان یک نمونه انسان کامل ساخته بود، که سخن گفتن درباره هر کدام از خصوصیات اخلاقی و مدیریتی ایشان بحث مستقلی را می‌طلبد که در این مقاله به برجسته‌ترین آن‌ها در ارتباط با فرماندهی عالی و رهبری جنگ می‌پردازیم:


1. شجاعت:
در فرهنگ مبارزات سیاسی حضرت امام واژه ترس وجود ندارد در دوران قیام علیه طاغوت و رویارویی با آمریکا و رهبری هشت سال دفاع مقدس با شجاعت و دلیری وارد مبارزه شد او ترس را ترساند که به دل‌های اولیای الهی راه نیابد ـ او هرگز نترسید و نترساند. هنگامی که وزیر دفاع امریکا علناً تهدید کرده بود که امریکا د راین جنگ هر زمانی که صلاح بداند از دوستان عرب خود پشتیبانی خواهد کرد. حضرت امام(ره) در پاسخ به این گونه تهدیدهای نظامی دشمنان فرمود: هر یک از این‌ها (حامیان رژیم عراق) بخواهند تعدی بکنند، ‌ما تا آخرین نفرمان می‌ایستیم مقابلش. هنگامی که امریکا ناوی های جنگی خود را برای حمایت از رژیم عراق به سوی منطقه خلیج‌فارس گسیل می‌داشت، مسئولان مملکتی در این باره با حضرت امام گفتگو کردند و نظر ایشان را جویا شدند. امام با شجاعت تمام فرمود: اگر من بودم، با ورود اولین ناو امریکایی به خلیج فارس، آن را هدف قرار می‌دادم!


2. طمأنینه:
دل آرام و قلب مطمئن حضرت امام(ره) پیامد ایمان محکم و اعتقاد راسخ به دریای بیکران الطاف الهی بود. طمأنینه‌ای که حوادث ناگوار و کمرشکن قادر به متزلزل کردن و در هم شکستن آن نبود. حضرت امام(ره)، عالَم را محضر حق‌تعالی می‌دید و به الطاف و عنایات الهی اعماد داشت و مصداقی از آیه: الا بذکرالله تطمئن القلوب بود و این عنصر مهم تاثیری شگرف در تصمیم‌گیری‌های ایشان در رهبری دفاع مقدس داشت. عکس‌العمل ساده و ‌آرام امام(ره) در برابر هجوم سراسری دشمن به کشور ایران بارزترین نمونه این طمأنینه بود که فرمود: «یک دزدی آمده یک سنگی انداخته و فرار کرده» فرماندهان و طراحان عملیات‌های جنگ پس از روزها مطالعه و شناسایی و بررسی امکانات و تجهیزات و تهیه راه‌کارهای عملیاتی و نظامی باز هم به هنگام اجرای عملیات‌های مهم اضطراب و نگرانی خویش را از سرانجام عملیات و عدم اطمینان از موفقیت آن را پنهان نمی‌کردند و به (نفس مطمئنه) امام پناه می‌جستند. رهنمودهای امام قبل از عملیات عملیات فتح‌المبین والفجر 8 به فرماندهان نمونه‌ای دیگر از آرامش و اطمینان قلبی حضرت امام(ره) بود که تأثیری عجیب در پیروزی رزمندگان اسلام داشت


3. تواضع و فروتنی:
شخصیت عظیم و معنوی حضرت امام، مهم‌ترین عامل در تحول معنوی و روحی ملت ایران و رزمندگان جبهه‌های نور علیه ظلمت در هشت سال دفاع مقدس بود. حضور پرشور جوانان در عرصه جهاد و شهادت، گرایش توده مردم و نوجوانان به ارزش‌های انسان‌ساز و متعالی اسلام و شکوفایی این ارزش‌ها در جبهه‌های جنگ همه در پرتو رهنمودها و راهنمایی‌های پیامبرگونه عارف و عالمی وارسته و استکبارستیزی که مراحل و مدارج عالی سیر و سلوک را پیموده صورت گرفته است؛ اما خصلت تواضع و فروتنی امام(ره) هیچ‌گاه اجازه نمی‌داد که از کار خود سخن به میان آورد و خویشتن را یک خدمتگزار معرفی می‌کرد و می‌فرمود: اگر به من خدمتگزار بگویند، بهتر از این است که رهبر. هرگاه در جمع رزمندگان حضور می‌یافت خود را خجل زده معرفی می‌کرد و خود را از خیل مشتاقان جنگ و شهادت عقب مانده می‌دانست. اوج مرتبه و عالی‌ترین درجه تواضع و فروتنی امام(ره) نسبت به رزمندگان، جمله معروفی است که در وصف دلاوری نوجوان شهید، حسین فهمیده بیان نموده‌اند: رهبر ما آن طفل دوازده ساله‌ای است که با قلب کوچک خود؛ که ارزشش از صدها زبان و قلم ما بزرگتر است، با نارنجک خود را زیر تانک دشمن انداخت و آن را منهدم نمود و خود نیز شربت شهادت نوشید.


4. محبت و صمیمیت امام(ره) با رزمندگان:
همان‌گونه که رزمندگان اسلام خداجویان جبهه‌های نبرد به ساحت مقدس شخصیت معنوی رهبرشان عشق می‌ورزیدند، امام عاشقان نیز علاقه و محبتی خاص نسبت به فرزندان معنوی خویش اظهار می‌کردند. و در حقیقت ارادت و علاقه بین مرید و مراد یک پیوند دو جانبه بود، جلوه‌های الفت و صمیمیت و محبت امام(ره) نسبت به رزمندگان در گفتار و کردارش به طور کامل نمایان بود. جملاتی همانند: اینجانب دست یکایک شما را می‌فشارم؛ من بین خود و شما فاصله‌ای نمی‌بینم؛ گویای عمق و ارادت و محبت قلبی امام به دلاوران دفاع مقدس بود. بی‌پیرایگی رفتار امام(ره) در جمع فرماندهان و رزمندگان جبهه‌ها و برداشتن مانع‌های احترامات رسمی و رایج میان یک رهبر و فرمانده عالی جنگ با نیروهای تحت امر در ملاقات‌های خصوصی تصویرگر گوشه‌ای از محبت و صمیمیت قلبی امام(ره) به رزمندگان بود و صحنه‌های دیدارهای خصوصی امام(ره) با رزمندگان مشحون از صحنه‌های دل‌پذیر و ارتباط عاطفی و محبت و صمیمیت است.


5. قاطعیت:
در دوران مبارزه با رژیم ستم‌شاهی قاطعیت امام راه‌گشای برنامه‌ها و سیاست‌های مبارزه بود که حتی اطرافیان و شاگردان ایشان به شگفتی و کار ساز بودن آن اعتراف داشتند. در امور رهبری و فرماندهی عالی جنگ هم قاطعیت امام گره‌های کور و بن‌بست‌های ایجاد شده در برنامه‌ریزی‌های رزمی و نظامی را باز می‌کرد. از مهمترین جلوه‌های قاطعیت امام دستور شکست حصر آبادان، آزادسازی سوسنگرد و عزل فرماندهی نیروهای مسلح بود.


6. سازش‌ناپذیری و استقامت در مبارزه:
ظلم‌ستیزی و پایداری امام در برابر توطئه‌های دشمنان، روحیه‌ای سازش‌ناپذیر و مقاوم از ایشان پدید آورده بود. حضرت امام در سیره عملی و روش مبارزاتی خود به آیات شریفه لا تظلمون و لا تظلمون 18 و فاستقم کما امرت و من تاب معک 19تاسی می‌جست و هیچ‌گاه نقشه‌های ظالمانه و سلطه‌طلبانه و تحمیلی دشمن را برنمی‌تافت. فشارهای شدید نظامی، تبلیغاتی و روانی حامیان دشمن در کمک‌های تسلیحاتی به رژیم بعث عراق برای پذیرفتن خواسته‌های استکبار جهانی هیچ تأثیری در روحیه مقاوم و سازش‌ناپذیر امام نداشت و می‌فرمود: ما تا آخرین نفر و تا آخرین منزل و تا آخرین قطره خون برای اعتلای کلمه الله ایستاده‌ایم. این روحیه و صفت مطلوب حضرت امام(ره) تأثیر عجیبی در رزمندگان اسلام داشت به گونه‌ای که شیرمردان عرصه پیکار در شرایط سخت نبرد با تمام توان و اراده خویش پایداری می‌کردند و دشمن مجهز به سلاح‌های پیشرفته را به استیصال می‌کشاندند.


7 .نیرنگ شناسی:
دشمن در موقعیت و زمان‌های مختلف حیله‌های متفاوت و گوناگونی را به کار می‌بست و با بهره‌گیری از شیوه‌های جنگ روانی تلاش می‌کرد تا انگیزه‌های اسلامی را در رزمندگان از بین ببرد و اراده آنان را در دفاع مقدس از میهن اسلامی سست نماید. مظلوم‌نمایی و تظاهر به مسلمان بودن از جمله اقداماتی بود که برای فریب ملت سلحشور ایران از سوی رژیم بعث صورت می‌گرفت، اما هوشیاری و زیرکی منحصر به فرد حضرت امام(ره) با موضع‌گیری‌های دقیق و سنجیده خویش تمام این توطئه‌های فریبنده دشمن را خنثی نمود. از این رو حامیان رژیم بعث عراق و سیاستگزاران استکبار جهانی برای پیش‌گیری از پیروزی‌های مداوم ظفرمندان جبهه‌های نبرد که از شکست حصر آبادان تا فتح بستان و نبرد چزابه تا عملیات مهم فتح‌المبین و نیز فتح معجزه‌آسای خرمشهر ضربات کوبنده خود را بر پیکر رژیم بعث وارد آورده بودند. حیله‌ای جدید اندیشیدند تا افکار مجامع بین‌المللی و رسانه‌های خبری و ملت و کشورهای اسلامی و به خصوص رزمندگان دلاور اسلامی را از جبهه‌های جنگ ایران و عراق به نقطه‌ای دیگر معطوف کنند. این توطئه بزرگ، طرح‌ریزی و تهاجم وحشیانه و غافلگیرانه اسرائیل غاصب به کشور لبنان بود و می‌رفت که این حیله کارساز شود، ‌اما با موضع‌گیری هوشیارانه و صریح حضرت امام(ره) درباره چگونگی پشتیبانی رزمندگان از مردم بی‌پناه لبنان و فلسطین این توطئه نیز خنثی شد. حضرت امام(ره) فرمود: ما راهنمان این است که باید از راه شکست عراق دنبال لبنان برویم نه مستقلاً. شیوه‌ها و تدابیر رهبری امام خمینی(ره) حضرت امام خمینی(ره) به عنوان رهبر و فرمانده کل قوا و فرماندهی عالی جنگ، تعیین و هدایت استراتژی جنگ را بر عهده داشت و در این مدت با بهره‌گیری از شیوه‌ها و تدابیر خاص خویش هشت سال دفاع مقدس را رهبری نمود و اعجاب و شگفتی سیاستمداران دشمن را برانگیخت. 1. بسیج همگانی و سازماندهی مردم و نیروهای مسلح تحت دو یگان عمده رزمی و پشتیبانی برای آنکه کلیه نیروهای داوطلب بتوانند در حد توانایی‌ها و استعدادهای خویش در این امر مهم سهیم باشند، اما اقدام به این مهم نمودند و در این رابطه فرمودند: هر کس می‌تواند جبهه باید برود و هر که نمی‌تواند در پشت جبهه کمک کند. 2. توسعه تشکیلاتی نظامی و فرمان بر تشکیل نیروهای سه‌گانه سپاه این امر موجب شد تا سپاه بتواند با هماهنگی بیشتر با نیروهای ارتش، در عرصه‌های نبرد حضور قوی‌تری داشته باشند. 3. هماهنگی و انسجام در نیروهای مسلح همان‌گونه که در اندیشه سیاسی امام(ره) وحدت و یکپارچگی اقشار مختلف ملت و احزاب گوناگون عامل پیروزی ملت ایران به شمار می‌آید. انسجان نیروهای نظامی را نیز ضامن اقتدار نیروهای مسلح در دفاع مقدس می‌دانست. از این رو امام(ره) به نیروهای ارتش، سپاه و بسیج فرمود: همه در هم ذوب شوید و تو و من را از میان بردارید و چون ید واحده و قدرت واحده به دشمن بتازید. 4. هماهنگی و به کارگیری امکانات پشت جبهه امام نیروهای پشت جبهه اعم از دستگاه‌های اجرایی و تبلیغی و سیاسی را به هماهنگی با یکدیگر و توجه به مسائل جنگ دعوت می‌کردند و کلیه فعالیتهای سیاسی، تبلیغی و اقتصادی پشت جبهه را با دفاع مقدس مرتبط می‌ساختند و همواره ارگان‌ها و سازمانهای دولتی را در جهت تقویت و آمادگی رزمی مردم و پشتیبانی از جنگ به کار می‌گرفتند و می‌فرمودند: به پشتیانی مادی و معنوی خود از جبهه‌های نبرد و رزمندگان ادامه دهند و سپاهیان نور را حمایت کنند. 5. مقابله با عوامل بازدارنده داخلی و تبلیغات دشمن در دوران دفاع مقدس حوادث گوناگونی پدید می‌آمد، برخی از این حوادث مانند رقابت‌های جناح‌های مختلف در کشور معلول شرایط سیاسی داخلی کشور بود که بعضاً فضای سیاسی کشور را ملتهب می‌ساخت، برخی از پیشامدها را عوامل آگاه و مزدور دشمن پدید می‌آوردند و برخی دیگر نتیجه اعمال گروه‌های ناآگاه داخلی بود و هر کدام از این حوادث به طور مستقیم با غیرمستقیم می‌توانست در حضور رزمندگان اسلام در جبهه‌ها برای ادامه دفاع مقدس مشکل ایجاد نماید. اما حضرت امام(ره) با شیوه‌های در خود تحسین رهبری خویش، تأثیر منفی و شکننده هر یک از این حوادث را بر عرصه‌های نبرد و روحیه رزمی و معنوی رزمندگان اسلام را خنثی می‌کرد. دشمن بعثی نیز با در اختیار داشتن امکانات تبلیغی استکبار جهانی و به تعبیری امپراتوری خبری و رسانه‌ای با کمک کارشناسان و مشاوران خارجی و بهره‌وری از امکانات و شیوه‌های گوناگون، جنگ روانی خود را برای مشوش جلوه دادن چهره جمهوری اسلامی در میان مسلمانان جهان جلب حمایت‌های منطقه‌ای برای تقویت رژیم عراق به راه انداخته بود. در این جنگ روانی هم حضرت امام(ره) با درایت و ژرف‌نگری تمام، با این شیوه‌های تبلیغی و روانی دشمن مقابله نمود. 6. رعایت اصول تصمیم‌گیری حضرت امام(ره) اطلاعات و اخبار کافی و لازم را از طریق نمایندگان خود در نیروهای مسلح و یگان‌های رزمی و فرماندهان قرارگاه‌ها به دست می‌اوردند. امام(ره) مبنای تصمیم‌گیری‌های مهم خود را براساس اطلاعات دقیق از وضعیت جنگ و مشورت با مسئولان لشگری و کشوری بنیان می‌نهاد، رهنمودهای حضرت امام(ره) بر اجرای عملیات‌های نظامی و دفاعی و ورود به خاک عراق، اقدامات مقابله به مثل در جنگ شهرها و قبول قطعنامه 598 سازمان ملل بر همین اصل و اساس استوار بود. 7. تفویض اختیارات گستردگی و تخصصی بودن امور جنگ باعث شده بود که حضرت امام(ره) مسئولیت برخی از مسائل اجرایی و کارشناسی مرتبط با جنگ را به مسئولان کشور تفویض نماید و خودشان سیاست کلی و راهبردی دفاع مقدس را ترسیم و بر انجام آنها نظارت می‌کردند از این رو، مسئولیت را بدین گونه تفویض و تعیین فرمودند: الف ـ شورای عالی دفاع و قرارگاه خاتم‌الانبیا و جانشینی فرماندهی کل قوا در برنامه‌ریزی‌های نظامی ب ـ شورای عالی پشتیبانی جنگ برای جذب نیرو و تهیه امکانات ج ـ تشکیل ستاد مناطق بمباران شده د ـ تعیین وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی برای تبیین سیاست‌های دفاعی ایران در مجامع بین‌المللی ه ـ تشکیل شورای عالی بازسازی مناطق جنگی 8. تشویق به نبرد هنر مدیریت و رهبری امام(ره)، نفوذ معنوی ایشان در قلب میلیون‌ها انسان مخلص و متعهد و شیفته به ولایت و رهبری بود. هرگاه پیام‌های حماسی و شورآفرین حضرت امام(ره) همانند جمله‌های: امروز روز حضور در حجله جهاد و شهادت و میدان نبرد است؛ روز نشاط عاشقان خداست صادر می‌شد، همه جبهه‌های نبرد را از جوانان پرشور و با اخلاص آکنده می‌ساخت و هم در گرماگرم نبرد، چون آّشار نور بر دل‌های تشنه و مشتاق جهاد و شهادت جاری می‌گشت و توان رزم آنان را دو چندان می‌ساخت و در یک کلام معجزه می‌آفرید. 9. تقویت روحیه رزمندگان کلمات دلنشین و نافذ و روح‌بخش پیام‌ها و سخنان حضرت امام(ره) در دل و جان رزمندگان اثر شگرفی می‌گذاشت، سخنرانی‌های ایشان در جمع فرماندهان قرارگاه‌ها و رزمندگان دلاور و پیام‌هایی که به مناسبت‌های مختلف برای رزمندگان صادر می‌گردید، قوت قلبی برای دلاورمردان جبهه‌ها بود. پیام امام(ره) به فرماندهان جبهه پس از عملیات بدر، بارزترین نمونه تاثیر معنوی پیام‌های امام(ره) در تقویت روحیه رزمندگان و فرماندهان در بحرانی‌ترین شرایط جنگ است. 10. توجه دادن رزمندگان به معنویت حضرت امام(ره) دائماً رزمندگان و فرماندهان قرارگاه‌ها را به مسائل معنوی توجه می‌داد تا حماسه‌سازی رزم‌آوران عرصه پیکار با عرفان دینی و الهی آمیخته باشد. توجه دادن رزمندگان به اراده و قدرت خداوند تبارک و تعالی در پیروزی و جنگ، تذکر به اعتماد و اعتقاد به نصرت الهی، تاکید بر ذکر خداوند و تهجد در جبهه‌ها، پرهیز دادن از غرور و توجه دادن نیروها به توانایی‌های قدرت ایمان و اخلاص در رزمندگان در مقابلت جهیزات دشمن از جمله تذکرات امام(ره) به رزمندگان بود. اصولاً در اندیشه و سیره حضرت امام هرگونه تلاش و اقدامات سیاسی، فرهنگی و نظامی بدون در نظر گرفتن بعد الهی و معنوی فاقد هرگونه ارزش اسلامی است، ‌از این رو به رزمندگان اسلام آمیختگی عمل ظاهری را به معنویت دینی و الهی تذکر داد و فرمود: زدن و پیروز شدن و فتح کردن و همه اینها اگر آن بعد معنوی‌اش نباشد همه‌اش شکست است. 11. تقویت بنیه دفاعی اهتمام فراوان حضرت امام بر تقویت بنیه دفاعی و حمایت‌های ایشان از بالا بردن کیفت و کمیت امکانات و تجهیزات نظامی و تامین بودجه‌های جنگ و دفاع مقدس از خصوصیات تدبیر رهبری ایشان در دفاع مقدس بود. این اهتمام حضرت امام(ره) تا روزهای پایانی جنگ نیز ادامه داشت و طی دستورالعملی به مسئولان سیاسی نظامی فرمود: باید... در تجهیز کلیه آحاد و افراد این کشور براساس اصول و فرمول خاص دفاع همه جانبه تا رسیدن به تشکل واقعی و حقیقی بسیج و ارتش بیست میلیونی کوشش نمود. به فرماندهان نظامی نیز فرمود: نیروهای نظامی ما هرگز نباید از کید و مکر دشمنان غافل بمانند و در هر شرایطی باید بنیه دفاعی کشور در بهترین وضعیت باشد. تاثیر ارتباط معنوی امام خمینی(ره) با رزمندگان در هشت سال دفاع مقدس رزمندگان اسلام، ‌حضرت امام خمینی(ره) در خطوط نبرد جبهه‌های جنگ حضور فیزیکی نداشتند،‌ اما شخصیت پر نفوذ و معنوی وعرفانی ایشان هر روز در تمام نقاط جبهه حکمفرما بود و تاثیرات عمیق و شگرف این حضور معنوی در روحیه و عملکرد رزمندگان کاملاً‌ مشهود و ملموس بود. این موضوع شگفتی صاحب‌نظران، راویان و گزارشگران حاضر در جبهه را برانگیخته بود. یکی از خبرنگاران غیر ایرانی که از جبهه‌های جنگ بازدید کرده و روحیات رزمندگان اسلام را از نزدیک مشاهده کرده است در گزارش خود می‌نویسد: گویی خود آیت‌الله خمینی(ره) شخصاً هر روز اینجا (جبهه‌ها) حاضر شده و آنها را به جهاد دعوت می‌کند. ارتباط طلایه‌داران فتح با امام امت، همان رابطه مرید با مراد، سالک الی الله با پیر و مرشد، و محب با محبب است. رفتار و حالاتی که رزمندگان اسلام در صحنه‌های مختلف و عرصه‌های پیکار دفاع مقدس نسبت به حضرت امام(ره) از خود نشان داده‌اند، رمز و رازی از حدیث دلدادگی و دلباختگی عاشقان شیفته است که کارنامه جهاد و دفاع آنان با معیار عشق محک خورده است. در این بخش از مقاله به برخی از این موارد اشاره خواهید داشت:1. عشق رزمندگان به امام؛ علاقه و محبت شدید و زایدالوصف رزمندگان به امام(ره) بارزترین جلوه از تاثیر عمیق شخصیت معنوی امام بر رزمندگان است: محبتی که تجلی عشق عرفانی و معنوی است و ریشه و سرمنشاء بسیاری از تاثیرات دیگر است. آری اینجا صحبت عشق است و عشق و قلم از ترسیمش بر خود می‌شکافد. نذر برای سلامتی حضرت امام(ره) و طول عمر ایشان؛ اظهار عشق و علاقه در سخت‌ترین شرایط خط مقدم جبهه در حال مجروحیت و هنگام اسارت گوشه‌هایی از ارادت رزمندگان به حضرت امام(ره) است. 2. عشق خانواده ایثارگران به امام؛ بازماندگان شهیدان و ایثارگران، بالندگی و رشد و سلامتی مکتب حیاتبخش اسلام و خط امام را در گرو قربانی شدن و فدایی دادن در این راه می‌دانستند و جوانان و نونهالان به خون خفته خویش را قربانیان این راه قلمداد می‌نمودند. در یکی از دیدارهای خانواده شهدا با امام خمینی(ره)، مادری با لهجه خرمشهری فریاد می‌زد: ای امام! سه پسر داشتم و هر سه شهید شدند دیگر فرزندی ندارم تا در راه اسلام قربانی کنم، خدا مرا فدای تو کند. 3. اطاعت پذیری عاشقانه؛ تفاووت رهبری امام در دفاع مقدس با سایر رهبران و فرماندهان جنگها در تاریخ و جهان را باید در نفوذ معنوی شخصیت امام و تاثیر آن در رفتار و عملکرد نیروهای رزمی جستجو کرد. بسیاری از نیروهای مسلح کشورها در شرایط سخت و بحرانی جنگ به جهت دفاع از آب و خاک و نوامیس کشور و یا رعایت سلسله مراتب و اجرای مقررات نظامی آن کشور و یا احیاناً دریافت پاداش و ترس از مجازات، از فرمانده خود اطاعت می‌کنند و انگیزه‌های دیگری در اطاعت‌پذیری آنها دخالت ندارد. ولی رزم‌جویان عرصه پیکار و دفاع مقدس جمهوری اسلامی ایران دیدگاهشان نسبت به اجرای دستورات حضرت امام(ره) بالاتر از اطاعت از یک فرمانده کل قوا بود. آنان دستورات امام(ره) را با عشق و علاقه و ارادتی خاص انجام می‌دادند و هدفشان رضایت خاطر امام(ره) بود. رزمندگان تمام سختی‌ها و زحمات طاقت‌فرسای عملیات را برای یک لحظه خوشحالی امام(ره) تحمل می‌کردند. سردار باکری در جمع نیروهایی که برای آموزش نظامی و آمادگی رزمی جهت شرکت در عملیات خیبر به جبهه‌ها آمده بودند گفت: عزیزان من! شما نمایندگان لشگر عاشورائید، سعی کنید مأموریت خود را به نحو احسن انجام دهید بلکه بتوانیم در عملیات آینده دل امام(ره) را شاد کنیم. 4. یاد امام؛ در جمع رزمندگان با ارتباط و انس دائمی و ناگستنی کاروانیان نور با شخصیت معنوی امام(ره) موجب شده بود که نام و یاد و تصویر امام (ره) همواره در سراسر جبهه‌ها حضور داشته باشد. رزمندگان پس از نام مبارک ائمه معصومین(ع) با ذکر و یاد امام(ره) و عطر سلام و صلوات به مرادشان مشام جان را خوشبو می‌ساختند و شعار برای سلامتی امام(ره) صلوات از پرطرفدارترین شعارهایی بود که در سراسر جبهه گوش جان را نوازش می‌داد. بهره‌گیری از کلمات قصار امام(ره) درباره جنگ در تابلو نوشته‌ها و استناد به آنها و گفتگوی رزمندگان از جمله عبارت‌هایی بود که فضای جبهه‌ها را عطرآگین می‌ساخت. 5. اشتیاق به دیدار امام؛ دیدار (جمال جانان) بهترین و بیشترین آرزوی مشتاقان و شیفتگان و دلباختگان (حسن روی) حضرت امام بود. آنان برای دستیابی به وصال و لقای محبوب خویش لحظه‌شماری می‌کردند و گفتگوی خصوصی‌شان اظهار علاقه به ملاقات با امام(ره) بود. هرگاه رزمندگان، همسنگری را می‌دیدند که احتمال داشت به خدمت حضرت امام(ره) برسد، سلام خالصانه و لبریز از عشق و محبت خویش را به حضور آن بزرگوار تقدیم می‌داشتند و دیگر سخنی از خانواده و یا مشکلات خوش به زبان می‌راندند. به راستی که سیمای جذاب و دلربای امام(ره) جلوه‌ای از جمال جمیل الهی بود که عاشقانش در سخت‌ترین شرایط عملیات به یاد چهره ملکوتی و زیبای امام(ره) و وعده دیدارش جانی تازه در کالبدشان دمیده می‌شد.