دیه، نمایانگر بها و ارزش انسان نیست!
دیه، نمایانگر بها و ارزش انسان نیست، چون ارزش انسان بسیار بالا است و قابل مبادله مالى نبوده و با معیار های مالی نمی توان سنجید. دیه مربوط به جبران خسارت جانى با توجه به بُعد اقتصادى آن است.
در این مقاله از مسائل مربوط به دیه چند پرسش و پاسخ را انتخاب کردیم که تقدیم شما عزیزان می کنیم:
سوال: اگر کسی که دیه دست خود را طلب داشته، به خاطر زنا محکوم به رجم شود و قبل از رجم فوت شود، باز هم دیه دست او بر قطع کننده واجب است؟
سۆال مذکور به دفاتر چند تن از ارسال و پاسخ های ذیل دریافت گردید:
دفتر حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله العالی):
آری، به ورثه او می پردازند.
دفتر حضرت آیة الله العظمی سیستانی(مدظله العالی):
دیه ثابت است و ربطى به رجم او ندارد. والله العالم
دفتر حضرت آیة الله صافی گلپایگانی(مدظله العالی):
بلی، اگر قطع دست عمدی باشد جانی قصاص دارد و اگر غیر عمدی بوده دیه آن نصف دیهء کامله است پس اگر شبیه به عمد بوده دیه بر عهده جانی است و اگر خطائی بوده بر عهده عاقله است. و در نزاع موضوعی مرافعه شرعیه لازم است.
پاسخ حضرت آیة الله هادوی تهرانی(مدظله العالی):
بلی، دیه واجب است.
سۆال: اگر فرد پلیسی به شخص مشكوك شود و آن شخص از ترس پا به فرار بگذارد و آن پلیس به خیال مجرم بودن او بسوی طرف تیراندازی كند و او كشته شود و بعد معلوم شود كه كاره‌ای نبوده آیا در این میان كسی گناهكار است؟
جواب: اگر بر طبق موازین قانونی عمل كرده كسی گناهكار نیست، ولی دیه بر بیت المال ثابت است. (استفتاثات امام (ره), ج3, ص468)
چند استفتاء از آیة الله علوی گرگانی(دام ظله):
سوال: آیا هنگامى كه خانواده مقتول مىخواهد براى قصاص نصف دیه را به قاتل بدهد انتخاب دیه با ولىّ است یا جانى؟
انتخاب نوع دیه با جانى است.
سوال: آیا دیه قتل عمد و شبه عمد را مىتوان با پول محاسبه كرد؟
در مرحله اوّل باید قیمت یكى از دینار، درهم، شتر، گاو، گوسفند و لباس محاسبه شود، سپس با رضایت طرفین قابل تبدیل است .
سوال: با توجّه به این كه دیه زن در آن جائى كه بیش از ثلث كلّ دیه باشد، به نصف تقلیل مىیابد : اگر مقدار ارش، بیش از ثلث كل دیه باشد، آیا به نصف تقلیل مىیابد ؟ (مثلاً در جائى كه كلّ دیه پنج میلیون تومان است ارش دو میلیون تومان بر آورد شده است)
مسئله تنصیف بعد از ثلث اختصاص به دیه دارد و در ارش به اینگونه نیست و مسئله دیه هم خلاف اصل است كه به نص اكتفاء مىشود و لذا در ارش تقلیل ثابت نیست .
سوال: اگر در جنایات متعدّد بر زنى جراحات مختلف وارد شود كه اگر هر كدام را جداگانه حساب كنیم به ثلث دیه مرد نمىرسد و امّا اگر همه را با هم جمع كنیم از ثلث مىگذرد وظیفه در این فرض چیست؟
اگر در جنایات متعدّد باشد هر كدام از جنایات حكم خود را دارد و دیه مخصوص به خود را، ولو آنكه اگر با هم جمع شود از ثلث مىگذرد .
سوال: چنانچه شخص مقتول از پیروان فرقه ضالّه بهائیّت باشد بفرمائید: 1 - آیا دیه دارد یا خیر ؟ 2 - در صورت مثبت بودن پاسخ، دیه او چقدر است؟
به نظر ما بهائیها جزء كفّار حربى هستند كه مستأمن حكومت اسلامى مىباشند و چه بسا مرتدّ هم مىباشند، زیرا بیشتر آنها شرائط ارتداد را دارند و لذا در كفّار فقط كافر ذمّى دیه دارد و باقى اصناف كفار دیه ندارند و به تصریح روایت اسماعیل بن الفضل ح 1 باب 16 ابواب الدّیات وسائل الشیعه كه منجبر به عمل اصحاب است و در این مسئله اجماع هم منعقد مىباشد و روایاتى كه دلالت مىكند بر استحقاق دیه براى كافر ذمّى و نامى از اصناف دیگر كفّار را نمىبرد هم مىتواند بر مقصود ما دلالت كند، البتّه در مقدار دیه ذمّى اختلاف هست و اجماعى نیست، گرچه مشهور معتقدند كه هشتصد درهم دیه باید پرداخت شود .
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
سایت اسلام کوئیست
سایت آیة الله علوی گرگانی (دام ظله)
سایت اندیشه قم
سایت پاسخگو
