وارد بزرگترین مغازه کتابفروشی شدم و در حال چرخ زدن بودم و لیست کتابهایی که میخواستم را از قسمت یادداشت گوشی موبایلم چک میکردم که یکی به ناگهان پرسید «کتابی که نویسنده آن جایزه نوبل ادبی را برده است، میخواهم» در ذهنم هی مرور میکردم که اصلا چرا باید «نوبل داشتن» درجه اهمیت داشته باشد که نویسندهای اگر جایزه نوبل ادبی را برده بخریم و بخوانیم، یا اینکه چرا عنوان کتاب برای او مهم نبود؟ یا اصلا خود نویسنده؟

همینجور که جزییات جملات آن فرد را با یکهتازی در ذهنم بالا و پایین میکردم یهو به خودم گفت شاید «گابریل گارسیا مارکز» پیشبینی میکرده که روزی کتابهایش را به عنوان آن کسی که جایزه نوبل ادبی را گرفته است را میخرد و حتی اسمی از نویسنده یاد نمیکنند «صد سال تنهایی» را نوشت. یا «ژوزه ساراماگو» میدانست که «کوری» را نوشت تا از او به عنوان نویسنده نوبلدار یاد کنند. صرف نویسنده بودن به منزله گرفتن نوبل ادبی نیست حالا سوالی که در این میان پیش میآید این است که این جایزه نوبل ادبیات را چه کسانی گرفتهاند و چه درجهای به نویسندگان آن داده و کتابها هم چگونه فروش رفتهاند؟ اولین دوره جایزه ادبی نوبل سال 1901 برگزار شد که فردی به نام «پرودوم» اولین جایزه ادبی را گرفت شاید خیلی تصور کنند که جایزه ادبیات نوبل تنها به نویسندهها تعلق میگیرد اما این جایزه به فعالیتها و دستاوردههای نویسندهها، نمایشنامهنویسها و شاعران است. نوبلهای سحرآمیز! این جایزه تاکنون به ۱۰۵ شخصیت ادبی اعطا شده و البته هفت بار در سال های ۱۹۱۴، ۱۹۱۸، ۱۹۳۵، ۱۹۴۰، ۱۹۴۱، ۱۹۴۲ و ۱۹۴۳ آکادمی نوبل موفق به برگزاری و اعطای این جایزه نشد. البته در این میان در سالهای جنگ جهانی اول و دوم، آکادمی نوبل در سالهایی که اعضای برای برنده به توافق نمیرسیدند، آن را برگزار نمیکردند. قدم به قدم با جایزه نوبل روند انتخاب برندگان نوبل ادبیات بسیار عجیب و غریب و با برنامهریزی خاصی صورت میگیرد. یعنی در ماه سپتامبر، ارسال دعوتنامهها به کمیته نوبل است که فرمهای تعیین نامزدها را برای صدها فرد و سازمانی که واجد شرایط تعیین نامزدهای جایزه نوبل ادبیات هستند، ارسال میکند. ماه فوریه، آخرین مهلت ارائه اسامی نامزدها. فرمهای تکمیل شده است که باید حداکثر تا 31 ژانویه سال بعد در اختیار کمیته نوبل قرار گیرد. کمیته، پس از غربال نامزدها لیستی را جهت تأیید به آکادمی عرضه میکند. در ماه آوریل: نامزدهای مقدماتی کمیته، پس از مطالعات بیشتر، اسامی 15 الی 20 نفر را برای بررسی آکادمی به عنوان نامزدهای مقدماتی انتخاب میکند. در ماه مه، لیست اشخاص به پنج نامزد دارای اولویت که باید توسط آکادمی در نظر گرفته شوند، محدود میکند. ماه ژوئن-آگوست خواندن آثار توسط اعضای آکادمی، آثار نامزدهای نهایی را در طول تابستان مطالعه و ارزیابی می کند و کمیته نوبل گزارشهای فردی را آماده میکند. ماه سپتامبر مشورت اعضای آکادمی، پس از مطالعه آثار نامزدهای نهایی، اعضای آکادمی در مورد میزان شایستگی و استحقاق نامزدهای مختلف با یکدیگر مذاکره میکنند. در ماه اکتبر برندگان نوبل را انتخای میکنند سپس اسامی برندگان نوبل اعلام میشود. دسامبر، دریافت جوایز نوبل. مراسم اهدای جایزه نوبل در تاریخ 10 دسامبر در استکهلم برگزار میشود جایی که برندگان، جایزه خود را که شامل یک مدال و گواهی نوبل و یک سند تاییدکننده مقدار جایزه است، دریافت میکنند. شانس بردن جایزه نوبل ادبی امسال چه کسی است؟ امسال فهرستی از شانسهای جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۳ منتشر شده که بیشترین شانس برای نویسنده چینی «کان ژو» است و البته دور از نظر هم نیست «یون فوسه» نمایشنامهنویس و نویسنده نروژی هم بتواند این جایزه ادبی را از آن خود کند.
-
[placeholder]