كيفيت عزاداري در عصر معصومين
در عصر امام باقر و امام صادق عليهما السلام (كه دولت اُمَوِي رو به ضعف گذارده بود و در نهايت به وسيلة نيروهاي عباسيان برافتاد، دولت عباسي هم كه تازه روي كار آمده بود، هنوز مخالفتش را با شيعيان و خاندان پيامبر ـ ص ـ بروز نداده بود) مسئلة عزاداري امام حسين ـ ع ـ به عنوان يك مراسم مذهبي ساليانه رواج يافت. از روايت ابن‌قولويه برمي‌آيد كه در زمان امام صادق ـ ع ـ مردم اطراف كوفه و نواحي ديگر اعم از زن و مرد براي زيارت قبر امام حسين ـ ع ـ و يارانش به كربلا مي‌رفتند و به قرائت قرآن، ذكر مصائب و نوحه‌گري و مرثيه‌سرايي مي‌‌پرداختند.[1] اين روال در عصر ساير ائمه تا عصر غيبت امام زمان عجل الله تعالي فرجه ادامه يافت.
سينه زني فردي
اصل اين سنت بويژه در ميان عرب‌ها رواج داشته است آن‌ها به هنگام وارد شدن مصيبت، دستها را به صورت ضربدري -به گونه اي كه كف دستها به طرف صورت باشد- روي هم قرار داده و به نشانه عزا به سينه مي‌زدند(كاري كه همكنون نيز در ميان زنان عرب بسيار رواج دارد). برخي زنان حاضر در صحراي كربلا پس از مشاهده آن فجايع، با زدن بر سينه خود به عزاداري پرداختند. مي‌توان چنين حدس زد كه: با به حركت در آمدن كاروان اسراي كربلا و اقامه عزا از سوي آنان در شهرها و اقامتگاه هاي بين راه و همراهي برخي از مردم با آنان اين روش به مرور زمان به صورت يك سنت و شيوه در عزاداري امام حسين (ع) در آمد.
سينه زني دسته جمعي
بر اساس منابع كهن تاريخي اولين سينه زني دسته جمعي و خود جوش مردم را بايد زماني دانست كه به مردم مدينه اعلام كردند امام سجّاد ـ ع ـ همراه زنان اهل‌بيت ـ ع ـ به نزديكي مدينه رسيده است. در اين هنگام بود كه مردم مدينه يك‌پارچه به سوي كاروان امام روي آوردند، در حالي كه زنان به سر و صورت خود مي‌زدند و ناله و شيون مي‌كردند.[2] سينه زني به مرور زمان به صورت موجود در آمده كه با انتخاب نوحه هاي سنگين حركات دست بر سينه مي‌خورد.[3]
گريه، برپاداشتن مراسم عزاداري
امام صادق(ع) به زراره فرمود: «جدم على بن الحسين(ع) هرگاه حسين بن على(ع) را به ياد مىآورد، آن قدر اشك مىريخت كه محاسن شريفش پر از اشك مىشد و بر گريه او حاضران گريه مىكرد. بحارالانوار، ج 45، ص 207.عزادارى امام محمد باقر(ع)؛ امام باقر(ع) در روز عاشورا براى امام حسين(ع) مجلس عزا برپا مىكرد و بر مصايب آن حضرت گريه مىكردند. در يكى از مجالس عزا، با حضور امام باقر(ع) كميت شعر مىخواند، وقتى به اينجا رسيد كه:قتيل بالطف ...» امام باقر(ع) گريه زياد كرده، فرمودند: «اى كميت! اگر سرمايهاى داشتيم در پاداش اين شعرت به تو مىبخشيديم؛ اما پاداش تو همان دعايى است كه رسول خدا(ص) درباره حسان بن ثابت فرمودند كه همواره به جهت دفاع از ما اهل‌بيت(ع)، مورد تأييد روحالقدس خواهى بود». مصباح المتهجد، ص 713.
قاعده كلي در زيارت سيد الشهدا كه مورد تاييد مراجع عظام مي‌باشد اين است:
1- بايد خردمندانه باشد.
2- نسبت به موضوع مورد نظر اهانت به حساب نيايد.
به نظر مي رسد در حال حاضر بهترين منبع در اين زمينه كتاب زير باشد:
گروهي از تاريخ پژوهان زير نظر استاد مهدي پيشوايي، مقتل جامع سيد الشهدا، قم، موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] ـ ابن‌قولويه، كامل‌الزيارات، ص539 ـ 538.
[2] . سيد ابن‌طاووس، اَلْمَلْهُوف علي قَتْلَي الطُّفُوف، ص230ـ 227.
[3] . ر.ك: جواد محدثي، فرهنگ عاشورا، ص256-257.
منبع : پرسمان
