دو مسئله حیرت انگیز روزى مأمون عبّاسى عدّه اى از علماء و حكما و قضات را جهت بحث با امام محمّد جواد علیه السلام - كه در سنین 9 سالگى بود - به دربار خود دعوت كرد، كه از جمله دعوت شدگان یحیى بن اكثم بود، كه با توطئه اى از قبل تعیین شده خطاب به مامون كرد و گفت : یا امیرالمؤمنین ! آیا اجازه مى فرمائى از ابوجعفر، محمّدالجواد سؤالى را جویا شوم ؟ مأمون گفت: از خود حضرت اجازه بگیر. یحیى بن اكثم، امام جواد علیه السلام را مخاطب قرار داد و عرضه داشت: اى سرورم ! آیا اجازه مى فرمائى كه سؤال كنم ؟ حضرت جواد علیه السلام فرمود: آنچه مى خواهى سؤال كن . یحیى پرسید: نظر شما درباره شخصى كه احرام حجّ بسته است و در حین احرام حیوانى را شكار كند، چیست؟ حضرت فرمود: منظورت چیست ؟ آیا حیوان را در داخل حرم و یا بیرون از آن شكار كرده است؟ آیا عالِم به مسئله بوده، یا جاهل؟ آیا از روى عمد و توجّه آن را شكار كرده؟ آیا به تكلیف رسیده بوده یا نابالغ بوده است؟ آیا دفعه اوّل شكار او بوده و یا آن كه به طور مكرّر در حرم شكار انجام داده است؟ با طرح چنین فرع هائى از مسائل ، یحیى بن اكثم متحیّر و سرافكنده شد و عاجز و درمانده گشت ؛ و در میان تمام حضّار خجالت زده و شرمسار گردید. و چون جمعیّت مجلس را ترك كردند و خلوت شد، امام علیه السلام به تقاضاى مأمون ، جواب تمام فروع آن مسائل را به طور كامل بیان نمود و آیا شكار پرنده بوده ، یا غیر پرنده؟ آیا شكار از حیوانات كوچك بوده ، یا از حیوانات بزرگ؟ آیا در شب شكار كرده است، یا در روز؟ آیا در احرام عمره شكار كرده ، یا در احرام حَجّة الا سلام؟ و آیا آن شخص از گناه خود پشیمان شده بود، یا خیر؟ با طرح چنین فرع هائى از مسائل ، یحیى بن اكثم متحیّر و سرافكنده شد و عاجز و درمانده گشت؛ و در میان تمام حضّار خجالت زده و شرمسار گردید. و چون جمعیّت مجلس را ترك كردند و خلوت شد، امام علیه السلام به تقاضاى مأمون، جواب تمام فروع آن مسائل را به طور كامل بیان نمود. سپس مأمون خطاب به حضرت جوادالا ئمّه علیه السلام كرد و گفت: یاابن رسول اللّه! اكنون شما سؤالى را براى یحیى بن اكثم مطرح نما، تا جواب آن را بگوید. حضرت پس از اجازه از یحیى، فرمود: بگو، جواب این مسئله چگونه است : شخصى در اوّل روز به زنى نگاه كرد؛ ولى نگاهش حرام بود. و چون مقدارى از روز گذشت، آن زن بر این شخص حلال گشت . وقتى ظهر شد زن حرام گردید؛ و نزدیك عصر نیز حلال شد. هنگامى كه خورشید غروب كرد، زن دو مرتبه بر او حرام گشت . همین كه مقدارى از شب گذشت حلال گردید. و همچنین در نیمه شب آن زن بر او حرام گردید. و در هنگام طلوع سپیده صبح نیز بر آن شخص حلال گشت؟ یحیى گفت : سوگند به خداى یكتا، جواب و علّت آن را نمى دانم ، و چنانچه صلاح مى دانى ، خودتان بیان فرما؟ امام جواد علیه السلام فرمود: آن زن كنیز مردى بود، كه نگاه كردن دیگران به او حرام بود، چون مقدارى از روز سپرى شد، شخصى آن كنیز را خریدارى نمود و بر او حلال شد، هنگام ظهر كنیز را آزاد كرد و بر او حرام گردید. پس چون عصر فرا رسید آن كنیز را به ازدواج خود درآورد؛ و نیز بر او حلال شد، هنگام غروب خورشید زن را ظهار كرد و از جهت زناشوئى بر او حرام گشت . پس از گذشت پاسى از شب با پرداخت كفّاره ظهار آن كنیز را مَحرم خود ساخت ؛ و در نیمه شب او را طلاق رجعى داد و باز بر او حرام گردید؛ و هنگام طلوع سپیده صبح نیز بدون جارى كردن صیغه عقد به او رجوع كرد و حلال گردید. فرآوری: امین بخش عترت و سیره تبیان منبع: احتجاج طبرسى، ج 2، ص 472؛ إعلام الورى طبرسى، ج 2، ص 102؛ تاریخ اهل البیت، ص 85؛ كشف الغمّة، ج 2، ص 370؛ فصول المهمّه ابن صبّاغ مالكى، ص 275؛ عیون المعجزات، ص 124.