ایذه؛ شهر نقش و نگارهای سنگی

نقش برجسته دخمه برد گوری جنگه

نقش برجسته دخمه برد گوری جنگه، در دشت سوسن در حدود 15 کیلومتری روستای سر راه سعیدی و 40 کیلومتری شمال شهرستان ایذه در استان خوزستان قرار دارد. این نقش برجسته حدود 200 متر با دخمه دز فاصله دارد. دو دخمه در این بردگوری وجود دارد که هر یک دارای نقش برجسته هستند.

در سمت چپ، راست و بالای ورودی دخمه الف تصاویری در سه ردیف از بالا به پایین و از چپ به راست دیده می‌شود. نقوش ردیف اول بالای ورودی دخمه، نقش ایزد که حلقه‌ای در دست دارد و پادشاه که به صورت لمیده برتختی دراز کشیده است.

ردیف دوم دو نفر سمت چپ و راست ورودی دخمه به صورت قرینه دیده می‌شوند که در دست هر یک روبان یا ریسمانی است. ردیف سوم دو نفر سمت راست ورودی دخمه نقش شده‌ا‌ند .نفر سمت راست به شکل تمام رخ که روی صندلی نشسته، احتمالا یک روحانی محلی است.

در ردیف اول تصویر پیر نماینده میترا در زمین به صورت سه ربع که در دست راستش حلقه‌ای را به سوی شخصی که برتخت دراز کشیده جلو آورده است. لباس او ردایی بلند با آستینی که دارای خطوط موازی در امتداد هم است.

خطوط لباس او بسیار شبیه نقش اردوان پنجم در لوح سنگی شوش است. این فرد دارای کمربند نواری شکل و ساده است که قابل مقایسه با کمربند کاهن پالمیری در نقاشی دیواری در دورااروپوس می‌باشد. نقش برجسته دخمه برد گوری جنگه در سال 1970 توسط کلایس شیپ من در منطقه تی سی یون (مهرنان) سوسن کشف شد.

بزرگترین خط نوشته ایلامی کشور

نیایشگاه تاریشا یا اشکفت سلمان، بزرگترین خط نوشته میخی ایلام نو را در خود جا داده است.در اشکفت سلمان چهار نقش برجسته وجود دارد که 2 تای آن داخل غار و 2 تای دیگر در خارج از غار دیده می شود. بزرگ ترین نوشته خط میخی از دوره ایلامی در این غار موجود است که از زمان شاهک عیلامی، شاه بومی آیا پیریا آیاتم، به جای مانده و همچنین برای نخستین بار حضور مصور زن، دوشادوش مرد در نقش برجسته های این غار دیده شده است.

در نقوش، «هوهین»، همسر و خواهر شاهک، در یک مراسم آیینی شرکت کرده و کاهن بزرگ در جلوی آنها به چشم می خورد.این نشانه ها مشخص می کند اشکفت سلمان نیایشگاه «تاریشا» بوده و غار دیگری در کنار این اشکفت در دوره ایلخانی به مکانی مقدس تبدیل شده و رو به روی آن ساخت و سازه های مذهبی شکل گرفته است.

اولین نگاه بشربه مذهب

«کول فرح» در هفت کیلو متری جنوب شرق ایذه قرار دارد. در این منطقه شش مجموعه نگارکند سنگی و صخره ای شناسایی شده است. کتیبه ای به خط عیلامی در دیواره شمالی تنگه، پیکره ای از فرمانروای کول فرح و تعداد دیگری سنگ نگاره که شامل گسترده ترین نگار کند صخره ای ایران نیز می شود، در این محوطه قرار گرفته اند.

در تصویر سنگی این نیایشگاه بیش از 400 نفر در حال نیایش دیده می شوند.به گفته کارشناسان در این تصاویر نخستین نگاه بشر به مذهب و آئین شکل گرفته است.حمل خدایان ، قربانی کردن و اجرای موسیقی ازدیگر صحنه های بکر این سنگ نگاره هاست.

نقش برجسته خونگ اژدر

در پانزده کیلومتری شمال ایذه و در شرق خونگ اژدر قطعه سنگ بسیار عظیمی قرار دارد که روی آن نقش مهرداد اول یا دوم اشکانی حجاری شده که بر اسبی سوار است و کبوتری حلقه قدرت را همراه نامه ای به او تقدیم می کند و افرادی (ارواحی) به حضورش بار یافته اند. این نقش برجسته به نقش «خونگ اژدل» یا «خونگ اژدر» معروف است.

سنگ نوشته های هانی

در کناره شمال شرقی کوه هایی که جلگه مال امیر به آن ها محدود می شود، می توان کتیبه «هانی» را دید. نقوش برجسته کتیبه به خط عیلامی است که بیشتر آن ها به نام پادشاهانی به نام «هانی»، پسر «تاهی هی» موسوم است. هانی حاکم محلی ایذه بود که در زمان عیلامیان به نام «آیامپیر» یا «آیاتم» مشهور شده است.

نقش برجسته کوباد

از کوه فره ایذه به طرف جاده دز و در جهت شرق آن گورستانی وجود دارد که در نزدیک آن قطعه سنگی به چشم می خورد.روی این صخره یک مربع مستطیل به طول و عرض تقریبی یک و نیم سه متر حجاری شده است.در این لوح از سمت چپ پنج انسان ایستاده با لباس بلند و دو دست روی سینه حجاری شده اند. در مقابل این پنج نفر نقش مردی یا زنی بر سکو یا تختی نشسته است که به سوی آن پنج نقش توجه دارد.لباس این نقش هم چون دیگر نقش ها دامنی بلند است. مردم ناحیه به این نقش نام مکتب خانه یا مدرسه داده اند.این نقش برجسته ها به نقوش «کوباد» ایذه معروف است.

فراوری: الهام مرادی

بخش گردشگری تبیان

برگرفته از همشهری، ابرار