سجایای اخلاقی پاسدار دانشگاه جعفری ·به جای مقدمه ·عبادت و زهد امام ·بخشش و كرم امام ·علم و دانش امام به جای مقدمه پس از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله، امامان معصوم علیهم السلام بهترین الگوهای عینی برای ما در صحنه زندگی فردی و اجتماعی هستند، زیرا هر اجتماعی به الگویی نیاز دارد تا برای رسیدن به زندگی متعالی و ایده‌آل، آن را هدایت و رهبری كند. وجود الگو، در تكامل و تربیت وجودی هر فرد نقش حساس و ضرورت حیاتی دارد. گئون، یكی از بزرگترین متفكران جهان امروز فرانسه، می‌‌گوید:"درد امروز جهان، نداشتن قهرمان است كه سمبل و الگوی اجتماع قرار گیرد."(1) علم روان شناسی، وجود قهرمانان و انسان‌های وارسته از جهات اخلاقی را به عنوان نمونه و الگو برای بشریت لازم می‌‌داند. امروزه و در بحران كنونی، شاید به جرأت بتوان گفت بهترین خدمت به توده مردم، شناساندن قهرمانان و الگوهای وارسته علمی و فكری و معرفی مردان وارسته الهی است.لذا در این مقاله برآنیم تا به معرفی سجایای اخلاقی و فضایل و كرامات امام موسی بن جعفر علیهماالسلام بپردازیم. الف) عبادت و زهد امام یكی از برجسته‌ترین نشانه‌های رهبران مكتبی، زهد و پارسایی و عبادت در درگاه خداست. در چنین روزگاری، ابراهیم بن عبدالحمید می‌‌گوید: "به خانه امام رفتم. او به نماز ایستاده بود. در خانه‌اش چیزی نبود، مگر منسوجی از برگ‌های درخت خرما (یا جامه‌ای بسیار خشن) و شمشیری آویخته و یك قرآن."(2) شیخ مفید درباره عبادت و زهد امام می‌‌نویسد: "عابدترین مردم زمان خویش بود. شب‌ها به عبادت خدا مشغول بود و هرگاه در برابر خداوند به سجده می‌‌افتاد، سجده را طولانی می‌‌كرد و چنان گریه می‌‌كرد كه موهای صورتش از اشك تر می‌‌شد."(3) "شبلنجی" یكی از علمای اهل تسنن، می‌‌گوید: "امام موسی كاظم علیه السلام عابدترین و عارف‌ترین مردم زمان خویش بود. از همه داناتر و بخشنده‌تر بود، به مستمندان می‌‌رسید و بیشتر اوقات مشغول راز و نیاز با خدا بود و چنین می‌‌گفت: خدایا مرگ را بر من آسان گردان و در هنگام حساب مرا ببخش."(4) ب) بخشش و كرم امام امامان ما نمونه‌های والا در بخشش و كرم هستند. امام موسی بن جعفر علیهماالسلام با وجود سختی شرایط و اوضاعی كه در آن می‌‌زیسته، در وجود كرم شهره آفاق بود. ابوالفرج اصفهانی در این باره می‌‌گوید:"او در تاریكی در شب، به در خانه فقرا می‌‌رفت و برای آنها آرد، خرما، طلا و نقره هدیه می‌‌برد و هیچ كس نمی‌‌دانست آورنده چه كسی است."(5) ذهبی نیز در این باره می‌‌گوید: موسی بن جعفر علیه السلام از بخشنده‌ترین حكیمان و از پرهیزكارترین عبادت كنندگان بود.(6) ج) علم و دانش امام امام صادق علیه السلام در تصدیق دانش و آگاهی‌های علمی امام می‌‌فرماید: "فرزندم موسی به حدی آمادگی علمی دارد كه اگر از تمام محتویات قرآن از او پرسش كنی، با دانش و علم كافی كه دارد، به تو پاسخ قانع كننده‌ای می‌‌دهد. او كانون حكمت، فهم، معرفت و اندیشه است.(7) عصر زندگانی امام موسی كاظم علیه السلام یكی از درخشان‌ترین اعصار اسلامی از نظر گسترش علم و دانش بوده است. در این دوران، دیوان‌ها و كتاب‌های دانشمندان ایرانی، یونانی و هندی ترجمه شد و علوم بیگانه وارد عرصه علوم اسلامی گردید. در چنین شرایطی، امام كاظم علیه السلام به مناظره با علما و دانشمندان می‌‌پرداختند. شیخ مفید در این باره می‌‌گوید: او یكی از پیشگامان علم و حدیث و فقه و تاریخ در قرن چهارم بود.(8) در واقع، امام موسی كاظم علیه السلام دنباله‌رو برنامه علمی پدر بزرگوارشان بودند و حوزه‌ای به وسعت دانشگاه جعفری تشكیل دادند و به تربیت شاگردان بزرگ و رجال علم و فضیلت پرداختند. ابن حجر هیثمی از دانشمندان اهل تسنن، می‌‌گوید: موسی كاظم علیه السلام وارث علوم و دانش‌های پدر و دارای فضل و كمال او بود. وی در پرتو عفو و گذشت و بردباری فوق العاده‌ای كه از خود نشان داد، كاظم لقب یافت و در زمان او هیچ كس در معارف الهی و دانش و بخشش، به پای او نمی‌‌رسید.(9) پی‌نوشت‌ها: 1- امام موسی كاظم علیه السلام، اسطوره مبارزه و قهرمان مقاومت و پایداری، عقیقی بخشایشی، دفتر نشر نوید اسلام، ص5. 2- بحارالانوار، ج2، ص100. 3- زندگانی چهارده معصوم، سید مهدی آیةالهی، ص158. 4- همان، ص159. 5- مقاتل الطالبین، ص104. 6- میزان الاعتدال، ج4، ص201. 7- امام موسی كاظم علیه السلام، اسطوره مبارزه و قهرمان مقاومت و پایداری، ص29. 8- ارشاد مفید، ص372. 9- سیمای پیشوایان در آینه تاریخ، مهدی پیشوایی، ص115. "فیروزه سالمی"