تربیت آگاهانه
مجله موفقیت گفتمانی را در مورد آسیب شناسی تربیت و عوامل و موانع موفقیت با دکتر مسعود غفاری ترتیب داده است که برای آگاهی شما کاربران تبیانی از نظرات مختلف این مصاحبه را خدمت شما عزیزان ارائه می کنیم.
دکتر مسعود غفاری، روان‌شناس و مشاور خانواده است و استادیار دانشگاه است. علاوه بر اینها، پدری خوب هم هست و به قول خودش، همه این تجربه‌ها او را در موضعی قرار می‌دهد که بتواند درباره مشکلات روانی امروز ما حرف بزند.
آقای دکتر! شما که روان‌شناسید و کلینیک هم دارید، امکانش هست که بزرگترین مشکل روانی امروز ما را به ما بگویید؟
از من اگر بپرسید، یکی از بزرگترین مشکلات ، این است که اغلب آنهایی که ما را به دنیا آورده‌اند، بدون اینکه گناهی داشته باشند، میزبانان مناسبی نبوده‌اند. آگاه نبوده‌اند.
چرا می‌گویید میزبانان خوبی نیستند؟
به دلیل اینکه اصلا چیزی درباره هدف‌های تربیتی نمی‌دانند.
یعنی‌چه؟
اگر شما از پدر و مادر خودتان سوال کنید، این تربیتی که تلاش می‌کردید من به آن آراسته شوم چه هدفی را دنبال می‌کرده، تعریف علمای از هدف‌های تربیتی که داشته‌اند، نخواهند داد.
خب، حالا شما بگویید این هدف‌های تربیتی چه شکلی باید باشند؟
تربیت باید با سه هدف: توانایی، سازگاری و مسئولیت‌پذیری دنبال شود. گمان من بر این است که اگر مردم بتوانند انسان‌هایی توانا (توانا در حل مشکلاتی که از یک آدم عادی ساخته است) و سازگار به لحاظ رفتاری و مسوولیت‌‌پذیری تربیت کنند اصلا ما در دنیا مشکلی نخواهیم داشت. از توانایی شروع کنیم. انسان می‌تواند راه‌حل مشکلات را پیدا کند. این را باید در تربیت به ما آموخته باشند.
چه کسانی باید آموخته باشند؟
پدر و مادر، نیرومندترین آموزگار هر کسی است. خانواده، مهم‌ترین آموزشگاه هر کس و آموزش خانواده، پایدارترین آموزش است. این آموزش، می‌تواند غلط‌ترین باشد. پدر و مادر می‌توانند غلط‌ترین آموزگار باشند، چون خودشان با ارایه الگوی غلط به من و شما، راه و روش غلط زندگی کردن را می‌‌آموزند و فضای خانوادگی را متشنج می‌کنند.
در مقابل فضای خانوادگی ناسالم، فضای خانوادگی مناسب و سالم قرار دارد. این فضا، چه ویژگی‌ها و خاصیت‌هایی دارد؟
خانواده‌‌ای فضای مناسب دارد که در آن فضا، سه عنصر باشد: 1- ایمنی، 2- نشاط، 3- امیدواری وجود داشته باشد. پس کدام پدر و مادر الگوهای خوبی هستند؟ پدر و مادری که پیوسته توانسته باشند مشکلات خودشان را حل کنند. آقا یا خانمی که نمی‌تواند با همسر خودش ارتباط منطقی، نه رابطه عاشق و معشوقانه، برقرار کند، عملا به فرزندش می‌آموزد که چنین رابطه‌ای امکان‌پذیر نیست.
انسان سازگار چگونه انسانی است؟
انسان سازگار دنبال حل مسائل با خشونت و پرخاشگری نیست و ... انسان سازگار، دنبال باز کردن گره‌هاست، نه گره کور انداختن به گره‌ها.
انسان مسئولی که می‌گویید، چگونه انسانی است؟
از دیدگاه روان‌شناسی انسان‌گرا،اصلا انسان بودن یعنی مسئول بودن و کسی که مسئول نیست، انسان نیست؛ مسوولیت در برابر خود، در برابر دیگران، در برابر نسل گذشته و آینده در برابر محیط زیست، در برابر تاریخ، در برابر فرهنگ و هنر و همه بشریت.
در روایات ما نیز به مسئله مسئولیت اهمیت ویژه داده شده و همه افراد را در قبال یکدیگر مسئول می دانند. چنانچه پیامبراکرم (ص) می فرمایند: "کلهم راع و کلهم مسئول عن رعیته" .
اما چندنکته ... با توجه به فرهنگ بومی کشور ما که خانواده و در اولویت آن پدر و مادر در اهمیت خاصی قرار دارند آیا نکوست که آنان را به عنوان میزبان خطاب کنیم؟ مگر نه این است که تلاش آنها با هدف رشدی والا و بهترین ، در حد توانشان مورد تحسین است و باید بر دستانشان بوسه زد. آنان که با توجه به امکانات و توانشان سعی کردند تا سر حد داناییشان نسلی شایسته تربیت کنند. سزاست که با دیدگاهی محترم تر و با نگاهی در خور تلاششان به آنها بنگریم کما اینکه با همان بینش سنتی تجاربی سرشار را کسب کرده اند و پاسخگوی بسیاری از سئوالات ما بوده و هستند که علم گاهی قادر به توجیه آنها نیست. و حتی می توان گفت بهتر از ما فرزندانشان را تربیت کرده اند. به هرحال در کنار این مسائل، خوب است که اطلاعات خود را در مورد تربیت صحیح و آگاهانه افزایش داده و از نظرات علمی و تخصصی استادان اهل فن بهره مند شویم . اما نظرات صحیحی را که با الگوهای جامعه دینی و فرهنگ غنی ما سازگار است می پذیریم و دیدگاه هایی را که با شرایط فرهنگی ما همگون نیستند به نقد و بررسی می نشینیم.
ادامه دارد...
تهیه کننده: کهتری
مقالات مرتبط
